Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Akademia Górniczo-Hutnicza
im. Stanisława Staszica w Krakowie
AGH University of Krakow[1]
Godło
Ilustracja
Gmach główny AGH (budynek A-0) przy al. Mickiewicza
Dewiza

Labore creata, labori et scientiae servio. (Z pracy powstałam, pracy i nauce służę.)

Data założenia

1913

Typ

publiczna

Patron

Stanisław Staszic

Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Adres

al. Mickiewicza 30
30-059 Kraków

Liczba pracowników
• naukowych

4242[2] (31 XII 2021)
2184[2] (31 XII 2021)

Liczba studentów

18 074[3] (12.2023)

Rektor

prof. dr hab. inż. Jerzy Lis

Członkostwo

ACRU, EUA, IAU(inne języki), SEFI, AEUA(inne języki), T.I.M.E.(inne języki), UN Global Compact(inne języki)

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „AGH”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „AGH”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „AGH”
Ziemia50°03′52,3″N 19°55′24,8″E/50,064528 19,923556
Strona internetowa
Hol w budynku A-0
Kampus AGH. Na pierwszym planie budynek A-O u zbiegu al. Mickiewicza i ul. Reymonta
Budynki: B-1 Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej, B-2 Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, B-3 Wydział Energetyki i Paliw
Budynek D-17 Wydział Informatyki
Budynek B-8 Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
Budynek D-7 Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie (AGH) (ang. AGH University of Krakow) – polski publiczny uniwersytet techniczny w Krakowie.

Uczelnia została powołana w 1913 r.[4], a jej otwarcie nastąpiło w 1919 r.[5]

AGH jest uniwersytetem ukierunkowanym na tworzenie innowacyjnych technologii. W uczelni prowadzone są badania w obszarach nauk technicznych, nauk ścisłych, nauk o Ziemi i nauk społecznych.

Jest to jedna z 10 polskich szkół wyższych o statusie uczelni badawczej[6].

W skład uczelni wchodzi m.in. 17 wydziałów, centrum badawcze – Akademickie Centrum Materiałów i Nanotechnologii oraz centra dydaktyczne[7].

AGH oferuje studia na trzech poziomach: I i II stopień oraz kształcenie w szkołach doktorskich. Uczelnia kształci ponad 20 000 studentów i zatrudnia ponad 2100 nauczycieli akademickich (w tym ponad 200 profesorów i ponad 500 profesorów uczelni)[8].

W zestawieniach zagranicznych AGH zajmuje 1. miejsce wśród polskich uczelni technicznych, m.in. w The Center for World University Rankings 2022-2023[9] oraz 1. miejsce wśród polskich uczelni technicznych w tzw. rankingu szanghajskim – Academic Ranking of World Universities 2021[10].

Lokalizacja

[edytuj | edytuj kod]

Większość obiektów dydaktycznych, administracyjnych oraz o innym charakterze (w tym domów studenckich) należących do AGH mieści się w rejonie Krakowa ograniczonym ulicami: Reymonta, Piastowską/Tokarskiego, Nawojki i Czarnowiejską oraz aleją Mickiewicza. Powierzchnia kampusu wynosi 40 hektarów[11]. Budynek główny uczelni z rektoratem (A0) mieści się przy alei Adama Mickiewicza 30. Kolejne budynki znajdują się przy ulicy Antoniego Gramatyka, a Studium Wychowania Fizycznego i Sportu – przy ulicy Piastowskiej.

Struktura

[edytuj | edytuj kod]

W strukturze uczelni działa 17 wydziałów należących do podstawowych jednostek organizacyjnych[12].

Podstawowe jednostki organizacyjne i szkoły doktorskie

[edytuj | edytuj kod]

Wydziały

[edytuj | edytuj kod]

Centra badawcze

[edytuj | edytuj kod]

Centra dydaktyczne

[edytuj | edytuj kod]

Szkoły doktorskie

[edytuj | edytuj kod]

Pomocnicze jednostki organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Dyscypliny naukowe

[edytuj | edytuj kod]

AGH prowadzi działalność naukową oraz posiada prawo do nadawania stopni naukowych w ramach 17 dyscyplin w 4 dziedzinach[potrzebny przypis].

Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych

[edytuj | edytuj kod]
  • Automatyka, Elektronika i Elektrotechnika
  • Informatyka Techniczna i Telekomunikacja
  • Inżynieria Biomedyczna
  • Inżynieria Chemiczna
  • Inżynieria Lądowa i Transport
  • Inżynieria Materiałowa
  • Inżynieria Mechaniczna
  • Inżynieria Środowiska, Górnictwo i Energetyka

Dziedzina nauk społecznych

[edytuj | edytuj kod]
  • Nauki o Zarządzaniu i Jakości
  • Nauki Socjologiczne
  • Ekonomia i Finanse

Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

[edytuj | edytuj kod]
  • Informatyka
  • Matematyka
  • Nauki Chemiczne
  • Nauki Fizyczne
  • Nauki o Ziemi i Środowisku

Dziedzina nauk humanistycznych

[edytuj | edytuj kod]
  • Nauki o Kulturze i Religii

Władze

[edytuj | edytuj kod]

Organem jednoosobowym uczelni jest Rektor, a organami kolegialnymi Uczelni są: Rada Uczelni, Senat i rady dyscyplin naukowych[13]. Rektor kieruje działalnością uczelni i reprezentuje ją na zewnątrz oraz jest przełożonym pracowników, studentów i doktorantów. Rektor kieruje działalnością uczelni przy pomocy pięciu prorektorów. W skład Rady Uczelni wchodzi 6 osób powołanych przez Senat (w tym 3 osoby spoza wspólnoty uczelni) oraz przewodniczący samorządu studenckiego. W skład Senatu wchodzą: rektor jako przewodniczący Senatu; profesorowie i profesorowie uczelni, nauczyciele akademiccy, pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi, studenci i doktoranci, po jednym studencie z każdego wydziału oraz co najmniej jeden przedstawiciel doktorantów. W dyscyplinie naukowej, która uzyska kategorię co najmniej B+, tworzona jest rada dyscypliny naukowej. Obecnie w AGH funkcjonuje 16 rad dyscyplin naukowych.

Władze rektorskie

[edytuj | edytuj kod]

Rada Uczelni

[edytuj | edytuj kod]
  • Przewodniczący – dr inż. Krzysztof Pawiński
  • dr Philippe De Brouwer
  • mgr inż. Bogusław Ochab
  • prof. dr hab. inż. Zbigniew Kąkol
  • prof. dr hab. inż. Kazimierz Wiatr
  • prof. dr hab. inż. Magdalena Hasik
  • student Jakub Śliwiński – przewodniczący Samorządu Studenckiego AGH

Rektorzy AGH

[edytuj | edytuj kod]

Rankingi

[edytuj | edytuj kod]

Rankingi polskie

[edytuj | edytuj kod]
  • Ranking Szkół Wyższych mierzony majątkiem najbogatszych Polaków – 1 miejsce w zestawieniu liczby absolwentów, których majątki przekraczają 100 mln euro (edycja 2021)[14]
  • Ranking Perspektyw – 2 miejsce wśród polskich uczelni technicznych (edycja 2022)[15]

Rankingi zagraniczne

[edytuj | edytuj kod]
  • The Center for World University Rankings (CWUR) – 1 miejsce wśród polskich uczelni technicznych, 590 miejsce w zestawieniu ogólnym (edycja 2022–2023)[16]
  • Academic Ranking of World Universities 2021 World Top 1000 (ranking szanghajski), przedział 701–800 w zestawieniu ogólnym – 1 miejsce wśród polskich uczelni technicznych (edycja 2021)[17]
  • CWTS Leiden Ranking – 1 miejsce wśród polskich uczelni technicznych, 536 miejsce w zestawieniu ogólnym (edycja 2022)[18]

Uczelnia badawcza

[edytuj | edytuj kod]

W 2019 r. AGH uzyskała status uczelni badawczej. W ministerialnym programie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” laureatami pierwszego konkursu zostało 10 najlepszych polskich uczelni.

Priorytetowe obszary badawcze uczelni to:

  • Zrównoważone technologie energetyczne, odnawialne źródła energii i magazyny energii,
  • Nowe technologie dla gospodarki o obiegu zamkniętym,
  • Woda-energia-klimat: interdyscyplinarne podejście dla zrównoważonego rozwoju,
  • Rozwiązania techniczne: od badań podstawowych, przez modelowanie i projektowanie, aż do prototypów,
  • Materiały, technologie i procesy inspirowane naturą,
  • Inteligentne techniki informacyjne, telekomunikacyjne, komputerowe i sterowania,
  • Projektowanie, produkcja, badanie nowoczesnych materiałów i przyszłościowych technologii,
  • Przekraczanie granic: eksperymentalna fizyka wysokich energii, ekstremalne stany materii, zastosowania transdyscyplinarne.

Akredytacje

[edytuj | edytuj kod]

Jakość kształcenia w AGH podlega ocenie polskich i międzynarodowych komisji akredytacyjnych. Wszystkie akredytowane kierunki studiów i wydziały uzyskały pozytywne oceny Polskiej Komisji Akredytacyjnej, w tym oceny wyróżniające. Kierunki studiów prowadzone w AGH uzyskały m.in. akredytację europejską European Network for Accreditation of Engineering Education (ENAEE(inne języki)) oraz akredytację amerykańskiej organizacji ABET(inne języki) (Accreditation Board for Engineering and Technology, Inc.)[19].

Akredytacja ABET

[edytuj | edytuj kod]

Kierunek Inżynieria Mechatroniczna na poziomie inżynierskim i magisterskim, prowadzony w języku angielskim na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, otrzymał w 2017 r. akredytację amerykańskiej organizacji ABET[20]. AGH otrzymała tę akredytację jako pierwsza uczelnia w Polsce i jedna z niewielu w Europie.

Akredytacja ENAEE

[edytuj | edytuj kod]

Akredytację European Network for Accreditation of Engineering Education uzyskały cztery kierunki na studiach I i II stopnia: Inżynieria Górnicza (wcześniej Górnictwo i Geologia) – Wydział Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami, Informatyka Techniczna – Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Inżynieria Materiałowa – Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Metalurgia – Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej[19].

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

Uczelnia zawarła ponad 280 umów o współpracy o charakterze generalnym z uczelniami na całym świecie[21]. AGH współpracuje z ponad 60 krajami. Dotychczas najwięcej umów podpisano z uczelniami z Ukrainy, Francji, Chińskiej Republiki Ludowej i Stanów Zjednoczonych.

AGH bierze udział w programach międzynarodowych takich jak: Erasmus+, Erasmus Mundus Joint Doctorate (EMJD), SMILE, CEEPUS, T.I.M.E., VULCANUS in Japan, HUSTEP, SIT, NAWA, Spinaker – Intensywne Międzynarodowe Programy Kształcenia.

Uczelnia należy do następujących organizacji międzynarodowych: ACRU, EUA, IAU, SEFI, AEUA, KMM-VIN AISBL, C-MAC NSU NPO, T.I.M.E., Magalhaes Network, EIT InnoEnergy, CEEPUS, IROs Forum, SPIRE, UN Global Compact[22].

AGH realizuje projekty prowadzone wspólnie z partnerami zagranicznymi m.in. w ramach następujących programów: programy UE HORYZONT 2020, KIC InnoEnergy, KIC RawMaterials, POLONEZ, HARMONIA, Fundusz Wyszehradzki, Fundusz Węgla i Stali, ERA, programy współpracy bilateralnej, Fundusze Strukturalne[23].

AGH uczestniczy w europejskim projekcie UNIVERSEH – Europejski Uniwersytet Kosmiczny dla Ziemi i Ludzkości[24]. Konsorcjum, w skład którego wchodzą uczelnie partnerskie z Francji, Niemiec, Luksemburga i Szwecji, pracuje na rzecz rozwoju technologii związanych z badaniem i wykorzystaniem kosmosu.

Współpraca z biznesem

[edytuj | edytuj kod]

Współpraca z sektorem gospodarczym, uczelniami oraz instytutami naukowymi, a także uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych konsorcjach naukowo przemysłowych pozwala na realizację wielu projektów, które zostają wdrożone na rynek[25]. W AGH co roku podpisywanych jest ok. 100 umów, listów intencyjnych oraz porozumień o współpracy z przemysłem, administracją i instytucjami otoczenia biznesu. Dodatkowo uczelnia corocznie realizuje ok. 1000 umów badawczo rozwojowych, wśród których ponad 75% stanowią zlecenia z przemysłu.

Potencjał innowacyjny AGH opiera się na wypracowanej własności intelektualnej, która wyraża się w liczbie uzyskanych patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zgromadzonej wiedzy know how i samym doświadczeniu naukowców i studentów. Każdego roku uczelnia uzyskuje blisko 100 patentów oraz udziela kilkudziesięciu licencji.

AGH bierze udział w ministerialnym programie doktoratów wdrożeniowych, którego celem jest dofinansowanie badań doktorantów realizowanych we współpracy z otoczeniem społeczno gospodarczym.

Kampus

[edytuj | edytuj kod]
Ściana frontowa gmachu głównego
Budynek B-2
Budynek C-1
Budynek D-1
Budynek D-2
Główny budynek ACK Cyfronet AGH przy ulicy Nawojki po wymianie elewacji

Kampus AGH położony jest w centrum Krakowa, w obrębie ulic: al. Mickiewicza, ul. Reymonta, ul. Buszka, ul. Tokarskiego, ul. Armii Krajowej, ul. Gramatyka, ul. Nawojki i ul. Czarnowiejskiej. Wszystkie obiekty dydaktyczno naukowe, siedziby wydziałów, administracji i organizacji studenckich oraz największe w Polsce Miasteczko Studenckie AGH wraz z klubami studenckimi i bazą sportowo-rekreacyjną tworzą zwarty 40-hektarowy kompleks.

Rozwój kampusu

[edytuj | edytuj kod]

Gmach główny (budynek A-0) wzniesiono w latach 1923–1935[26]. Projekt budynku wyłoniono w wyniku konkursu w 1913 r., którego zwycięzcą został ceniony krakowski architekt – Sławomir Odrzywolski[27]. Po I wojnie światowej projekt ten stanowił punkt wyjścia, a do współpracy zaproszono Wacława Krzyżanowskiego, który opracował elewacje oraz wnętrza. Monumentalna budowla stanowi doskonały przykład nurtu akademickiego klasycyzmu w Polsce modnego w latach 20. XX wieku[28]. Obecnie gmach jest siedzibą władz uczelni i administracji centralnej, Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska oraz Muzeum Geologicznego WGGiOŚ.

Budynek U-2 (dawniej – Laboratorium Maszynowe) powstał w latach 1926–1928 dzięki ofiarności Górnośląskiego Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych. Zgodnie z projektem prof. Edmunda Chromińskiego laboratorium miało pełnić funkcję stacji doświadczalnej[29].

Budynek D-14 (w latach 1931–1977 – bursa studencka przy ul. Gramatyka, obecnie siedziba Wydziału Zarządzania). Oddany do użytku w 1931 r. budynek został ufundowany przez Radę Zjazdu Przemysłowców Górniczych Zagłębia Dąbrowskiego i Krakowskiego[30].

Wraz z rozwojem uczelni w okresie powojennym rozpoczęła się rozbudowa kampusu uczelni. Perspektywiczny i dalekosiężny plan rozbudowy AGH został zainicjowany przez prof. Walerego Goetla i był realizowany w kolejnych dekadach[31]:

  • budynek A-1 oddano do użytku w latach 1953–1954;
  • budynek A-2, halę maszyn A-1, budynek B-1 w 1952 r.;
  • budynek B-2 wraz z halą maszyn i kopalnią doświadczalną w podziemiach w latach 1953–1954;
  • budynek C-1 w 1955 r.;
  • budynek C-2 w 1956 r.;
  • budynek B-4 z przewiązką w 1957 r.;
  • budynek A-3, budynek C-4, halę maszyn B-1 w 1959 r.;
  • budynek A-4 i halę maszyn B-3 i B-4 w 1963 r.;
  • budynek B-3 w 1967 r.

W latach 50. XX w. przy ul. Reymonta 17 zbudowano pięć domów studenckich dla studentów AGH. W 1964 r. rozpoczęto budowę miasteczka studenckiego[32]. Miasteczko nadal pozostaje największym tego typu osiedlem akademickim w Polsce. Jego projektantem był prof. Tomasz Mańkowski. Największe trudności sprawiała budowa pięciu 15-piętrowych wieżowców, gdyż ówczesne normy bezpieczeństwa dopuszczały co najwyżej budynki 11-piętrowe. Po wydarzeniach marcowych 1968 r. prace przerwano, a władze, w odwecie na studentach, zamierzały zamienić gotowe już domy na hotele robotnicze. Nie doszło do tego, ale zrezygnowano z budowy szpitala studenckiego, nie powstał też studencki dom kultury. Do końca 1979 r. zbudowano 21 domów studenckich[33].

W 1965 r. przekazano do użytku Dom Socjalny AGH, gdzie oprócz klubów studenckich znalazł swą stałą siedzibę Zespół Pieśni i Tańca AGH „Krakus”. W 1965 r. ukończono również budowę gmachu Biblioteki Głównej AGH.

W kolejnych latach oddano do użytku: w 1973 r. budynek D-8 (Wydział Odlewnictwa) przy ul. Reymonta; budynek B-6[34] w 1980 r.[35]; budynek B-5 i budynek D-1 w 1981 r., w 1989 r. – budynek D-10 (obecnie Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej)[33].

W 1998 r. otwarto budynek C-3. W 2000 r. został oddany do użytku budynek D-5 (obecnie Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji)[36].

W XXI w. nastąpiła intensywna rozbudowa kampusu, a wiele budynków zostało rozbudowanych i zmodernizowanych. Spośród zrealizowanych inwestycji można wymienić m.in.:

  • budynek D-6 – obecnie Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji (2007 r.),
  • Basen AGH (2008 r.),
  • modernizacja budynku U-2 (2008 r.),
  • budynek D-17 – obecnie Wydział Informatyki (2012 r.),
  • budynek B-8 – Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki (2012 r.),
  • budynek D-4 – Wydział Energetyki i Paliw (2012 r.),
  • budynek D-16 – Akademickie Centrum Materiałów i Nanotechnologii AGH (2012 r.),
  • Laboratorium Edukacyjno-Badawcze Odnawialnych Źródeł i Poszanowania Energii w Miękini (2012 r.),
  • modernizacja Biblioteki Głównej (2013 r.),
  • budynek D-18 – Hala Maszyn ACK CYFRONET AGH (2014 r.),
  • budynek C-5 i C-6 – Centrum Energetyki (2015 r.),
  • budynek ACK CYFRONET w Pychowicach (2015 r.),
  • modernizacja Klubu STUDIO (2018 r.),
  • budynek B-9 – Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji (2019 r.),
  • budynek D-2 – Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu oraz Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej (2020 r.),
  • budynek D-7 – Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej (2021 r.).

Dekoracje gmachu głównego

[edytuj | edytuj kod]

Grupy rzeźb górników i hutników[37]

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik górników po lewej stronie wejścia głównego do budynku A-0 (wersja z 1979)
Pomnik hutników po prawej stronie głównego wejścia do budynku A-0 (1979)

Rzeźby z 1935 r. (autorstwa Jana Raszki)

7 grudnia 1935 r. przed wejściem do gmachu głównego Akademii Górniczej odsłonięte zostały grupy rzeźb górników i hutników. Ich autorem był artysta rzeźbiarz Jan Raszka. Postaci ubrane w specyficzne dla zawodu ubiory, trzymające w rękach narzędzia, wykonane zostały jako konstrukcja w kompozycji drewna i cegły, pokrytej zaprawą ceramiczną. Były one symbolami ścisłej współpracy ludzi tych dwóch trudnych i ciężkich zawodów, dla których uczelnia kształciła specjalistów. Z czasem kamienne rzeźby uległy zniszczeniu, częściowo wskutek ostrzału artyleryjskiego wojsk radzieckich w styczniu 1945 r. oraz późniejszej erozji. Rozebrano je ostatecznie w 1954 r.

Rzeźby z 1979 r. (autorstwa Bogusza Salwińskiego i Jana Sieka)

Z okazji Jubileuszu 60-lecia uczelni podjęto decyzję o odtworzeniu rzeźb górników i hutników. Inicjatywą kierowali rektor AGH prof. Henryk Filcek oraz prof. Wacław Leskiewicz i prof. Zbigniew Engel, przy znacznej pomocy dyrektora Zjednoczenia Hutnictwa Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Odlewy w brązie o masie ok. 11 ton każda wykonano w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych na podstawie nowych projektów artystów rzeźbiarzy z ASP w Krakowie: Bogusza Salwińskiego – grupa rzeźb górników i Jana Sieka – grupa rzeźb hutników, którzy odtworzyli postacie rzeźb przedwojennych. Rzeźby zostały odsłonięte podczas uroczystości jubileuszowych 20 października 1979 r.[38]

Obie wersje: oryginalne (z 1935 r.) i odtworzone (1979 r.), różnią się niewielkimi detalami poza wysokością – historyczne figury Raszki były wysokości 2,40 m, a współczesne – 5 m[39].

Współcześnie eksponowane rzeźby można opisać następująco:

Grupa górników:

  • sztygar (po lewej) – górnik, należący do dozoru górniczego kopalni: w prawej ręce trzyma żelazko (młotek), zarzucone na ramię, a lewą ręką unosi nad głowę lampę górniczą,
  • rębacz dołowy (po prawej) – górnik, fedrujący w pokładzie węgla kamiennego na przodku w kopalni: w prawej ręce trzyma oskard (kilof), a lewą ręką ociera pot z czoła.

Obaj górnicy ubrani są w kitel (po lewej) i kaftan (po prawej), jeden z nich ma na głowie kołpak górniczy, a drugi jest bez nakrycia głowy, przy czym niekiedy ich postacie mogą także chronić skóry górnicze.

Grupa hutników:

  • garowy (po lewej) – to jeden z hutników z obsługi wielkiego pieca: trzyma oburącz chochlę do pobierania z wielkiego pieca próbki płynnej surówki i wlewa ją do kokili,
  • piecowy (po prawej) – to jeden z hutników z obsługi pieca martenowskiego: oparty oburącz na gracy do udrażniania strugi stali, spuszczanej z tego pieca do kadzi.

Obaj hutnicy ubrani są w odzież ochronną, tj. ich postacie ochraniają fartuchy azbestowe, zaś na głowach mają kapelusze filcowe i okulary, chroniące oczy przed promieniowaniem. Przedstawienia postaci są adekwatne do stanu techniki i technologii hutnictwa w Polsce w okresie międzywojennym.

Posąg św. Barbary

[edytuj | edytuj kod]

Sześciometrowy posąg św. Barbary na dachu gmachu głównego AGH jest drugim pomnikiem tej świętej w tym miejscu[40]. Pierwszy, z ręcznie kutej i spawanej blachy miedzianej, częściowo złoconej umieszczono na dachu Akademii Górniczej 24 sierpnia 1939 r. Posąg był dziełem Stefana Zbigniewicza (aresztowany i wywieziony do Auschwitz, gdzie zginął w 1942 r.)[41]. Rzeźba została zrzucona z dachu przez Niemców, po upływie ok. 130 dni od jej odsłonięcia, na początku stycznia 1940 r.[37] Obecny posąg, wykonany przez rzeźbiarza Jana Sieka według pierwowzoru, ale w całości z miedzi, postawiono 29 maja 1999 r. Inicjatywa odbudowy pomnika pochodziła od dwóch profesorów AGH, Kazimierza Czopka i Antoniego Pasierba, natomiast decyzję o jego odbudowie i o umieszczeniu na dachu gmachu głównego podjął ówczesny rektor AGH prof. Ryszard Tadeusiewicz. Figurę poświęcił 17 czerwca 1999 r. papież Jan Paweł II podczas szóstej pielgrzymki do ojczyzny[42].

Pierwotnie planowano ustawienie na dachu uczelni pracy autorstwa Karola Hukana „Personifikacja geniuszu”[43], jednak ostatecznie zmieniono koncepcję.

Witraż św. Barbary

[edytuj | edytuj kod]
Witraż św. Barbary w budynku A-0

Na Barbórkę 1946 r. prof. Adam Stalony-Dobrzański wykonał na kalce kolorowy witraż, który umieszczono pierwotnie – jako element dekoracyjny Balu Górnika – we wnęce na półpiętrze krużganków w gmachu A-0. Na prośbę rektora prof. Walerego Goetla i Stowarzyszenia Studentów AG na Barbórkę w 1948 r. artyści prof. Ludwik Gardowski i prof. Adam Stalony-Dobrzański przygotowali projekt witraża, który następnie wykonano w Krakowskich Zakładach Witraży S.G. Żeleński w Krakowie i umieszczono jak poprzednio[37]. Zostało to bardzo źle przyjęte przez działaczy partii komunistycznej, która w grudniu 1948 wchłonęła PPS na tzw. zjeździe zjednoczeniowym. Witraż usunięto w 1951 r. Woźni i laboranci, którym zlecono wymontowanie i wyrzucenie witraża, po kryjomu przekazali go o.o. Jezuitom przy Małym Rynku w Krakowie (kościół św. Barbary)[44]. Tam przechowywany był przez 30 lat. W 1981 r. na prośbę rektora prof. Antoniego Kleczkowskiego ojcowie zwrócili depozyt. Witraż został umieszczony w jednym z otworów okiennych auli. W 2000 r. witraż został zamontowany na drugim piętrze holu w gmachu głównym.

Posąg Stanisława Staszica

[edytuj | edytuj kod]

Z okazji jubileuszu 50-lecia AGH uczelnia otrzymała imię Stanisława Staszica. Posąg patrona uczelni, umieszczony w hallu budynku A-0, odsłonięto 22 maja 1969 r.[45] w trakcie obchodów jubileuszu. Został on wykonany w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w formie odlewu z brązu, według projektu wzorowanego na gipsowej rzeźbie autorstwa rzeźbiarza Mariana Szczepańca, absolwenta Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu[37].

Tablice pamiątkowe

[edytuj | edytuj kod]

W gmachu głównym, oraz w innych budynkach uczelni, znajduje się kilkadziesiąt tablic upamiętniających osoby i ważne wydarzenia z historii uczelni[46], m.in.:

  • prof. Jana Zarańskiego, pierwszego profesora uczelni (budynek A-0, parter),
  • prof. Józefa Morozewicza, Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego AG (budynek A-0, parter),
  • prof. Antoniego Hoborskiego, pierwszego rektora AG (budynek A-0, I piętro),
  • prof. Władysława Taklińskiego, rektora AG w latach 1933–1939 (budynek A-0, parter),
  • prof. Walerego Goetla, rektora AGH w Krakowie w latach 1939–1951 (budynek A-0, I piętro),
  • 30. rocznicę Sonderaktion Krakau (budynek A-0, I piętro),
  • profesorów szkół krakowskich więzionych w KZ Sachsenhausen w latach 1939–1940 (budynek A-0, I piętro),
  • pracowników AG zamordowanych w obozach NKWD w 1940 r. (budynek A-0, I piętro),
  • pracowników AG, którzy zginęli z rąk okupanta hitlerowskiego za ojczyznę i naukę w latach 1939–1945 (budynek A-0, I piętro),
  • wychowanków i studentów Akademii Górniczej poległych w latach 1939–1945 (budynek A-0, I piętro),
  • Tajną Organizację Nauczycielską TON AGH (budynek A-0, parter),
  • Naczelnika Państwa Polskiego Józefa Piłsudskiego (budynek A-0, parter),
  • nadanie Janowi Pawłowi II tytułu doktora honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej w 2000 r. (budynek A-0, I piętro).

Laboratoria

[edytuj | edytuj kod]

AGH posiada ponad 800 laboratoriów, które wyposażone są w unikatową aparaturę, w tym m.in. jeden z nielicznych w świecie analityczny transmisyjny mikroskop elektronowy Titan Cubed G-2 60-300[47], urządzenia pracujące w warunkach wysokiej czystości, w tzw. clean room z aparaturą do nanotechnologii i nanodiagnostyki materiałowej[48], specjalistyczny tomograf komputerowy do badań materiałów budowlanych[49], mikrosonda elektronowa Jeol SuperProbe JXA-8230 umożliwiająca określenie zawartości pierwiastków od boru do uranu we wszelkiego rodzaju substancjach stałych, spektrometry masowe, dyfraktometry, drukarki 3D pozwalające tworzyć prototypy, liczne urządzenia do badań środowiskowych, mikroskopy do analiz i pomiarów parametrów mikrostruktur, a także różnego typu instalacje laboratoryjne (np. w pełni funkcjonalna linia produkcyjna w Laboratorium Industry 4.0 czy muzyczna cewka Tesli[50] w Laboratorium Wysokich Napięć). W AGH znajduje się jedno z najcichszych miejsc na świecie – komora bezechowa[51], a także Kopalnia Doświadczalna – unikatowe w skali kraju i jedno z nielicznych w Europie laboratorium badawczo-dydaktyczne, pełniące także funkcje muzealne.

Akademickie Centrum Komputerowe CYFRONET AGH wspiera polskich naukowców, udostępniając światowej klasy zasoby i rozwiązania informatyczne. Są to przede wszystkim trzy superkomputery: Ares (moc obliczeniowa ponad 3,5 PFlops, 216. miejsce na liście TOP500 najszybszych superkomputerów na świecie w 2021 r.), Prometheus (moc obliczeniowa 2,65 PFlops, 38 pozycja na liście TOP500 w 2015 r.) i Zeus (moc obliczeniowa 374 TFlops, 81 pozycja na liście TOP500 w 2011 r.).

Biblioteka Główna

[edytuj | edytuj kod]
Biblioteka Główna AGH

Biblioteka Główna AGH jest największą biblioteką techniczną w Krakowie i jedną z największych w Polsce[52].

Powstała w roku akademickim 1921/22 i początkowo mieściła się w budynku przy ul. Loretańskiej 18, a następnie przy ul. Smoleńsk 7. W 1929 r. zbiory zostały przeniesione do pomieszczenia w nowo powstałym gmachu Akademii Górniczej przy al. Mickiewicza 30. W 1938 r. księgozbiór liczył ponad 17 tysięcy tomów. W czasie II wojny światowej zbiory zostały zdeponowane w Bibliotece Jagiellońskiej. Pomimo zakazu władz Generalnego Gubernatorstwa były konspiracyjnie wypożyczane studentom i pracownikom AG. Po wojnie księgozbiór, uszczuplony o około 25%, powrócił do głównego gmachu uczelni.

W 1966 r. otwarto nowy, wolno stojący budynek biblioteczny, wzniesiony dzięki staraniom dyrektora Władysława Piaseckiego. Rozpoczął się dynamiczny rozwój biblioteki. W wyniku uruchamiania na AGH nowych kierunków kształcenia powiększał się księgozbiór i poszerzała jego tematyka.

W latach 90. biblioteka została skomputeryzowana. W latach 1996–1999 przeprowadzono remont wnętrz, a w 2010 r. rozpoczęto modernizację głównej elewacji budynku oraz podjęto decyzję o jego rozbudowie i remoncie kapitalnym. Zmodernizowany gmach otwarto w 2014 r.

Obecnie księgozbiór liczy ponad 900 tysięcy woluminów (wliczając książki, czasopisma i zbiory specjalne)[53]. Oprócz gromadzenia zbiorów w formie drukowanej biblioteka organizuje dostęp do polskich i zagranicznych komputerowych baz danych oraz czasopism w wersji elektronicznej, a także kolekcji e-książek.

Pracownicy Oddziału Informacji Naukowej BG prowadzą portal Historia AGH, przedstawiający najważniejsze fakty, postaci i daty z dziejów uczelni.

Tereny zielone i galeria plenerowa

[edytuj | edytuj kod]
Lokomotywa AGH
Klub STUDIO

Zieleńce i skwery kampusu to jedyna w swoim rodzaju galeria plenerowa. Można w niej znaleźć m.in. rzeźby wybitnego krakowskiego artysty Bronisława Chromego (rzeźby „Dwoje”, „Rybka”), rzeźby studentów Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a także eksponaty będące dziełem natury – głazy narzutowe. Ponadto na terenie kampusu spotkać maszyny przemysłowe związane z rozwojem myśli technologicznej i z działalnością badawczą wydziałów (m.in. koło wyciągowe wieży szybowej, indywidualny żuraw pompowy, kombajn ścianowy, wagonik kolejki, panele słoneczne oraz wał korbowy). Na skwerze przed budynkiem B-5 stoi m.in. tzw. Lokomotywa AGH (parowóz towarowy Ty2-559) oraz równikowy zegar słoneczny.

Miasteczko Studenckie AGH

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Miasteczko Studenckie AGH.

Miasteczko Studenckie AGH o powierzchni 13 ha stanowi integralną część kampusu AGH i jest największym osiedlem studenckim w Polsce. 20 akademików oferuje studentom ponad 7500 miejsc.

Na terenie Miasteczka znajdują się m.in. kluby studenckie, basen z siłownią i kręgielnią oraz boiska sportowe.

Kluby studenckie:

AGH poza Krakowem

[edytuj | edytuj kod]

W Miękini znajduje się Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii WGGiOŚ AGH[54]. W Regulicach zlokalizowane jest Laboratorium Techniki Strzelniczej i Materiałów Wybuchowych[55], które należy do Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami. W 2018 r. uczelnia zakupiła od Skarbu Państwa Zespół Pałacowo-Parkowy w Młoszowej, będący jednym z unikatowych zabytków na mapie Małopolski[56]. Obecnie w pałacu trwają prace modernizacyjne[57]. Ośrodek AGH w Łukęcinie[58] (położony w województwie zachodniopomorskim) jest miejscem wypoczynkowym, w którym można organizować konferencje i działalność dydaktyczną. Ponadto uczelnia posiada także Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy w Krynicy.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Starania o utworzenie Akademii Górniczej

[edytuj | edytuj kod]
Uczestnicy II Zjazdu Polskich Górników i Hutników we Lwowie (1910 r.), podczas którego podjęto uchwałę o potrzebie utworzenia wyższych studiów górniczych w Galicji
Grupa profesorów i wykładowców Akademii Górniczej, lata 20. XX w.
Uczestnicy uroczystości położenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu AG, 1923 r.
Budowa gmachu AG
Gmach AG w 1939 r.

Starania o utworzenie w Krakowie uczelni górniczej oraz powołanie kadry naukowej rozpoczęły się w drugiej połowie XIX w.[59] i nasiliły wraz z uzyskaniem przez Galicję autonomii w 1860 r. W prace te byli zaangażowani polscy inżynierowie – górnicy i hutnicy, posłowie galicyjscy oraz władze Krakowa.

Na początku XX w. pod przewodnictwem inż. Jana Zarańskiego grupa inżynierów i działaczy górniczych zabiegała o zgodę na powołanie w Krakowie wyższej uczelni kształcącej inżynierów górnictwa[60]. Prowadzono także intensywne działania dyplomatyczne w Wiedniu, aby uzyskać przychylność rządu austriackiego[61].

Starania te zostały uwieńczone powodzeniem – 10 lipca 1912 r. władze Krakowa otrzymały informację o decyzji rządu otwarcia w tym mieście akademii górniczej i pytaniem, w jaki sposób miasto przyczyni się do uruchomienia uczelni[61][62].

1913 – powołanie Akademii Górniczej

[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1913 r. Ministerstwo Robót Publicznych w Wiedniu powołało Komitet Organizacyjny Akademii Górniczej w Krakowie. Przewodniczącym komitetu został prof. Józef Morozewicz. Funkcję wiceprzewodniczącego objął Jan Zarański, który był także konsultantem ministerstwa do spraw nowej uczelni[63].

31 maja 1913 r. cesarz Franciszek Józef I podpisał dokument zatwierdzający utworzenie wyższej szkoły górniczej w Krakowie.

W tym samym roku zorganizowano konkurs na projekt gmachu akademii, który wygrał Sławomir Odrzywolski, przy współpracy z Adamem Ballenstedtem. Jesienią 1913 r. mianowano pierwszego profesora uczelni – Jana Zarańskiego[63].

Wybuch I wojny światowej uniemożliwił rozpoczęcie w październiku 1914 r. pierwszego roku akademickiego nowo otwartej uczelni. W notatce z konferencji u prezydenta miasta Krakowa Juliusza Lea widnieje dopisek dotyczący Akademii Górniczej. Urzędnik magistratu, prawdopodobnie porządkując dokumenty, dopisał w rogu kartki na jednym z dokumentów: „Wskutek wybuchu wojny nie otwarto akademii górniczej, cała sprawa odroczona do spokojnych czasów, 21 marca 1915 r.”[61].

1919 – otwarcie uczelni

[edytuj | edytuj kod]

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Komitet Organizacyjny Akademii Górniczej wznowił prace.

8 kwietnia 1919 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie założenia i uruchomienia Akademii Górniczej w Krakowie.

1 maja 1919 r. mianowano sześciu profesorów: Władysława Gąsiorowskiego, Antoniego Hoborskiego, Kazimierza Klinga, Stefana Kreutza, Stanisława Płużańskiego i Jana Stocka.

Rektorem został mianowany prof. Stanisław Płużański, ale nie podjął obowiązków rektorskich ani profesorskich, gdyż w tym czasie pełnił funkcje doradcy w Głównym Urzędzie Zakupów dla Armii i z tego powodu otrzymał urlop od 1 lipca 1919 do końca września 1920. Po uruchomieniu pierwszego roku studiów w krakowskiej Akademii Górniczej cały ciężar prac i obowiązków organizacyjnych wzięli na siebie profesorowie Józef Morozewicz i Antoni Hoborski, który został pierwszym dziekanem Wydziału Górniczego, pierwszym urzędującym rektorem (1920–1922) i kierownikiem Zakładu Matematyki (1919–1939)[64].

20 października 1919 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Akademii Górniczej w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego[65].

Wojna polsko-bolszewicka

[edytuj | edytuj kod]

Studenci Akademii Górniczej brali czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Wydarzenia te opisał prof. Antoni Hoborski: „cała nasza młodzież poddała się ochotniczemu poborowi wojskowemu, na którym byłem obecny; potem dnia 19 lipca 1920 r. wyjechała do swych obozów (tylko 6 uznano za niezdolnych do służby)”[66].

AG w dwudziestoleciu międzywojennym

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z ustawą o szkołach akademickich z 1920 r. Akademia Górnicza należała do tzw. państwowych szkół akademickich (mających określone prawa i przywileje, np. nadawania stopni naukowych)[67].

15 czerwca 1923 r. odbyła się uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu Akademii[68][69]. Budowla swój ostateczny kształt uzyskała niedługo przed wybuchem wojny.

W 1925 r. powstał projekt godła Akademii Górniczej, sygnowany monogramem B.T. (Bogdan Treter), prawdopodobnie zatwierdzony przez Zebranie Ogólne Profesorów.

Od września 1929 r. do marca 1930 r. sukcesywnie wprowadzano do gmachu uczelni katedry oraz administrację uczelni, a w 1935 r. dokonano uroczystego poświęcenia budynku[67].

Uczelnia szybko osiągnęła wysoki poziom kształcenia, wchodząc do grona najlepszych europejskich szkół górniczych. Ponadto ściśle współpracowała, w miarę sił i środków, z przemysłem, zachowując łączność z gospodarką kraju[70].

W okresie międzywojennym na dwóch wydziałach – Wydziale Górniczym i Wydziale Hutniczym – Akademia wykształciła 792 inżynierów, spośród których wielu zajmowało wysokie stanowiska w polskim przemyśle oraz szkolnictwie wyższym. Pierwszą kobietą z tytułem zawodowym magistra inżyniera górnika została w 1936 roku Marta Suchanek[71].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Najazd Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. przerwał działalność uczelni[72]. 6 września Kraków zajęły wojska niemieckie. Rozpoczęła się grabież mienia uczelni i przygotowanie gmachu Akademii Górniczej na siedzibę tzw. rządu Generalnego Gubernatorstwa (niem. Regierung des Generalgouvernements, GG)[73]. W 1940 r. rzeźba św. Barbary została zrzucona z dachu budynku głównego i rozbita.

Sonderaktion Krakau

[edytuj | edytuj kod]

6 listopada 1939 r. zwołano ogólne zebranie profesorów UJ w celu poinformowania zebranych o poglądach niemieckich władz na sprawy nauki i szkolnictwa[74]. W dniu tym o godz. 12.00 w sali nr 66 Collegium Novum zebrali się licznie profesorowie i wykładowcy. Budynek został otoczony przez gestapo, a zebrani aresztowani. Wśród aresztowanych znaleźli się również profesorowie Akademii Górniczej, którzy w tym czasie brali udział w zebraniu własnym, odbywającym się w sali posiedzeń Wydziału Filozoficznego UJ. Uwięziono 183 osoby spośród profesorów, docentów i asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej oraz osoby spoza uczelni.

Aresztowanych zatrzymano w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Następnie przeniesiono ich do koszar przy ul. Mazowieckiej, a potem przewieziono do więzienia we Wrocławiu i w końcu do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.

Wśród aresztowanych w tzw. „Sonderakton Krakau” znaleźli się profesorowie: Zygmunt Sariusz-Bielski, Witold Budryk, Edmund Chromiński, Stefan Czarnocki, Iwan Feszczenko-Czopiwski, Roman Dawidowski, Stanisław Gołąb, Antoni Hoborski, Stanisław Jaskólski, Mieczysław Jeżewski, Aleksander Krupkowski, Adam Ludkiewicz, Izydor Stella-Sawicki, Wilhelm Staronka, Jan Studniarski, Władysław Takliński, Feliks Zalewski, docenci: Andrzej Bolewski, Mikołaj Czyżewski, Edward Windakiewicz, wykładowca Antoni Meyer, starszy asystent Julian Kamecki.

Po kilku dniach zwolniono profesora Iwana Feszczenko-Czopiwskiego i docenta Mikołaja Czyżewskiego, którzy byli narodowości ukraińskiej. Ze względu na podeszły wiek zwolniony został także docent Edward Windakiewicz (miał wtedy 81 lat).

W obozie koncentracyjnym utracili życie:

  • prof. Antoni Hoborski – pierwszy rektor Akademii Górniczej w latach 1920–1922,
  • prof. Władysław Takliński – rektor Akademii Górniczej w latach 1933–1939,
  • dr inż. Antoni Meyer, kierownik Katedry Prawoznawstwa Wydziału Górniczego AG w latach 1932–1939.

9 lutego 1940 r. zwolniono starszych profesorów. W obozie pozostali: Andrzej Bolewski, Stanisław Gołąb i Julian Kamecki. Przewieziono ich do obozu koncentracyjnego w Dachau i dopiero w ostatnim kwartale 1940 r. zwolniono. Zwolnienie profesorów AG było możliwe na skutek szerokiej akcji protestacyjnej prowadzonej przez środowiska naukowców całego świata[75].

Pracownicy Akademii Górniczej ofiarami zbrodni katyńskiej

[edytuj | edytuj kod]

Wśród ofiar zamordowanych przez NKWD na terenie Związku Radzieckiego w okresie kwiecień–maj 1940 r. znalazło się trzech pracowników Akademii Górniczej[76]:

Pod niemieckim przymusem, ale za wiedzą i zgodą rządu polskiego w Londynie i władz podziemnych w Polsce, w 1943 r. do Katynia udało się kilkunastu Polaków, w tym m.in. pisarz Ferdynand Goetel (sekretarz Akademii Górniczej w latach 1920–1925, brat prof. Walerego Goetla). Komisje potwierdziły, że zbrodnia na polskich oficerach jest dziełem Sowietów[76]. Po wojnie Ferdynand Goetel był dla Sowietów jednym z najbardziej niewygodnych świadków zbrodni katyńskiej.

Szkolnictwo czasu wojny

[edytuj | edytuj kod]

Dzięki ofiarności pracowników Akademii Górniczej udało się uratować księgozbiór Biblioteki Głównej i zdeponować go w Bibliotece Jagiellońskiej. Działalność Akademii zeszła do konspiracyjnego podziemia, a władze rektorskie starały się odzyskać lub stworzyć prowizoryczną bazę lokalową i materiałową.

Za zgodą okupanta we wrześniu 1940 r. uruchomiono średnią Państwową Szkołę Górniczo-Hutniczo-Mierniczą (Staatliche Fachschule für Berg- Hütten- und Vermessungswesen) z polskim językiem wykładowym. Dyrektorem szkoły został prof. Walery Goetel, a nauczycielami profesorowie zamkniętej AG. Profesorowie i asystenci zaangażowali się również w tajne nauczanie, prowadząc wykłady i ćwiczenia dla studentów AG. W toku tajnego nauczania przeprowadzono 278 egzaminów kursowych i 16 przewodów dyplomowych[77].

Dzieje po II wojnie światowej

[edytuj | edytuj kod]
Makieta rozbudowanej w latach powojennych AGH
Kampus AGH w latach 80. XX w.

Na przełomie lipca i sierpnia 1945 r. prof. Andrzej Bolewski wraz z prof. Walerym Goetlem i prof. Stanisławem Leszczyckim znaleźli się w grupie ekspertów towarzyszących delegacji rządowej na konferencję w Poczdamie. Brali oni udział w negocjacjach Wielkiej Trójki w sprawie wytyczenia zachodniej granicy Polski[78].

W 1947 r. podjęto wewnętrzną uchwałę, by zmienić nazwę uczelni na Akademia Górniczo-Hutnicza. Formalne zatwierdzenie tej uchwały przez władze nadrzędne nastąpiło w 1949 r.

Z inicjatywy rektora prof. Walerego Goetla, który wypromował dalekosiężny plan rozwoju uczelni, przystąpiono do jej rozbudowy. Plan ten był realizowany w kolejnych dekadach.

W okresie PRL profil prac naukowych i dydaktyki uczelni został dostosowany do potrzeb rozwoju przemysłu, a sama uczelnia rozwijała się szybciej niż jakakolwiek inna szkoła wyższa.

W wydarzeniach marcowych, które w Krakowie rozpoczęły się 11 marca 1968 r. (trzy dni po słynnym wiecu w Warszawie), brali udział głównie studenci UJ i AGH, a ośrodek dowodzenia ruchu mieścił się w akademiku UJ „Żaczek” oraz zamieszkanym przez studentów AGH akademiku przy Reymonta 17[33][79].

W 1969 r. patronem Akademii został Stanisław Staszic. Uczelnia otrzymała wówczas swój sztandar.

W dniach 14–16 grudnia 1981 r. ponad 400 pracowników AGH sprzeciwiło się wprowadzeniu stanu wojennego, organizując strajk okupacyjny[80]. Miejscem strajku był budynek C-4. NSZZ „Solidarność” AGH był jedyną w Krakowie i jedną z trzech organizacji uczelnianych w kraju, które zorganizowały strajki okupacyjne w pierwszych dniach stanu wojennego[81].

Od lat 90. XX w. uczelnia rozbudowuje kierunki studiów, które wyznaczają postęp technologiczny, takie jak m.in. automatyka i robotyka, informatyka, elektronika i telekomunikacja, inżynieria biomedyczna, mechatronika.

W 2003 r. zdecydowano o przyjęciu angielskiego tłumaczenia nazwy uczelni, które brzmi: AGH University of Science and Technology[82].

W roku akademickim 2006/2007 wdrożono nowy System Identyfikacji Wizualnej. Wprowadzono m.in. nowy znak identyfikujący AGH.

Wejście AGH w XXI w. wiąże się z intensywną rozbudową uczelni. Od tego czasu kampus wzbogacił się o kilkanaście nowych budynków, a wiele dotychczasowych obiektów zostało zmodernizowanych.

W 2023 r. na mocy zarządzenia Rektora przyjęto obowiązującą nazwę uczelni w języku angielskim: AGH University of Krakow[83].

Symbole uczelni

[edytuj | edytuj kod]

Godło

[edytuj | edytuj kod]

Godło Akademii Górniczo-Hutniczej stanowi stylizowany orzeł z koroną, z głową obróconą w prawą stronę i z tarczą, na której umieszczone są skrzyżowane perlik i żelazko (godło górnicze) oraz inicjały AGH. Wykonano je na podstawie projektu godła Akademii Górniczej autorstwa Bogdana Tretera z 1925 roku[84]. Jego użycie jest obecnie zarezerwowane wyłącznie do promowania historii oraz dziedzictwa naukowego uczelni[85].

Znak graficzny

[edytuj | edytuj kod]

Znak graficzny AGH jest jedynym znakiem służącym codziennej identyfikacji wizualnej uczelni. W tej roli zastąpił godło[86]. Sygnet stanowi stylizowany, uproszczony wizerunek orła, nawiązujący do godła uczelni[87]. W wersji wielobarwnej znaku sygnet jest trójbarwny.

Barwami Akademii Górniczo-Hutniczej są zieleń, czerń oraz czerwień[87].

Tradycje

[edytuj | edytuj kod]

„Barbórka”

[edytuj | edytuj kod]

„Barbórka” jest górniczym świętem głęboko wpisanym w tradycje AGH, sięgającym do zwyczajów starych austriackich szkół górniczych, które zostały przeszczepione przez profesorów uczelni na krakowski grunt. 4 grudnia organizowany jest „Pochód lisów”, czyli przemarsz orszaku górniczego ulicami Krakowa. Pochód prowadzi do Kolegiaty św. Anny, w której odbywa się msza św. Barbórkowa. Głównym punktem obchodów jest uroczystość w Auli, po której w holu reprezentacyjnym odbywa się „Tradycyjny skok przez skórę”, czyli symboliczne pasowanie na górnika studentów I roku kierunku górnictwo i geologia. Obchodom towarzyszy także cykliczna Konferencja Studenckich Kół Naukowych Pionu Górniczego oraz Międzynarodowa Wystawa i Giełda Minerałów, Skamieniałości i Wyrobów Jubilerskich. Zwieńczeniem uroczystości jest spotkanie gwarków[88].

Dzień Hutnika

[edytuj | edytuj kod]

Drugim niezwykłym świętem organizowanym w AGH jest Dzień Hutnika, którego forma jest podobna do uroczystości górniczych. Wydarzenie organizowane jest corocznie w maju. Obok uroczystości w Auli, w programie znajduje się m.in. Konferencja Studenckich Kół Naukowych Pionu Hutniczego oraz konferencja naukowa. Do pielęgnowanych zwyczajów hutniczych należy ceremonia Ślubowania Hutniczego, która odbywa się w holu reprezentacyjnym w gmachu głównym AGH. Stałym elementem jest również spotkanie pracowników i studentów na karczmie hutniczej[88].

Święto Nauk Ścisłych – Dni prof. Antoniego Hoborskiego

[edytuj | edytuj kod]

Corocznie w listopadzie w AGH odbywa się Święto Nauk Ścisłych – Dni prof. Antoniego Hoborskiego. Celem wydarzenia jest popularyzacja nauk ścisłych oraz ich technicznych zastosowań oraz upamiętnienie postaci prof. Antoniego Hoborskiego, wybitnego polskiego matematyka, pierwszego rektora Akademii Górniczej[88].

Doktorzy honoris causa

[edytuj | edytuj kod]

Wykładowcy

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Wykładowcy Akademii Górniczo-Hutniczej.

Absolwenci

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Absolwenci Akademii Górniczo-Hutniczej.

Społeczności, organizacje i stowarzyszenia

[edytuj | edytuj kod]

Związki zawodowe

[edytuj | edytuj kod]

Stowarzyszenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Stowarzyszenie Studentów BEST AGH Kraków
  • Stowarzyszenie Wychowanków Akademii Górniczo-Hutniczej

Fundacje

[edytuj | edytuj kod]

Uczelniane organizacje studenckie i doktoranckie

[edytuj | edytuj kod]
Studenckie Koła Naukowe AGH

Na rzecz społeczności akademickiej

[edytuj | edytuj kod]
  • Akademickie Koło PCK i Klub HDK przy AGH
  • Niezależne Zrzeszenie Studentów AGH
  • Zrzeszenie Studentów Niepełnosprawnych AGH
  • Zrzeszenie Studentów Polskich AGH
  • Uczelniana Rada Samorządu Doktorantów
  • Uczelniana Rada Samorządu Studentów
  • Studenckie Koła Naukowe AGH
  • Studenckie Koło SEP nr 19 przy AGH
  • Studenckie Towarzystwo Naukowe
  • Uczelniana Organizacja Studencka Erasmus Student Network AGH
  • EESTEC LC Kraków
  • ESN AGH
  • IAESTE

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

Sport i turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Czasopisma naukowe

[edytuj | edytuj kod]
  • Dwumiesięcznik AGH „Opuscula Mathematica
  • Kwartalnik AGH „Geologia”
  • Kwartalnik AGH „Górnictwo i Geoinżynieria”
  • Kwartalnik AGH „Mechanics”
  • Kwartalnik AGH „Geomatics and Environmental Engineering”
  • Półrocznik AGH „Automatyka”
  • Półrocznik AGH „Decision Making in Manufacturing and Services”
  • Półrocznik AGH „Ekonomia Menedżerska”
  • Półrocznik AGH „Elektrotechnika i Elektronika”
  • Półrocznik AGH „Geodezja”
  • Półrocznik AGH „Inżynieria Środowiska”
  • Półrocznik AGH „Metallurgy and Foundry Engineering”
  • Półrocznik AGH „Wiertnictwo Nafta Gaz”
  • Rocznik AGH „Computer Science
  • Rocznik AGH „Studia Humanistyczne”
  • Rocznik AGH „Telekomunikacja Cyfrowa, Technologie i Usługi”

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ZARZĄDZENIE Nr 17/2023 Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie z dnia 4 kwietnia 2023 r. w sprawie wprowadzenia nazwy AGH w językach obcych.
  2. a b AGH w liczbach. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. [dostęp 2021-07-06].
  3. Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2023/2024 [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-06-29].
  4. Anna Siwik, Zabiegi o powołanie Akademii Górniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-19] (pol.).
  5. Katarzyna Wrzoszczyk, Inauguracja 1. roku akademickiego Akademii Górniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-19] (pol.).
  6. Bohaterowie konkursu IDUB, czyli najlepsze uczelnie w kraju. gov.pl, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2019-10-30. [dostęp 2022-01-19]. (pol.).
  7. Struktura AGH. agh.edu.pl. [dostęp 2022-01-19]. (pol.).
  8. AGH w liczbach [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-19] (pol.).
  9. The Center for World University Rankings, 2022-2023 Edition. [dostęp 2022-06-20].
  10. Academic Ranking of World Universities 2021. [dostęp 2022-01-19].
  11. Kampus akademicki [online], www.agh.edu.pl [dostęp 2016-12-26].
  12. Wydziały, szkoła doktorska, jednostki -- Serwis Akademii Górniczo-Hutniczej [online], www.agh.edu.pl [dostęp 2024-04-26].
  13. Statut Akademii Górniczo-Hutniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-02-01] (pol.).
  14. Ranking Szkół Wyższych mierzony majątkiem najbogatszych Polaków. pracownia2033.pl. [dostęp 2022-01-21]. (pol.).
  15. Ranking Uczelni Akademickich 2022. perspektywy.pl. [dostęp 2022-06-22]. (pol.).
  16. The Center for World University Rankings 2022-2023. cwur.org. [dostęp 2022-06-20]. (ang.).
  17. Academic Ranking of World Universities 2021. shanghairanking.com. [dostęp 2022-01-21]. (ang.).
  18. CWTS Leiden Ranking 2022. leidenranking.com. [dostęp 2022-06-23]. (ang.).
  19. a b Oceny jakości kształcenia [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  20. Akredytacja – ABET [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  21. Wykaz umów generalnych [online], dwz.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  22. Wykaz umów generalnych [online], dwz.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  23. Badania podstawą rozwoju, Informator AGH, Kraków 2021 [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  24. UNIVERSEH [online], universeh.eu [dostęp 2022-01-21] (ang.).
  25. Współpraca, Informator AGH, Kraków 2021 [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-21] (pol.).
  26. Z kart historii [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  27. Konkurs na gmach Akademii Górniczej w Krakowie [online], „Architekt” z. 11, Kraków 1913 [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  28. Aneta Borowik, Akademia Górnicza [online], szlakmodernizmu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  29. Hieronim Sieński, Laboratorium Maszynowe [online], Biuletyn AGH nr 138–139, 2019 [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  30. Hieronim Sieński, Bursa studencka [online], Biuletyn AGH nr 137, 2019 [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  31. Hieronim Sieński, Profesor Walery Goetel, „Biuletyn AGH”, 80/81, Kraków 2014, s. 26–29, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  32. Więcej: Magdalena Smaga, Miasteczko studenckie AGH [online], szlak modernizmu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  33. a b c Anna Biedrzycka, Wielkie lata Akademii Górniczo-Hutniczej, „Biuletyn AGH”, 25, Kraków 2010, s. 32–34, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  34. Michał Wiśniewski, Międzyresortowy Instytut Technologii Materiałów Budowlanych i Ceramiki AGH [online], szlak modernizmu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  35. Bogusław Baś, Małgorzata Jakubowska, Włodzimierz Mozgawa, 70-lecie Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki [online], ceramika.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  36. Historia katedry [online], kt.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  37. a b c d Jerzy Kajtoch, Wybitni artyści rzeźbiarze zasłużeni dla rozkwitu tradycji w Akademii Górniczo-Hutniczej [online], 2018 [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  38. Zbigniew Engel, Trzydziestolecie odsłonięcia pomników, „Biuletyn AGH”, 22, Kraków 2009, s. 32–34, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  39. Jan Raszka, Pamiętnik artysty rzeźbiarza, Cieszyn 2005, 188 przypis 86.
  40. Posąg św. Barbary [online], historia.agh.edu.pl/wiki [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  41. Zbigniew Sulima, O świętej Barbarze z A-0, wspomnienie, „Biuletyn AGH”, 22, Kraków 2009, s. 37–38, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  42. Jan Paweł II [online], historia.agh.edu.pl/wiki [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  43. Artysta rzeźbiarz Karol Hukan obok wykonanej przez siebie rzeźby geniusza, mającej zdobić gmach Akademii Górniczej w Krakowie [online], NAC, szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  44. Jerzy Sędzimir, Burzliwe dzieje witraża św. Barbary [online], Biuletyn Informacyjny Pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej nr 128, 2004 [dostęp 2022-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-24] (pol.).
  45. 100 lat AGH w fotografii. 100 Years of AGH UST in Photographs. Weronika Szewczyk, Katarzyna Wrzoszczyk, Barbara Jezierska (red.). Kraków: Dział Informacji i Promocji AGH, 2019, s. 270. ISBN 978-83-66364-14-1.
  46. Więcej: Tablice AGH [online], historia.agh.edu.pl/wiki [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  47. Titan Cubed 2 60-300 (FEI) [online], tem.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  48. Zespół pomieszczeń czystych [online], acmin.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  49. Tomograf komputerowy pomoże naukowcom AGH w badaniu materiałów budowlanych [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  50. [TV AGH] „Muzyczny” transformator Tesli [online], youtube.com [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  51. Komora bezechowa [online], lat.agh.edu.pl [dostęp 2022-01-25] (pol.).
  52. Biblioteka Główna. historia.agh.edu.pl/wiki/. [dostęp 2022-01-31]. (pol.).
  53. Zbiory Biblioteki Głównej. bg.agh.edu.pl. [dostęp 2022-01-31]. (pol.).
  54. Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  55. Centralne Laboratorium Techniki Strzelniczej i Materiałów Wybuchowych [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  56. Pałac w Młoszowej [online], polskieszlaki.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  57. Pałac w Młoszowej przejdzie gruntowną termomodernizację [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  58. Ośrodek AGH w Łukęcinie [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  59. [Kadencja II, sesja III, al. 3 Alegaty do Sprawozdań Stenograficznych z Trzeciej Sesyi Drugiego Peryodu Sejmu Galicyjskiego z roku 1869. Alegat 3]. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).; [Kadencja I, sesja I, pos. 7 Siódme Posiedzenie Sejmu Krajowego Galicyjskiego we Lwowie]. jbc.bj.uj.edu.pl, s. 395–403. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).; [Kadencja III, sesja VII, al. 55 Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Siódmej Sesyi Trzeciego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1876. Alegat 55]. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).; [Kadencja IV, sesja I, al. 7 Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Pierwszej Sesyi Czwartego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1877. Alegat 7]. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).; [Kadencja IV, sesja II, al. 11 Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Drugiej Sesyi Czwartego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1882. Alegat 11]. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).; [Kadencja IV, sesja V, al. 125 Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Piątej Sesyi Czwartego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1882. Alegat 125]. jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).
  60. Memoryał Delegacyi Górników i Hutników Polskich w sprawie założenia Akademii Górniczej w Krakowie. bg.agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-03]. (pol.).
  61. a b c Anna Siwik, Starania o założenie wyższej szkoły górnictwa i hutnictwa w Krakowie w latach 1861–1914, „Biuletyn AGH”, wyd. spec., Kraków 2013, s. 4–12, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  62. Jerzy Krawczyk, Od akademii do akademii. Zabiegi o kształcenie górników w Krakowie, „Galicja. Studia i Materiały” (4), 2018, ISSN 2450-5854.
  63. a b Zbigniew Wójcik, Z dziejów starań o powołanie Akademii Górniczej w Krakowie [online], pau.krakow.pl, s. 56 [13] [dostęp 2022-02-03].
  64. Witold Iwańczak, Pierwszy rektor AGH [online], Prawica.net, 1 marca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-03-03].
  65. Katarzyna Wrzoszczyk, Inauguracja 1. roku akademickiego Akademii Górniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-03-01].
  66. Antoni Hoborski, Dziesięć lat Polskiej Akademji Górniczej, agh.edu.pl, odbitka z „Przeglądu Górniczo-Hutniczego”, 1930 [dostęp 2021-02-03].
  67. a b Anna Biedrzycka, Akademia Górnicza w budowie, „Biuletyn AGH”, 18/19, Kraków 2009, s. 40, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-11] (pol.).
  68. Reportaż z wizyty prezydenta Wojciechowskiego w Krakowie – wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę Akademii Górniczej. fn.org.pl. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  69. Prezydent Rzplitej w Krakowie. „Nowości Ilustrowane”, jbc.bj.uj.edu.pl. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  70. Historia AGH. agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-04].
  71. Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska – Historia AGH [online], historia.agh.edu.pl [dostęp 2024-08-23].
  72. Dzieje AGH (do II wojny światowej). historia.agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-04].
  73. Niemiecki Kraków. bg.agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-04].
  74. 80. rocznica „Sonderaktion Krakau”. agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-04].
  75. Akademia Górnicza w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau. (wspomnienia prof. Andrzeja Bolewskiego), [w:] Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919–1967, agh.edu.pl. [dostęp 2022-02-04].
  76. a b Bronisław Barchański, I Oni też tam byli, „Biuletyn AGH”, 29, Kraków 2010, s. 48–49, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  77. Anna Biedrzycka, Przetrwać okupację, „Biuletyn AGH”, 23, Kraków 2009, s. 45–48, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  78. Hieronim Sieński, Profesor Andrzej Bolewski, „Biuletyn AGH”, 134, Kraków 2009, s. 22–23, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  79. Marzena Rogozik, Studencki upór i determinacja, czyli Marzec ’68 w Krakowie, „Biuletyn AGH”, 50, Kraków 2012, s. 35–36, ISSN 1898-9624 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  80. Maria Sapor, Wspomnienie 38. rocznicy strajków pracowników AGH w Krakowie [online], solidarnosc.org.pl [dostęp 2022-02-04].
  81. Hieronim Sieński, Strajk okupacyjny przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego [online], historia.agh.edu.pl, Biuletyn AGH [dostęp 2022-01-24] (pol.).
  82. Uchwała nr 64/2003 Senatu AGH z dnia 26 marca 2003 r.. agh.edu.pl. [dostęp 2022-01-24]. (pol.).
  83. ZARZĄDZENIE Nr 17/2023 Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie z dnia 4 kwietnia 2023 r.. agh.edu.pl. [dostęp 2023-04-25]. (pol.).
  84. Statut Akademii Górniczo-Hutniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
  85. Godło AGH [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
  86. Znak graficzny AGH [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
  87. a b Księga Identyfikacji Wizualnej Akademii Górniczo-Hutniczej [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
  88. a b c Uroczystości uczelniane [online], agh.edu.pl [dostęp 2022-01-24] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 60 lat AGH w fotografii. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, 1979. (pol.).
  • Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, 1997. (pol.).
  • Kto jest kim w Polsce. Edycja 3. Warszawa: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, 1993. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]