Bolesław Szomek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bolesław Szomek
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1858
Sanok

Data i miejsce śmierci

27 maja 1910
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Stanowisko

c. k. profesor

Rodzice

Wacław, Franciszka

Krewni i powinowaci

Amelia, Wilhelm, Wacław, Natalia (rodzeństwo), Kazimierz Krawczyński (szwagier)

Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych

Bolesław Jan Szomek (ur. 15 maja 1858 w Sanoku, zm. 27 maja 1910 we Lwowie) – polski nauczyciel, polonista.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Bolesław Jan Szomek[1] urodził się 15 maja 1858 w Sanoku[2][3][4][5]. Jego rodzicami byli Wenzel (Wacław) Schomek (w połowie XIX wieku inspektor oddziału podatkowego cyrkułu sanockiego[6][7][8], także sekretarz Dyrekcji Skarbu, zm. przed 1892) i Franciszka z domu Walz (1827-1892)[9][10]. Miał rodzeństwo: Amelię (1853-1940, po mężu Czyczajczuk[11]), braci Wacława (1855-1910, sędzia, prokurator), Wilhelma (1857-1940, inżynier w Sanoku, mierniczy przysięgły), Natalię Józefę (ur. 1861[12], żona Kazimierza Krawczyńskiego[13]).

Kształcił się w gimnazjach w Tarnopolu i we Lwowie[2]. Maturę zdał w 1877[3]. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1877 do 1880[2][3]. Dwa ostatnie półrocza roku akademickiego 1880/1881 odbył na Uniwersytecie w Pradze[2][3]. Jeszcze podczas studiów, w 1884 nakładem Akademii Umiejętności wydano jego pracę dotyczącą twórczości Piotra Kochanowskiego[2]. W 1884 wydrukowano jego pracę dotyczącą języka i formy utworów Mikołaja Reja[14][2].

21 maja 1886 w komisji krakowskiej otrzymał świadectwo kwalifikacyjne z języka polskiego[15][2][3]. Wstąpił do służby nauczycielskiej i dekretem Prezydenta C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 września 1886 jako egzaminowany kandydat nauczycielski został mianowany suplentem (zastępcą nauczyciela) w C. K. II Gimnazjum we Lwowie z językiem niemieckim wykładowym[16][2]. W szkole uczył języka polskiego w wyższym gimnazjum oraz filologii klasycznej w niższym gimnazjum[17]. Brał udział w powołanej przez C. K. Radę Szkolną Krajową 7 lipca 1888 komisji do ułożenia szczegółowego planu nauki języka polskiego w szkołach średnich[18]. Od 1 stycznia do września 1890 był współpracownikiem lwowskiego czasopisma „Muzeum[2]. Rozporządzeniem C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia z 26 czerwca 1890 oraz reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 28 lipca 1890 w charakterze zastępcy nauczyciela C. K. Gimnazjum we Lwowie został mianowany nauczycielem rzeczywistym C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie, zaś reskryptem z 27 sierpnia 1890 tegoż ministra otrzymał zezwolenie na zamianę posadami nauczycielskimi z Janem Karolem Całczyńskim, profesorem C. K. Gimnazjum w Sanoku[19][20][21][2][3]. W sanockim gimnazjum uczył języka greckiego, języka polskiego, historii kraju rodzinnego i był zawiadowcą biblioteki szkolnej[22][23]. W sprawozdaniu szkolnym sanockiego gimnazjum z 1892 wydrukowano jego kolejną pracę analizującą przypadek genetivu w twórczości Mikołaja Reja[24][2].

Reskryptem z 24 czerwca 1892 C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia otrzymał posadę w C. K. Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie (opróżnioną po Franciszku Próchnickim)[25][26][2][3]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 12 września 1893 został zatwierdzony w zawodzie nauczycielskim i otrzymał tytuł c. k. profesora[27]. W III Gimnazjum uczył języka greckiego, języka polskiego i był zawiadowcą polskiej czytelni młodzieży[28][29][30] (od około 1896/1897 polskiej i ruskiej)[31][32][33]. Przebywał na urlopie od 3 maja do 15 lipca 1899[34] oraz w całym roku szkolnym 1899/1900[35]. Ponownie uczył w III Gimnazjum od roku szkolnego 1900/1901[36][37][38][39][40][41]. Reskryptem z 15 września 1899 otrzymał VIII rangę w zawodzie z dniem 1 stycznia 1900[42], a rozporządzeniem z 7 października 1905 posunięty do VII rangi[43]. Pozostając formalnie profesorem III Gimnazjum w roku szkolnym 1906/1907 przebywał na urlopie[44][45]. Przez lata pracy w III Gimnazjum we Lwowie publikował na łamach pisma „Muzeum” prace polonistyczne[2] oraz recenzje[46]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 10 stycznia 1908 został przeniesiony w stały stan spoczynku[47][2][3].

Był członkiem Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[48], Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie[49][50]. Przed 1907 został odznaczony austro-węgierskim Medalem Jubileuszowym Pamiątkowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych[45].

Zmarł w wyniku wieloletniej choroby piersiowej 27 maja 1910 we Lwowie w wieku 52 lat[51][52][53][5]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie (strefa 1a; spoczął tam także jego brat Wacław, zmarły 12 września 1910)[5].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany jako „Boleslaus Szomek”.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w J. K. Jędrzejowski. Nekrologi. Bolesław Szomek. „Muzeum”. Z. 1, s. 107-109, 1910. 
  3. a b c d e f g h Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999, s. 86, 335. ISBN 83-87703-59-1.
  4. M. Barcik, A. Cieślak, P. Gaszyński, D. Grodowska-Kulińska, U. Perkowska, P. M. Żukowski: Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51-1917/18 t. III: S-Ś. Księgarnia Akademicka, 2014. s. 521. [dostęp 2020-03-16].
  5. a b c Bolesław Szomek. genealogiczne.pl. [dostęp 2020-03-19].
  6. Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855. Lwów: 1855, s. 12.
  7. Handbuch des Statthalterei-gebietes in Galizien für das Jahr 1859. Lwów: 1859, s. 30.
  8. Handbuch des Statthalterei-gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lwów: 1862, s. 33.
  9. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 196 (poz. 59).
  10. Franciszka Szomkowa z Walzów, wdowa po sekr. Dyr. Skarbu została pochowana na Cmentarzu Centralnym w Sanoku w grobowcu Wilhelma Szomka.
  11. Amelia z Szomków Czyczajczuk została pochowana na Cmentarzu Centralnym w Sanoku w grobowcu Wilhelma Szomka.
  12. Księga chrztów 1861–1870. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 13 (poz. 145).
  13. Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 145 (poz. 34).
  14. Roman Pilat: Historya poezyi polskiej w. XVI i w trzech pierwszych dziesiątkach lat w. XVII (1500-1632). Część 1. Rozwój poezyi łacińskiej w pierwszej połowie XVI w. Rej - Kochanowski. Lwów, Warszawa: 1909, s. 149.
  15. Dosł. P. ł. g. z jęz. wykł. p.. Rozmaitości z zakresu szkoły i nauki. Wiadomości bieżące. „Muzeum”. Z. 6/7, s. 413, 1886. 
  16. Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1887. Lwów: 1891, s. 54.
  17. Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1887. Lwów: 1891, s. 52.
  18. Sprawozdanie z siódmego Walnego Zgromadzenia Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych. „Muzeum”. Z. 5/6, s. 321, 1890. 
  19. Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1891. Lwów: 1891, s. 29.
  20. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1891. Rzeszów: 1891, s. 7.
  21. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1891. Sanok: Fundusz Naukowy, 1891, s. 23.
  22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1891. Sanok: Fundusz Naukowy, 1891, s. 22, 39.
  23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892. Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 24, 43.
  24. Jan Bystroń. O użyciu genetivu w języku polskim. Przyczynek do historycznej składni polskiej. „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”. Tom 7, s. 98, 123, 126, 146, 147, 1895. 
  25. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 41.
  26. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893. Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 17.
  27. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1894. Lwów: 1894, s. 34.
  28. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 38.
  29. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1894. Lwów: 1894, s. 31.
  30. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1895. Lwów: 1895, s. 17.
  31. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1897. Lwów: 1897, s. 72.
  32. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1898. Lwów: 1898, s. 80.
  33. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1899. Lwów: 1899, s. 56.
  34. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1899. Lwów: 1899, s. 56, 62.
  35. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1900. Lwów: 1900, s. 36, 38.
  36. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1901. Lwów: 1901, s. 49.
  37. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1902. Lwów: 1902, s. 78.
  38. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1903. Lwów: 1903, s. 80.
  39. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1904. Lwów: 1904, s. 48.
  40. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1905. Lwów: 1905, s. 2.
  41. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1906. Lwów: 1906, s. 37.
  42. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1900. Lwów: 1900, s. 39.
  43. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1906. Lwów: 1906, s. 38.
  44. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1907. Lwów: 1907, s. 57, 59.
  45. a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1907. Wiedeń: 1907, s. 816.
  46. Bolesław Szomek. Oceny i sprawozdania. „Muzeum”. Z. 6/7, s. 514-515, 1903. 
  47. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1908. Lwów: 1908, s. 26.
  48. Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z siódmego roku jej istnienia tj. 1892 złożone przez zarząd na Walnem zgromadzeniu dnia 21 stycznia 1893. s. 10.
  49. Spis członków Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych we Lwowie. „Muzeum”. Z. 6, s. 29, 1897. 
  50. Członkowie. „Muzeum”. Z. 5, s. 11, 1. 
  51. Kronika. Zmarli. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 4, 29 maja 1910. 
  52. Kurjer Lwowski”. Nr 242, s. 3, 28 maja 1910.  Kurjer Lwowski”. Nr 245, s. 4, 30 maja 1910. 
  53. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1910. Lwów: 1910, s. 51.
  54. Bolesław Szomek. Instrumentalis pluralis deklinacji rzeczownikowej w pismach Piotra Kochanowskiego. „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”. Tom 8, s. 249-274, 1880. 
  55. Instrumentalis pluralis deklinacji rzeczownikowej w pismach Piotra Kochanowskiego. polona.pl. [dostęp 2020-03-19].
  56. Instrumentalis i lokativus pluralis deklinacyi rzeczownikowej w dziele Mikołaja Reja z Nagłowic, Apocalipsis z 1565 roku. polona.pl. [dostęp 2020-03-19].
  57. Bolesław Szomek. O potrzebie głębszego zaznajomienia młodzieży naszej z przeszłością narodową. „Muzeum”. Z. 10, s. 707-714, 1889. 
  58. Bolesław Szomek. Mowa prof. Stan. hr. Tarnowskiego wypowiedziana w Sejmie o sprawach szkolnych. „Muzeum”. Z. 12, s. 911-925, 1889. 
  59. Bolesław Szomek: Genitivus u M. Reya pod względem synaktycznym. W: Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892. Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 1-22.
  60. Jan Bystroń. Programy szkolne. „Muzeum”. Z. 1, s. 58, 1894. 
  61. Bolesław Szomek. Z praktyki szkolnej. Ustęp z Maryi Malczewskiego (II, 2). „Muzeum”. Z. 6/7, s. 500-511, 1903.