Dolina Miętusia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Widok na Czerwone Wierchy z Miętusiej Polany
Dolina Miętusia. W głębi Hruby Regiel
Dolna część Doliny Miętusiej
Wielka Świstówka

Dolina Miętusia – boczna, największa odnoga Doliny Kościeliskiej w polskich Tatrach Zachodnich. Ma powierzchnię ok. 6 km² i długość ok. 4,5 km[1].

Topografia

[edytuj | edytuj kod]

Obydwie doliny łączą się z sobą w miejscu połączenia się potoków spływających ich dnem, nieco powyżej Wyżniej Kiry Miętusiej, na wysokości 947 m n.p.m.[2]

Granice Doliny Miętusiej wyznaczają trzy granie: północno-zachodnia grań Ciemniaka, główna grań Tatr na odcinku od Ciemniaka do Małołączniaka oraz północno-zachodnia grań Małołączniaka biegnąca poprzez Czerwony Gronik do Kończystej Turni[3]. Najniższa część doliny ma mniej więcej równoleżnikowy przebieg i jest typową doliną rzeczną. Przy dolnym końcu Niżniej Miętusiej Równi dolina zmienia kierunek na południowo-wschodni. Zmienia się również jej charakter. Od tego bowiem w przybliżeniu miejsca dolinę modelowały lodowce, które utworzyły trzy piętra oddzielone od siebie mniej lub bardziej wyraźnymi progami:

Oprócz tego dolina ma kilka bocznych odgałęzień. W orograficznie prawych zboczach w kolejności od dołu w górę są to: Gronikowski Żleb, Wodniściak, Kobylarzowy Żleb, w orograficznie lewych zboczach zaś, w kolejności od góry w dół: Mała Świstówka, Wołowy Żleb, Szeroki Żleb, Krowi Żleb[3].

Przyroda

[edytuj | edytuj kod]

Niemal cała dolina zbudowana jest ze skał osadowych – dolomitów i wapieni. Jedynie szczyt Małołączniaka oraz Twardy Grzbiet przykrywają skały krystaliczne. Wskutek takiego podłoża w dolinie rozwinięte są zjawiska krasowe, m.in. przepływ wód podziemnymi szczelinami, wywierzyska, zanikanie wód i liczne jaskinie. Stały Miętusi Potok pojawia się dopiero przy północnym końcu Wyżniej Miętusiej Równi. Uchodzi do Kościeliskiego Potoku. Boczne dolinki i żleby są przeważnie suche[1]. Do największych jaskiń należą: Jaskinia Mała w Mułowej, Jaskinia Kozia, Ptasia Studnia, Jaskinia Miętusia, Studnia w Kazalnicy. Flora bogata gatunkowo. M.in. stwierdzono tutaj występowanie bardzo rzadkich w Polsce roślin – skalnicy zwisłej i storzana bezlistnego (ostatnio nie potwierdzono jego występowania, na opisanym stanowisku wyginął)[4]. Z rzadkich roślin występują także skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska, kostrzewa tatrzańska, ostrołódka karpacka, rzadki w Tatrach zimoziół północny (tylko 2 stanowiska) i mącznica lekarska (w Tatrach tylko kilka stanowisk)[5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa doliny pochodzi od sołtysów Miętusów z Cichego, którzy pod koniec XVI wieku od króla Zygmunta III Wazy otrzymali pastwiska[6]. Znaczną część doliny obejmowały tereny Hali Miętusiej, do której należało 5 polan: Wyżnia i Niżnia Miętusia Rówień, Miętusia Polana, Jaworzynka Miętusia, Zahradziska[7]. W około 10 lat po utworzeniu Tatrzańskiego Parku Narodowego wypas zniesiono i dawniej trawiaste tereny stopniowo zarastają. Po 1980 roku ponownie wprowadzono tzw. wypas kulturowy, ale tylko na polanie Zahradziska. Miała też Dolina Miętusia, jak wiele innych miejsc w Tatrach, przeszłość górniczą. Do 1800 r. wydobywano tu ubogie rudy żelaza, zwożone hawiarską drogą do Kuźnic[6]. Były to m.in. sztolnie Fortuna, Przysłop i Wantula[5].

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]
szlak turystyczny czarny – dolną częścią doliny prowadzi czarny szlak, odcinek Ścieżki nad Reglami z Doliny Małej Łąki do Doliny Kościeliskiej. Czas przejścia z Przysłopu Miętusiego do Doliny Kościeliskiej: 40 min, ↑ 50 min
szlak turystyczny niebieski – niebieski szlak, tzw. hawiarska droga z Gronika przez Przysłop Miętusi i Czerwony Grzbiet na Małołączniaka. Od Przysłopu Miętusiego niebieski szlak prowadzi wschodnimi zboczami Miętusiej Doliny, poniżej grzbietu Skoruśniaka.
  • Czas przejścia z Gronika na Przysłop Miętusi: 1 h, ↓ 45 min
  • Czas przejścia z przełęczy na Małołączniak: 3 h, ↓ 2:15 h[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Władysław Cywiński, Czerwone Wierchy, część zachodnia, t. 3, Poronin: Wyd. Górskie, 1996, ISBN 83-7104-011-3.
  2. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-04-16].
  3. a b Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  5. a b Maria Baścik (red.), Dolina Kościeliska, Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2014, ISBN 978-83-61788-85-0.
  6. a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  7. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  8. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.