John Wayne – Wikipedia, wolna encyklopedia

John Wayne

Imię i nazwisko	Marion Morrison
Data i miejsce urodzenia	26 maja 1907 Winterset
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 1979 Los Angeles
Zawód	aktor, reżyser, producent filmowy
Współmałżonek	1. Josephine Alicia Wayne (1933–1945) 2. Esperanza Baur (1946–1954) 3. Pilar Pallete (1954–1979)
Lata aktywności	1926–1976
Odznaczenia
Złoty Medal Kongresu
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

John Wayne, właśc. Marion Morrison (ur. 26 maja 1907 w Winterset, zm. 11 czerwca 1979 w Los Angeles)^[1] – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, który zdobył popularność głównie dzięki rolom w westernach, jedna z największych legend Hollywood. Symbol amerykańskiego indywidualizmu i patriotyzmu. Odznaczony Złotym Medalem Kongresu i Prezydenckim Medalem Wolności. American Film Institute umieścił go na 13 miejscu w rankingu 50 największych legend amerykańskiego ekranu (The 50 Greatest American Screen Legends)^[2].

Jego rodzicami byli – mający szkocko-irlandzkie korzenie prezbiterianie – Clyde Leonard Morrison (aptekarz) i Mary Alberta z d. Brown. Po urodzeniu nadano mu imiona Marion Robert, ale kiedy urodził się jego młodszy brat, który został ochrzczony jako Robert, rodzice zmienili mu drugie imię na Mitchell.

Morrisonowie – ze względu na kłopoty z płucami głowy rodziny – przeprowadzili się z Iowy do znacznie łagodniejszej pod względem klimatu Kalifornii i osiedli na ranczu na pustyni Mojave. Farma jednak nie zapewniła dochodów wystarczających na utrzymanie i w 1911 rodzina przeniosła się do Glendale, gdzie Clyde Morrison ponownie podjął pracę farmaceuty. Marion pomagał ojcu w aptece, dorabiał także dostarczając gazety oraz sprzedając lody w cukierni, której właściciel zajmował się dodatkowo podkuwaniem koni w hollywoodzkich wytwórniach filmowych. W owym czasie chłopiec otrzymał przydomek „Mały Duke” (ang. Little Duke), który nadał mu lokalny strażak, widząc jak Marionowi w drodze do szkoły nieodmiennie towarzyszy duży airedale terrier, wabiący się Duke. Wkrótce przydomek został skrócony i już jako „The Duke” przylgnął do Morrisona-Wayne’a na całe życie.

Marion uczęszczał do Wilson Middle School, a następnie do Glendale High School, z której drużyną futbolową zdobył w 1924 mistrzostwo ligi szkół średnich. Zamierzał studiować w United States Naval Academy w Annapolis, ale nie został przyjęty i w rezultacie – dzięki stypendium sportowemu – podjął naukę na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (1925–1927). Jednakże wskutek doznanej kontuzji stracił stypendium i musiał przerwać studia.

Karierę w Hollywood zaczął pod koniec lat 20 jako monter dekoracji w wytwórni Fox Film Corporation. Dorabiał także jako magazynier, kierowca, stróż i statysta. Po raz pierwszy na ekranie pojawił się w 1926 r., występując w dwóch melodramatach – Brown of Harvard i Bardelys the Magnificent oraz westernie – The Great K & A Train Robbery (u boku Toma Mixa). Jego słynne nazwisko: „John Wayne”, wymyślił w 1930 r. reżyser Raoul Walsh (inspirując się biografią generała Anthony’eg Wayne’a zw. „Mad”) i obsadził go w swoim filmie Droga olbrzymów (1930). Gwiazdą stał się dzięki roli w klasyku gatunku, westernie Dyliżans (1939). Za rolę w obrazie Prawdziwe męstwo (1969), w którym sparodiował stare schematy westernowe, zdobył w 1970 r. Oscara. Był rekordzistą z największą liczbą głównych ról, bo aż 142 na 157 filmów.

Zmarł 11 czerwca 1979 na raka żołądka (cierpiał również na nowotwór płuca). Został pochowany w kalifornijskim Pacific View Memorial Park w Corona del Mar^[1].

W filmie biograficznym Trumbo z 2015 r. w roli Wayne’a wystąpił David James Elliott^[3].

Był trzykrotnie żonaty.

• Josephine Alicia Saenz (małż. od 24 czerwca 1933 do 25 grudnia 1945) – miał z nią czworo dzieci: Michaela Anthony’ego (ur. 23 listopada 1934, zm. 2 kwietnia 2003), Patricka Johna (ur. 15 lipca 1939), Mary „Toni” Antoninę (ur. 25 lutego 1936, zm. 6 grudnia 2000) i Melindę Ann (ur. 3 grudnia 1940)
• Esperanza Baur (małż. od 17 stycznia 1946 do 1 listopada 1954)
• Pilar Palette (małż. od 1 listopada 1954 do śmierci aktora, ale w 1976 r. para zdecydowała się na separację) – miał z nią troje dzieci: Aissę (ur. 31 marca 1956), Johna Ethana (ur. 22 lutego 1962) i Marisę Carmelę (ur. 22 lutego 1966)

• Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1970 Prawdziwe męstwo
• Złoty Glob
  • Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 1970 Prawdziwe męstwo
  • Henrietta Award: 1953
  • Nagroda im. Cecila B. DeMille’a: 1966

• John Wayne w bazie IMDb (ang.)
• John Wayne w bazie Filmweb
• John Wayne w bazie Notable Names Database (ang.)

• Richard F.R.F. Shepard Richard F.R.F., 'Duke,' an American Hero, nytimes.com, 12 czerwca 1979 [dostęp 2014-06-18]  (ang.).