Kabaret Dudek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kabaret Dudek

Budynek przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu
Nazwa	Kabaret Dudek
Data założenia	1965
Data rozwiązania	1989
Pochodzenie	Warszawa
Aktywność	1965–1975 1987–1989
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Kabaret „Dudek” – kabaret założony i kierowany przez cały czas istnienia przez Edwarda Dziewońskiego. Zainaugurował działalność w styczniu 1965. Przedstawienia kabaretu odbywały się w kawiarni „Nowy Świat” przy ulicy Nowy Świat 63 w Warszawie.

W ciągu 10 lat działalności kabaretu odbyło się około 1000 przedstawień, na które złożyło się blisko 200 skeczy, monologów i piosenek kilkudziesięciu kompozytorów i autorów.

Po oficjalnym zakończeniu działalności w 1975, kabaret odbywał sporadyczne występy np. dla potrzeb telewizji. W 1987 Edward Dziewoński spróbował reanimować działalność Kabaretu w nieco zmienionej formule i z obsadą rozszerzoną o aktorów młodszej generacji. Jednak ta próba nie była dla niego satysfakcjonująca, co było jedną z przyczyn podjęcia decyzji o definitywnym zakończeniu działalności Kabaretu Dudek dwa lata później.

• Spotkajmy się na Nowym Świecie - premiera 13 stycznia 1965
• Nowy wspaniały świat – 13 listopada 1965
• Playboyland – 24 stycznia 1967
• Kto się boi Marii Konopnickiej – 13 stycznia 1968
• Naokoło czterech Dudków – 13 marca 1969
• Dudek contra Fantomas – 13 marca 1970
• 7 – czyli do tego doszło – 13 marca 1972
• Gołoledź – 13 października 1973
• Każdego dnia trochę inaczej – 23 października 1974
• Po 13 latach, czyli DUDEK wiecznie żywy – 13 listopada 1987

Pięcioro aktorów tworzyło grupę gwiazd, która była filarem kabaretu i najsilniej jest z nim utożsamiana:^[1]

• Irena Kwiatkowska
• Edward Dziewoński
• Wiesław Gołas
• Jan Kobuszewski
• Wiesław Michnikowski

Obsada poszczególnych programów (poza wymienionymi powyżej):

Wojciech Młynarski został zaproszony do współpracy przez Dziewońskiego już w momencie organizowania Dudka pod koniec 1964. Był wtedy laureatem m.in. nagrody na opolskim festiwalu piosenki, ale jak sam podkreśla, w tym kabarecie nauczył się pisania dla konkretnych wykonawców, a jego talent mógł w pełni się rozwinąć. Stanisław Tym rozpoczynając współpracę z Dudkiem był jednym z bardziej wziętych autorów STS-u, z Jerzym Dobrowolskim pisał dla kabaretu Owca.

Młynarski i Tym otwierają listę autorów, których teksty były najczęściej prezentowane. Publiczność często bawiły także numery autorstwa Andrzeja Bianusza i Andrzeja Waligórskiego.

W trakcie programów aktorom akompaniowali pianiści Juliusz Borzym (często na organach; od drugiego programu), Eugeniusz Majchrzak, Tadeusz Suchocki i gitarzysta Jan Czekalla (od trzeciego programu).

Autorzy:^[2]

Kompozytorzy:^[3]

Logo kabaretu i projekty kabaretowych dokumentów (afisze, bilety, zaproszenia itp.) przygotowywał Eryk Lipiński. Maria Lipińska i Alicja Wirth projektowały scenografię przedstawień i kostiumy dla aktorów.

Inspicjentem kabaretu był Krzysztof Chmielowski. Obsługę techniczną przedstawień w salce na Nowym Świecie stanowili: oświetleniowiec Ryszard Hryniewicz, akustycy Bohdan Kryspin, Wojciech Nowak i Jerzy Steger.

Oficjalny impresariat państwowy nad działalnością kabaretu sprawował warszawski oddział Zjednoczenia Przedsiębiorstw Rozrywkowych "Estrada", a w nim nad sprawami Dudka czuwała Halina Studzińska.

• W 2013 na fasadzie budynku przy ul. Nowy Świat 63, w którym odbywały się przedstawienia kabaretu, odsłonięto tablicę pamiątkową^[13].

• Kawiarnia "Nowy Świat" została zamknięta w 2008. Budynek - własność miasta - jest od listopada 2009 siedzibą Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat^[14], a od 2016 roku - Nowego Świata Muzyki^[15]. Memorabilia (czyli rzeczy wiekopomne, godne zapamiętania) po Dudku, które wcześniej zdobiły wejście do kawiarni, nie powróciły.
• Napis Upupa epops, który wisiał nad sceną w trakcie przedstawień, to łacińska nazwa dudka.
• Przedstawienia kabaretu odbywały się kilka razy w tygodniu, np. w środy, soboty i niedziele. Zawsze późnym wieczorem, ponieważ występujący aktorzy docierali do kabaretu po skończeniu spektakli w macierzystych teatrach.
• Spotkamy się na Nowym Świecie, piosenka śpiewana przez zespół na zakończenie kabaretu, była wcześniej śpiewana przez Ludwika Sempolińskiego. W ostatnim programie (13 stycznia 1975) słowa refrenu zostały zmienione na Spotkamy się na tamtym świecie.
• Kabaret często podróżował po świecie, dając występy dla Polonii. M.in. program Playboyland powstał po tournée Dudka po USA, w którym kabaretowi towarzyszyła Anna Prucnal.
• Zostały wydane dwie wersje audio ostatniego programu. Jedna na 2 kasetach Wifonu, około 1977 roku, gdzie np. skecz Na wyrębie dzieje się w 1968 roku. Druga na 3 kasetach Polskich Nagrań, wydana w 1992 roku (z materiałów zarejestrowanych w grudniu 1974 i w styczniu 1975), gdzie skecz Na wyrębie dzieje się w 1975 roku i jest uwspółcześniony. Pozostałe skecze też nie są takie same, np. Przyjdzie walec i wyrówna Wojciecha Młynarskiego ma dłuższy wstęp w wersji Polskich Nagrań.
• W 1986 firma ITI zorganizowała i później wydała na wideo revival kabaretu.
• W komedii Jerzego Ziarnika z 1973 roku Niebieskie jak Morze Czarne zaprezentowanych jest kilka numerów Kabaretu: piosenki W Polskę idziemy i Tajemnice wiary mej oraz monolog Rozum, związanych tematycznie z akcją filmu. Film opowiada o wycieczce zagranicznej grupy dyrektorów - wykorzystane numery Dudka poruszają problematykę alkoholową i rolę szefa. Na ekranie pojawiają się członkowie i muzycy Dudka, którzy wykonywali te numery w kabarecie, z jedną tragiczną zmianą spowodowaną śmiercią Bogumiła Kobieli – "jego" zwrotkę Tajemnic... śpiewa Dziewoński.
• Jerzy Ziarnik w 1967 r. zrealizował film dokumentalny Co to jest "Dudek"?^[16], przedstawiający od kulis powstawanie programu Playboyland: nocne próby, zabiegi administracyjne Dziewońskiego o sprzęt nagłośnieniowy i rekwizyty oraz sondę uliczną, w której przechodniom stawiano tytułowe pytanie.
• Aktorzy kabaretu po raz pierwszy pracowali z Ziarnikiem w 1966 r. przy jego filmie krótkometrażowym Nowy pracownik (na ekranie Damięcki, Dziewoński, Gołas, Kobiela, Zawadzka), a następnie przy jego rozszerzonej wersji Nowy^[17] (1969; na ekranie również Prucnal, Kobuszewski, Pawlik, Baer), przedstawiających w komediowy sposób proces adaptacji robotnika w pierwszym w życiu zakładzie pracy. Niektóre postaci (i aktorzy: Dziewoński, Pawlik, Gołas, Kobuszewski, Baer) z Nowego pojawiły się także w następnej fabule Ziarnika pt. Kłopotliwy gość^[18] (1971).

• Edward Dziewoński, W życiu jak w teatrze, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 1989, ISBN 83-07-01708-4.
• Roman Dziewoński, Sęk z Dudkiem, Wydawnictwo "Prószyński i S-ka", Warszawa 1999, ISBN 83-7255-390-4.

• Kabaret Dudek. Upupa epops w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
• Kabaret Dudek w Katalogu Polskich Płyt Gramofonowych
• Zdjęcia z filmu Kabaret Dudek w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”