Kaplica grobowa Wiktorów w Załużu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kaplica grobowa Wiktorów w Załużu
kaplica cmentarna, świątynia
Ilustracja
Stan w 2020
Państwo

 Polska

Miejscowość

Załuż

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Kaplica grobowa Wiktorów w Załużu – położona na obszarze dawnego majątku dworskiego w Załużu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Stan w przeszłości

Budowa kaplicy została polecona w 1880 przez właściciela majątku dworskiego w Załużu, Adama Wiktora[1][2]. Obiekt stanął na otwartym wówczas terenie o stromym charakterze, w odległości około 400-500 metrów na zachód od zabudowań dworskich, dokąd wiodła ścieżka[3][4]. W tym rejonie powstał też sad[5]. Budynek wzniesiono w stylu neobarokowym na planie centralnym[1][4]. Jako materiał wykorzystano cegły, zaś ściany zostały następnie otynkowane na zewnątrz i w środku[3][4]. Kopuła została wykonana z żelbetonu[4]. Kaplica miała cztery otwory okienne, wewnątrz na ścianach istniały polichromie, zaś w absydzie ulokowano ołtarz[3][4]. Wejście do kaplicy stanowiły drewniane drzwi[3]. Istniały kręte schody, zaś wokół kaplicy ustanowiony tarasy o wysokości trzech metrów z myślą o osobach uczestniczących w nabożeństwach[3].

W zamierzeniu kaplica miała pełnić funkcję świątyni do sprawowania nabożeństw dla wiernych obrządku rzymskokatolickiego, jak również miejsce pochówków członków tejże familii[3][4]. W kaplicy mogło pomieścić się około 10-12 osób[3]. Do sprawowania nabożeństw przybywali duchowni np. z Sanoka, Liska[3]. Odprawiano tam nabożeństwa majowe i rezurekcje[5]. W charakterze świątyni kaplica funkcjonowała do 1931 tj. do roku otwarcia we wsi kościoła Matki Bożej Nieustającej Pomocy[3].

W podziemiach kaplicy utworzono wnęki trumienne w dwóch kondygnacjach w łącznej liczbie przeznaczonej dla ośmiu pochowków[5][3]. Grobowe podpiwniczenie kaplicy był zamykane podwójnym żelaznym zamknięciem[6]. Zajęte wnęki trumienne były zamurowywane[6]. Według planu architektonicznego krypty posiadały wentylację[5]. Zostali tam pochowani (w trumnach drewnianych bądź metalowych)[3]:

Wnęki trumienne
  • Adam Wiktor (1847-1907)[3],
  • Olga Wiktor z domu Żurowska (żona Adama)[3],
  • Helena Pędrecka z domu Jabłońska[3],
  • prawdopodobnie: Anna Leopoldyna Wiktor z domu Zatorska (1820-1898, żona Jakuba Wiktora)[3].

Podczas II wojny światowej w trakcie trwającej po prawej stronie Sanu okupacji sowieckiej z lat 1939-1941 kaplica została sprofanowana, a pochowane w niej zwłoki zbezczeszczone[7][4]. W okresie tworzenia przez sowietów w rejonie Załuża bunkrów we fragmencie tzw. Linii Mołotowa wiosną 1940 doszło do dewastacji kaplicy[8]. Po spenetrowaniu przez sprawców wnętrza trumien w poszukiwaniu kosztowności szczątki zmarłych zostały rozrzucone w okolicy[7]. W czasie nadejścia frontu wschodniego latem 1944 budynek kaplicy uległ zniszczeniom wskutek ostrzału niemieckiego[7]. Potem dalsze zniszczenia wynikły po wysadzeniu bunkrów oraz na skutek aktów wandalizmu[7].

W późniejszym czasie kaplica nie została odbudowana, wobec czego jej pozostałości zachowały się w zrujnowanym stanie (brak drzwi, zadaszenia i otynkowania, otwór w kopule)[9]. W kolejnych dekadach drugiej połowy XX wieku obiekt niszczał[5]. W latach 60. istniały jeszcze żelazne barierki prowadzące do kaplicy, a wewnątrz niej widoczne były polichromie[5]. Obecnie otoczenie kaplicy jest zalesione[3][4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Gajewski 2009 ↓, s. 4.
  2. ↑ Podubny 2015 ↓, s. 38.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Gajewski 2009 ↓, s. 5.
  4. ↑ a b c d e f g h Podubny 2015 ↓, s. 42.
  5. ↑ a b c d e f Skowrońscy 1999 ↓, s. 10.
  6. ↑ a b Gajewski 2009 ↓, s. 6.
  7. ↑ a b c d Gajewski 2009 ↓, s. 7.
  8. ↑ Gajewski 2009 ↓, s. 6-7.
  9. ↑ Podubny 2015 ↓, s. 38, 42.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaplica_grobowa_Wiktorów_w_Załużu&oldid=69092569”