Koalicja KO-PSL-PL2050-NL – Wikipedia, wolna encyklopedia

Koalicja 15 października

Podpisanie umowy koalicyjnej przez Donalda Tuska, Władysława Kosiniaka-Kamysza, Szymona Hołownię, Włodzimierza Czarzastego i Roberta Biedronia w Senacie RP.
Państwo	Polska
Data założenia	10 listopada 2023
Partie członkowskie	PO, PSL, NL, Polska 2050, Nowoczesna, iPL
Ideologia polityczna	Proeuropeizm, demokracja liberalna
Grupa w Parlamencie Europejskim	Europejska Partia Ludowa (PO, PSL), Odnówmy Europę (Polska 2050), Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów (Nowa Lewica)
Obecni posłowie	242/460 [a]
Obecni senatorowie	63/100 [b]
Obecni eurodeputowani	27/53
Obecni radni wojewódzcy	291/552 [c]

Koalicja KO-PSL-PL2050-NL, Koalicja KO-TD-NL (popularyzowana nazwa: Koalicja 15 października) – polska koalicja rządowa Koalicji Obywatelskiej (Platforma Obywatelska, Inicjatywa Polska, Nowoczesna), Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL i Polska 2050 w czasie wyborów współtworzyły Trzecią Drogę) i Nowej Lewicy. Umowa koalicyjna pomiędzy ugrupowaniami tworzącymi rząd została podpisana 10 listopada 2023 roku^[1], zaś popierany przez koalicję trzeci rząd Donalda Tuska został zaprzysiężony przez prezydenta 13 grudnia 2023 roku^[2].

Ugrupowania tworzące koalicję reprezentują szerokie spektrum poglądów – w jej skład wchodzą partie prezentujące poglądy od lewicowych po centroprawicowe^[3]. Koalicja dysponuje w Sejmie X kadencji 242 mandatami, a także jest wspierana przez posła niezależnego Adama Gomołę, który w czasie wyborów parlamentarnych startował z list Trzeciej Drogi^[4][5].

Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 roku część polityków ówczesnej opozycji (w tym m.in. Donald Tusk^[6]) apelowała, aby Koalicja Obywatelska, Polska 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe oraz Nowa Lewica stworzyły jedną listę do Sejmu^[7]. Ostatecznie ugrupowania te wystartowały w wyborach parlamentarnych w trzech blokach – Polska 2050 i Polskie Stronnictwo Ludowe utworzyły koalicję polityczną o nazwie Trzecia Droga^[8]. W wyborach do Senatu ugrupowania postępowały zgodnie z zawartym paktem senackim, w myśl którego podmioty biorące w nim udział nie wystawiały przeciwko sobie kandydatów w jednomandatowych okręgach wyborczych^[9].

W wyborach parlamentarnych Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga oraz Nowa Lewica uzyskały łącznie 248 mandatów w Sejmie, zaś kandydaci paktu senackiego zdobyli 66 mandatów w Senacie^[10]. Nowym marszałkiem Sejmu został Szymon Hołownia^[11] (Polska 2050), a marszałkiem Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska (Platforma Obywatelska)^[12].

Zarówno Prawo i Sprawiedliwość, jak i koalicja złożona z Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi oraz Lewicy przekazały prezydentowi informację o dysponowaniu niezbędną większością 231 głosów niezbędnych do uzyskania wotum zaufania^[13]. Kandydatami na stanowisko Prezesa Rady Ministrów byli odpowiednio Mateusz Morawiecki (dotychczasowy premier z PiS) oraz Donald Tusk (przewodniczący Platformy Obywatelskiej, premier koalicji PO-PSL w latach 2007–2014)^[14]. 6 listopada 2023 w orędziu Andrzej Duda ogłosił, że powoła na stanowisko premiera Mateusza Morawieckiego^[13]. Oficjalnie desygnował go na to stanowisko 13 listopada 2023, w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu X kadencji, po wcześniejszym przyjęciu rezygnacji drugiego rządu Mateusza Morawieckiego^[15]. Decyzja prezydenta spotkała się z krytyką wielu polityków, publicystów i politologów^[16].

Umowa koalicyjna pomiędzy Koalicją Obywatelską, Polską 2050, Polskim Stronnictwem Ludowym i Nową Lewicą została podpisana 10 listopada 2023 roku^[1]. 11 grudnia 2023 roku trzeci rząd Mateusza Morawieckiego nie uzyskał w Sejmie wotum zaufania^[17]. Następnie Sejm RP wybrał Donalda Tuska na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. 12 grudnia 2023 Sejm wybrał proponowanych przez niego członków Rady Ministrów w głosowaniu łącznym. Za tą decyzją głosowało 248 posłów. Trzeci rząd Donalda Tuska został zaprzysiężony przez prezydenta 13 grudnia 2023 roku^[18].

Przed wyborami samorządowymi w 2024 roku część polityków koalicji rządzącej (w tym m.in. Donald Tusk^[19][20]) apelowała, aby Koalicja Obywatelska, Polska 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe oraz Lewica stworzyły jedną listę na wybory samorządowe. Początkowo miały powstać dwie listy Koalicja KO-L oraz PL2050-PSL.^[21],^[22]. Ostatecznie ugrupowania te wystartowały w wyborach samorządowych w trzech blokach w takiej samej konfiguracji jak w wyborach parlamentarnych^[23]. Współpraca kontynuowana była po wyborach, w których koalicja zdobyła większość w 12 sejmikach na 16 możliwych^[24].

W wygłoszonym przez siebie exposé Donald Tusk określał koalicję KO-PSL-PL2050-NL mianem koalicji 15 października^[25] nawiązującą do daty zwycięskich wyborów, co stało się jej nieoficjalną nazwą, popularyzowaną przez polityków obozu rządowego oraz część mediów. Politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz część mediów prawicowych określili koalicję mianem koalicji 13 grudnia^[26][27]. Nazwa nawiązywała do daty powołania rządu przez prezydenta Andrzeja Dudę 13 grudnia 2023 oraz była aluzją do 42. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego^[28]. Posłowie partii Prawo i Sprawiedliwość stosują również nazwę koalicja ośmiu gwiazdek, będącą nawiązaniem do ocenzurowanej wersji wulgarnego hasła obrażającego partię stosowanego przez wielu przeciwników PiS, popularnego w szczególności w czasie protestów Ogólnopolskiego Strajku Kobiet^[29][30]. Politolog i historyk prof. Antoni Dudek nazwał koalicję mianem koalicji kordonowej mającą być w zamierzeniu jej twórców kordonem wokół partii Prawo i Sprawiedliwość, choć używał też określenia koalicja kolorowa ze względu na dużą liczbę partii politycznych tworzącą koalicję^[31]. Wiadomości TVP użyły natomiast w momencie powstania trzeciego rządu Donalda Tuska określenia koalicja Tuska nawiązującego do nazwiska premiera koalicyjnego rządu Donalda Tuska^[32]. Przed przejęciem władzy przez koalicję jej zwolennicy określali ją również mianem opozycji demokratycznej^[33][34].

Podpisana przez ugrupowania tworzące koalicję 10 listopada 2023 roku umowa koalicyjna zakłada m.in.^{[35][36][37][38][39]}:

• podwyżki dla sfery budżetowej, w tym nauczycieli
• zwiększenie wydatków na służbę zdrowia
• uproszczenie podatków
• jawność finansów publicznych
• przywrócenie korzystnych warunków do rozwoju działalności gospodarczej
• odpolitycznienie spółek Skarbu Państwa
• uzupełnienie świadczeń społecznych
• stworzenia warunków dla istotnego przyspieszenia tempa oddawania nowych mieszkań
• likwidację Centralnego Biura Antykorupcyjnego
• odblokowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy
• przywrócenie niezależności i apolityczności prokuratury oraz apolitycznego i konstytucyjnego kształtu Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego
• odpolitycznienie, przywrócenie autonomii uczelni oraz wyższy poziom finansowania
• zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej
• poprawa poziomu ochrony polskich lasów, rzek i powietrza
• większy udział samorządów w podatku PIT
• wzmocnienie praw kobiet i unieważnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji z dnia 22 października 2020 roku
• rozliczenie rządów Zjednoczonej Prawicy – rozliczenie osób odpowiedzialnych za usiłowanie bezprawnej zmiany ustroju państwa oraz za naruszenia konstytucji, ustaw i praworządności, a także za upartyjnienie instytucji publicznych, za sprzeniewierzenie pieniędzy publicznych i za ich bezprawne, niecelowe i niegospodarne wydatkowania oraz stworzenie komisji śledczych w obszarach wymagających szczegółowego i transparentnego zbadania
• postawienie przed sądami i prokuraturą osób winnych przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez urzędników i innych funkcjonariuszy publicznych, a także nakłaniania do takiego działania, sprzeniewierzenia środków publicznych na cele partyjne i osobiste, nepotyzmu w instytucjach publicznych i w spółkach Skarbu Państwa oraz korupcji politycznej, w tym powoływania się na wpływy, zorganizowanego systemu siania nienawiści w mediach rządowych i w innych środkach masowej komunikacji, skierowanego przeciwko obywatelom, działaczom opozycji i organizacji pozarządowych, wykorzystywania środków i instytucji publicznych, takich jak media i spółki Skarbu Państwa, do wpływania na decyzje wyborcze społeczeństwa, fałszerstw dokumentów i fałszerstw urzędniczych.

 Osobny artykuł: Trzeci rząd Donalda Tuska.

• Donald Tusk – premier
• Borys Budka – minister aktywów państwowych (do maja 2024)
• Andrzej Domański – minister finansów
• Jan Grabiec – minister-członek Rady Ministrów
• Marcin Kierwiński – minister spraw wewnętrznych i administracji
• Izabela Leszczyna – minister zdrowia
• Sławomir Nitras – minister sportu i turystyki
• Marzena Okła-Drewnowicz – minister do spraw polityki senioralnej
• Tomasz Siemoniak – minister-członek Rady Ministrów, minister spraw wewnętrznych i administracji (od maja 2024)
• Bartłomiej Sienkiewicz – minister kultury i dziedzictwa narodowego (do maja 2024)
• Radosław Sikorski – minister spraw zagranicznych

• Adam Szłapka – minister do spraw Unii Europejskiej

• Barbara Nowacka – minister edukacji

• Władysław Kosiniak-Kamysz – wicepremier i minister obrony narodowej
• Krzysztof Hetman – minister rozwoju i technologii (do maja 2024)
• Dariusz Klimczak – minister infrastruktury
• Czesław Siekierski – minister rolnictwa i rozwoju wsi
• Krzysztof Paszyk – minister rozwoju i technologii (od maja 2024)

• Agnieszka Buczyńska – minister do spraw społeczeństwa obywatelskiego (do października 2024)
• Paulina Hennig-Kloska – minister klimatu i środowiska
• Adriana Porowska – minister do spraw społeczeństwa obywatelskiego (od października 2024)

W trzecim rządzie Donalda Tuska ministrem funduszy i polityki regionalnej została Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz niebędąca członkiem partii Polska 2050 Szymona Hołowni, jednak pełniąca funkcję dyrektora Instytutu Strategie 2050 działającego przy ruchu Polska 2050^[41].

• Krzysztof Gawkowski – wicepremier i minister cyfryzacji
• Agnieszka Dziemianowicz-Bąk – minister rodziny, pracy i polityki społecznej
• Katarzyna Kotula – minister do spraw równości
• Dariusz Wieczorek – minister nauki

• Trzecia Droga (Polska)
  • Polskie Stronnictwo Ludowe
  • Polska 2050
• Nowa Lewica
• Koalicja Obywatelska
  • Platforma Obywatelska
  • Nowoczesna
  • Inicjatywa Polska
  • Zieloni (Polska)
• Trzeci rząd Donalda Tuska
• Koalicja PO-PSL – koalicja współtworzona przez PO i PSL w latach 2007–2015