Kotromanowicze – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kotromanowicze – dynastia panująca w Bośni i Hercegowinie od 1254 do 1463 r.

Nazwa dynastii wywodzi się od syna Prijezdy I – Stefana I (pan. 1287–1314), którego okrzyknięto w Dubrowniku Kotromanem^[1].

Założycielem dynastii był Prijezda I, który po śmierci Mateja Ninoslava został osadzony jako ban Bośni przez swojego kuzyna, króla węgierskiego Belę IV. Pierwsi władcy z dynastii Kotromanowiczów byli lennikami węgierskimi^[2].

Stefan I Kotroman dzięki małżeństwu z córką Stefana Dragutina, króla Serbii przyłączył do Bośni okręgi: Usorę i Soli, jednak popadł w zależność od chorwackiego rodu Szubiciów. Jeden z jego następców – Stefan II wykorzystując formalną zależność od Węgier zrzucił zależność od Chorwatów. Zaangażowanie Serbii w walkach z Cesarstwem Bizantyjskim, a potem jego rozpad pozwoliły Kotromanowiczom na rozszerzenie granic Bośni kosztem terytorium serbskiego w 2 poł. XIV w., a następnie koronację Tvrtka I na króla Serbii i Bośni w 1377 r. Ów akt był potwierdzeniem niepodległości średniowiecznego państwa bośniackiego^[1].

Świetność państwa bośniackiego zakończyła śmierć Tvrtka I w 1391 r. Jego kuzyn i następca Stefan Dabisza musiał zgodzić się na zwierzchnictwo Węgier i oddanie części nabytków terytorialnych w Chorwacji. Dokonana przez niego cesja korony bośniackiej na rzecz Zygmunta Luksemburskiego, króla węgierskiego doprowadziły do powstania silnej opozycji przeciwko dynastii i wzrostu znaczenia możnowładztwa, co doprowadziło w dalszej konsekwencji do rozpadu państwa. Przez kolejne dwadzieścia lat trwały walki o koronę bośniacką, w tym również w łonie samej dynastii^[3].

Zakończyły się one wraz z wstąpieniem po raz drugi na tron w 1420 r. Tvrtka II. Starał się on dostrzegając rosnące zagrożenie ze strony Imperium Osmańskiego wzmocnić państwo oraz zabezpieczyć je poprzez zawarcie sojuszu z Wenecją. Podobną politykę prowadził jego następca Stefan Tomasz, jednak kończyły się one fiaskiem oraz stratami terytorialnymi, m.in. secesją Hercegowiny. Wojna prowadzona z Turkami w latach 1461–1463 zakończyła się zajęciem całego kraju przez sułtana Mehemeda II Zdobywcę oraz niewolą i egzekucją ostatniego króla z dynastii Kotromanowiczów – Stefana Tomaszevicia^[4]. Ostatni członkowie dynastii – brat Stefana, Zygmunt i siostra Katarzyna przeszli na islam^[5].

Z dynastią Kotromanowiczów związane były całe dzieje średniowiecznego państwa bośniackiego, w tym jego ukształtowanie, rozwój, szczyt, a w końcu i upadek. Zdaniem Ilony Czamańskiej, znanej poznańskiej mediewistki dynastia odegrała ważną rolę nie tylko w dziejach Bośni lecz, całego regionu bałkańskiego^[6].