Nikon (Sofijski) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nikon

Nikołaj Sofijski
Arcybiskup kartliński i kachetyński, egzarcha Gruzji
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	14 maja 1861 gubernia kostromska
Data i miejsce śmierci	28 maja 1908 Tyflis
Miejsce pochówku	Włodzimierz
Arcybiskup kartliński i kachetyński, egzarcha Gruzji
Okres sprawowania	1906–1908
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Inkardynacja	Eparchia kartlińska i kachetyńska
Śluby zakonne	1887
Diakonat	do 1883
Prezbiterat	1883
Chirotonia biskupia	8 marca 1898
Multimedia w Wikimedia Commons

Nikon, imię świeckie Nikołaj Andriejewicz Sofijski (ur. 2 maja^?/14 maja 1861 w guberni kostromskiej, zm. 15 maja^?/28 maja 1908 w Tyflisie) – rosyjski biskup prawosławny.

Był synem wiejskiego kapłana prawosławnego, ojca stracił w wieku trzech lat. Jego dzieciństwo upłynęło w skrajnej biedzie^[1]. Ukończył seminarium duchowne w Kostromie^[1]. W 1882 ożenił się z Serafiną Paniną, również córką prawosławnego duchownego^[2]. W roku następnym został wyświęcony na kapłana i skierowany do pracy duszpasterskiej w parafii w Mamontowie. W 1884 jego żona zmarła, co skłoniło go do podjęcia studiów teologicznych na Petersburskiej Akademii Duchownej, a następnie do złożenia wieczystych ślubów mniszych, co uczynił, będąc studentem III roku^[2], w 1887^[1]. W 1888 ukończył studia z tytułem kandydata nauk teologicznych. 30 marca 1891 został mianowany rektorem seminarium duchownego we Włodzimierzu nad Klaźmą i podniesiony do godności archimandryty^[1].

Według wspomnień metropolity Eulogiusza (Gieorgijewskiego), Nikon (Sofijski) nie złożył ślubów zakonnych z powołania, lecz jedynie pragnąc poprawić swoją sytuację kapłana-wdowca. W związku z tym jako mnich czuł się nieszczęśliwy. W seminarium wprowadził surową dyscyplinę i utrzymywał ją represjami wobec słuchaczy^[2]. Według innych wspomnień duchowny odznaczał się surowością trybu życia^[2].

9 maja 1895 archimandryta Nikon został zaatakowany w seminaryjnym ogrodzie przez chorego psychicznie i pijanego studenta, który kilkakrotnie uderzył go toporem w głowę. Duchowny przeżył dzięki noszonemu kłobukowi. Po aresztowaniu zamachowca prosił o jego zwolnienie, zaś kilka lat później, już jako biskup, zaproponował mu pracę psalmisty^[2].

8 marca 1898 miała miejsce jego chirotonia na biskupa wolskiego, wikariusza eparchii saratowskiej i wolskiej. Po roku został przeniesiony do eparchii petersburskiej, jako jej wikariusz z tytułem biskupa narewskiego, zaś w 1901 objął katedrę wiacką i słobodzką. W eparchii wiackiej cieszył się znacznym szacunkiem wśród wiernych, często dokonywał wizyt duszpasterskich w parafiach^[1]. W 1904 został przeniesiony na katedrę włodzimierską i suzdalską. Dzięki wysokiej ocenie jego służby biskupiej 6 maja 1906 otrzymał godność arcybiskupią, zaś 9 czerwca tego samego roku został arcybiskupem kartlińskim i kachetyńskim, Egzarchą Gruzji^[1].

W okresie objęcia przez niego urzędu duchowni gruzińscy, wspierani przez narodowych demokratów, podjęli na nowo starania o likwidację Egzarchatu i przywrócenie autokefalii Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. W 1906 delegaci gruzińscy przedstawili swoje argumenty na Zebraniu Przedsoborowym, przywołując wielowiekowe tradycje wschodniego chrześcijaństwa w Gruzji. Wskazywali również, iż kierowanie strukturami Kościoła w Gruzji przez egzarchów narodowości rosyjskiej, niewładających językiem gruzińskim i nieznających miejscowej kultury negatywnie wpływa na religijność Gruzinów^[3]. Arcybiskup Nikon reprezentował w tej kwestii stanowisko umiarkowane, uznając za wskazane nadanie szerokiej autonomii eparchiom zamieszkiwanym w przeważającej większości przez Gruzinów, przy włączeniu do Kościoła Rosyjskiego eparchii, w których znaczną grupę stanowili Rosjanie. Autokefalii według postulatów Gruzinów sprzeciwiał się^[1]. Na jego wniosek Świątobliwy Synod Rządzący wsparł kwotą 30 tys. rubli remont soboru w Mcchecie. Zainicjował również przegląd i korektę ksiąg liturgicznych w języku gruzińskim. Zyskał opinię znakomitego organizatora i administratora^[1].

28 maja 1908 został zastrzelony przez nieustalonego zamachowca w pobliżu budynku konsystorza Egzarchatu Gruzińskiego^[2]. Zamach wpisywał się w falę terroru w Gruzji rozpoczęto w roku poprzednim, której ofiarą padali pracownicy carskiej administracji w Gruzji, zaś w odwecie – patriotyczni działacze gruzińscy^[4]. Jako jego inspiratorów podaje się zwolenników autokefalii Kościoła gruzińskiego^[2]. Odmienny pogląd przedstawił w tej sprawie D. Lang, zdaniem którego arcybiskupa Nikona, przychylnie odnoszącego się do części postulatów Gruzinów, mogli zamordować członkowie bojówek Czarnej Sotni (ci z kolei oskarżali o ten czyn duchownych gruzińskich; oskarżenie takie przedstawił m.in. jeden z liderów organizacji ks. Joann Wostorgow)^[5].

Na własną prośbę pochowany w soborze Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu^[1].