Profesor uczelni – Wikipedia, wolna encyklopedia

Profesor uczelni i profesor instytutu – stanowiska naukowe na polskich uczelniach, w instytutach Polskiej Akademii Nauk i instytutach badawczych.

Nazwa „profesor uczelni” była obiegowo używana już przed 2018 rokiem^[1], kiedy to stanowisko zostało wprowadzone ustawą^[2], zastępując stanowisko profesora nadzwyczajnego. Obocznie stosuje się też określenie „profesor uczelniany”^[3][4], żartobliwie również „profesor podwórkowy”^[1][3].

Dla odróżnienia od osoby mającej tytuł profesora, stanowisko profesora uczelni lub instytutu powinno być zapisywane po nazwisku, razem z nazwą uczelni lub instytutu (przeważnie w postaci skrótowca), przez którą jest zatrudniony. Przykład poprawnego zapisu to:

Ten sposób informowania o posiadanych stopniach lub tytule jest powszechnie aprobowany przez środowiska naukowe lub artystyczne. Zapisy typu prof. UJ dr hab. Jan Nowak są uznawane za niepoprawne^[5][6].

Wprowadzone ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 roku stanowisko profesora uczelni może piastować nauczyciel akademicki posiadający co najmniej stopień doktora oraz znaczące osiągnięcia naukowe, artystyczne, dydaktyczne lub zawodowe^[2], natomiast do zatrudnienia na stanowisku profesora instytutu wymagany jest co najmniej stopień doktora habilitowanego^[7].

Stanowisko to jest wyższe od adiunkta i niższe od profesora^[8]. Na język angielski nazwa tego stanowiska tłumaczona jest jako associate professor^[9]. Nie należy natomiast tłumaczyć tego stanowiska na university professor, które w systemie amerykańskim jest stanowiskiem bardziej prestiżowym^[1].

W myśl ustawy obowiązującej do 2018 roku, stanowisko profesora nadzwyczajnego było przewidziane dla pracownika naukowego lub naukowo-dydaktycznego, który miał stopień doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora^[10]. Ustawodawca dopuszczał także zatrudnienie na stanowisku profesora nadzwyczajnego osoby, która miała jedynie stopień naukowy doktora oraz znaczne i twórcze osiągnięcia w pracy naukowej, jednak wymagało to pozytywnej opinii Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów^[11]. Na uczelniach morskich na stanowisku profesora nadzwyczajnego można było zatrudnić doktora mającego dodatkowo najwyższy dyplom morski^[11], to znaczy kapitana żeglugi wielkiej lub starszego mechanika. Istniało wówczas również osobne stanowisko profesora wizytującego^[11].