Robert Jenkinson – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2016-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Robert Jenkinson

Pełne imię i nazwisko	Robert Banks Jenkinson
Data i miejsce urodzenia	7 czerwca 1770 Londyn
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 1828 Kingston upon Thames
Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 8 czerwca 1812 do 9 kwietnia 1827
Przynależność polityczna	Torysi
Poprzednik	Spencer Perceval
Następca	George Canning
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Robert Banks Jenkinson (ur. 7 czerwca 1770 w Londynie, zm. 4 grudnia 1828 w Kingston upon Thames) – premier Wielkiej Brytanii w latach 1812–1827. Najstarszy syn Charlesa Jenkinsona, 1. hrabiego Liverpool, i Amelii Watts, córki Williama Wattsa.

Liverpoolowi udało się stworzyć gabinet, w którym znaleźli się politycy bardziej błyskotliwi, niż on sam. Wielka Brytania wyszła zwycięsko z wojen napoleońskich, a torysowski rząd krwawo stłumił niepokoje społeczne.

Jenkinson został ochrzczony 29 czerwca 1770 r. w kościele św. Małgorzaty w Westminsterze. Wykształcenie odebrał w Charterhouse School i w Christ Chuch na Uniwersytecie Oksfordzkim. Latem 1789 r. Jenkinson spędził kilka miesięcy w Paryżu, aby doskonalić swój francuski. Później wrócił na trzy miesiące do Oksfordu, aby ukończyć studia, a w maju 1790 r. otrzymał stopień magistra sztuk.

W roku ukończenia studiów wygrał wybory do Izby Gmin w okręgu Rye. Wygrał również wybory w okręgu Appleby, ale zdecydował się reprezentować Rye. Okręg ten reprezentował do 1803 r. Politycznie związał się z partią torysów, gdzie szybko stał się jedną z najważniejszych postaci. Miejsca w parlamencie nie objął od razu, gdyż był za młody. Zimę i wiosnę 1791 r. spędził więc podróżując po Europie. Odwiedził Niderlandy i Włochy. Po ukończeniu 21. roku życia mógł wreszcie zasiąść w Izbie Gmin.

Dzięki wpływowemu ojcu i własnym politycznym talentom kariera Jenkinsona nabrała rozmachu. W lutym 1792 r. odpowiadał z ramienia strony rządowej na krytykę rosyjskiej polityki gabinetu deputowanego Samuela Whitbreada. Później wygłosił jeszcze kilka innych przemówień na ważne tematy, m.in. wypowiedział się przeciwko zniesieniu handlu niewolnikami. W latach 1793–1796 był członkiem Rady Kontroli Indii.

Kiedy nieuniknione stało się przystąpienie Wielkiej Brytanii do wojny z rewolucyjną Francją, Jenkinson, od 1796 r. tytułowany lordem Hawkesburym, był jednym z pierwszych polityków, którzy zaciągnęli się do milicji. W 1794 r. został pułkownikiem oddziałów odpowiedzialnych za obronę Pięciu Portów. W 1796 r. został wysłany do Szkocji i zakwaterowany w Dumfries. Nieco wcześniej doszło do konfliktu z ojcem, który nie chciał wyrazić zgody na małżeństwo syna z lady Louisą Hervey. Małżeństwo to doszło do skutku tylko dzięki interwencji premiera Williama Pitta Młodszego i króla Jerzego III. W latach 1799–1801 Hawkesbury był zarządcą Mennicy.

Pierwsze ważne stanowisko polityczne Hawkesbury otrzymał w 1801 r., obejmując tekę ministra spraw zagranicznych w gabinecie Henry’ego Addingtona. Na tym stanowisku prowadził negocjacje z Francją, zakończone traktatem w Amiens w 1802 r. Po upadku gabinetu Addingtona w 1804 r. Hawkesbury został ministrem spraw wewnętrznych w drugim gabinecie Pitta Młodszego. Zastępował premiera, kiedy stan jego zdrowia nie pozwalał na wypełnianie obowiązków. Po śmierci Pitta w 1806 r. Hawkesbury był kandydatem na premiera, ale odmówił, obawiając się, że nie uzyska większości w Izbie Gmin. Kiedy premierem został lord Grenville, Hawkesbury stanął na czele opozycji. W 1807 r. został ponownie ministrem spraw wewnętrznych w gabinecie księcia Portland.

W 1803 r. na podstawie procedury writ of acceleration Jenkinson otrzymał jeden z parowskich tytułów ojca, barona Hawkesbury, i zasiadł w Izbie Lordów, zostając jednocześnie przewodniczącym tej Izby. Po śmierci Pitta został również lordem strażnikiem Pięciu Portów. Od 1807 r. ponownie był przewodniczącym Izby Lordów.

Po śmierci ojca w 1808 r. odziedziczył tytuł 2. hrabiego Liverpool. W 1809 r. objął tekę ministra wojny i kolonii w gabinecie Spencera Percevala. Na tym stanowisku działał na rzecz powiększenia korpusu ekspedycyjnego lorda Wellingtona w Portugalii.

W maju 1812 r. został zamordowany Spencer Perceval. Jego następcą na stanowisku premiera został lord Liverpool. Nie uzyskał jednak poparcia Izby Gmin i szybko podał się do dymisji. Książę-regent Jerzy uważał jednak, że tylko Liverpool nadaje się na szefa rządu, i 8 czerwca powołał go na stanowisko premiera. Tym razem udało się uzyskać większość w Izbie Gmin. W skład gabinetu Liverpoola weszło wielu znakomitych polityków, takich jak lord Castlereagh, William Huskisson, czy też późniejsi premierzy Wielkiej Brytanii – George Canning, książę Wellington i Robert Peel.

Na początku swojego urzędowania Liverpool musiał stawić czoła konfliktowi brytyjsko-amerykańskiemu, znanemu jako wojna 1812 roku. Na pewien czas jednak konflikt ten zszedł na dalszy plan, gdyż całą uwagę gabinetu pochłaniała wojna z Napoleonem. Wielka Brytania wspierała finansowo uczestników antynapoleońskiej koalicji, a korpus ekspedycyjny Wellingtona odnosił zwycięstwa w Portugalii i Hiszpanii. Ostatecznie w 1814 r. Francja została pokonana, a próba powrotu Napoleona do władzy w 1815 r. zakończyła się klęską pod Waterloo. Za pomyślne zakończenie wojen z Francją Liverpool otrzymał Order Podwiązki.

W trakcie negocjacji pokojowych w Wiedniu Liverpool, za pośrednictwem swojego ministra spraw zagranicznych lorda Castlereagha, dążył do zagwarantowania niepodległości Niderlandów, Hiszpanii i Portugalii, oraz powrotu Francji do granic sprzed 1789 r. Dzięki zawartemu przez Castlereagha w styczniu 1815 r. sojuszowi z Austrią i Francją udało się te cele zrealizować. Po 1815 r. polityka brytyjska ograniczała się do zachowania równowagi europejskiej ustalonej na kongresie wiedeńskim.

Po zakończeniu wojen napoleońskich główną bolączką gabinetu Liverpoola były sprawy wewnętrzne, a zwłaszcza rolnictwo. Na skutek urodzaju doszło do znacznego obniżenia cen zbóż. Rolnicze lobby w parlamencie zaczęło domagać się od gabinetu państwowej protekcji. Liverpool, mimo że sam był zwolennikiem wolnego handlu, ugiął się pod żądaniami lobby i w 1815 r. doprowadził do przyjęcia tzw. ustaw zbożowych, które ustalały minimalną cenę na produkty rolne. Liverpool chciał przy okazji wykorzystać to do zrównoważenia finansów państwa, rozchwianych pod koniec wojny z Napoleonem. W sytuacji, gdy w 1816 r. Izba Gmin wypowiedziała się przeciwko podatkom wojennym, dochody z ceł na produkty zbożowe były poważnym uzupełnieniem budżetu.

Wzrost innych podatków i ustawy zbożowe przyczyniły do narastających niepokojów społecznych w Wielkiej Brytanii. Protekcjonistyczna polityka w stosunku do rolnictwa uderzała w przemysł, gdyż większość wydatków pracodawców szła na wyżywienie robotników. Narastała działalność luddystów, którzy organizowali napady na zakłady fabryczne i niszczyli maszyny. Aby temu przeciwdziałać, rząd wprowadził karę śmierci i represje wobec uczestników zajść.

Mimo to niezadowolenie społeczne narastało. Liverpool powiedział Peelowi, że jest ono większe niż w 1794 r. Obawiając się wybuchu radykalnych nastrojów społecznych, zawieszono Habeas Corpus Act w Wielkiej Brytanii w 1817 r. i w Irlandii w 1822 r. Po „masakrze na placu Peterloo” w 1819 r. wprowadzono represyjne Sześć Aktów, które ograniczały wolność słowa i zakazywały publicznych zgromadzeń. Z powodu tych ustaw Liverpool i członkowie jego gabinetu stali się celem zamachu, jaki przygotowywała w 1820 r. konspiracja z Cato Street.

W XIX w., a w okresie rządów Liverpoola w szczególności, źródłem poważnych konfliktów była sprawa emancypacji katolików. W 1805 r. Liverpool wypowiedział się na ten temat, uznając, że związek monarchy z Kościołem Anglii i odmowa składania przez katolików przysięgi na wierność Kościołowi Anglii wykluczają ich z życia publicznego. Do końca swojej kariery politycznej Liverpool sprzeciwiał się emancypacji katolików.

Po objęciu stanowiska premiera w 1812 r. Liverpool usunął sprawę emancypacji z listy wspólnych poczynań gabinetu. Zgłoszona w 1813 r. Roman Catholic Relief Bill została odrzucona przez Izbę Gmin. Liverpool poszedł jednak na pewne ustępstwa w stosunku do katolików, dając im możliwość osiągania wyższych stopni w armii i administracji, wciąż jednak sprzeciwiał się obecności katolików w parlamencie. Narastająca w latach 20. presja ze strony liberalnego skrzydła Izby Gmin oraz wzrost nastrojów katolickich w Irlandii ponownie jednak postawiły sprawę emancypacji na porządku dziennym.

Kiedy sir Francis Burdett zgłaszał w 1825 r. projekt ustawy o równouprawnieniu, nie wróżono mu powodzenia. Ustawa zyskała jednak poparcie Izby Gmin. Fakt ten oraz ogłoszenie przez Roberta Peela chęci rezygnacji skłoniły Liverpoola do wycofania się z życia publicznego. Nastąpiło to 9 kwietnia 1827 r. Nowym premierem został George Canning.

Liverpool był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się 25 marca 1795 r. w Wimbledonie z lady Louisą Hervey (zm. 12 czerwca 1821), córką Fredericka Herveya, 4. hrabiego Bristolu, i Elizabeth Davers, córki Johna Daversa, 4. baroneta. Małżonkowie nie mieli razem dzieci.

24 września 1822 r. poślubił przyjaciółkę żony, Mary Chester (ok. 1793 – 18 października 1846), córkę Charlesa Chestera i Catherine Legge, córki Heneage Legge’a. Również to małżeństwo pozostało bezpotomne.

Po rezygnacji z czynnego udziału w polityce lord Liverpool wycofał się do swojej rezydencji Fife House. Cierpiał tam na ciężkie krwotoki. Trzeci z nich okazał się śmiertelny. Liverpool zmarł 4 grudnia 1828 r. Tytuł parowski odziedziczył jego młodszy brat przyrodni, Charles. Robert Jenkinson został pochowany w kościele parafialnym w Hawkesbury w hrabstwie Gloucestershire. Jego majątek wyceniono na 120 000 funtów.

• Lord Liverpool był wielkim miłośnikiem sztuki i literatury. W 1824 r. ufundował National Gallery
• Liverpool Street w Londynie otrzymała swoją nazwę na cześć premiera

• gabinet lorda Liverpoola

• N. Gash, Lord Liverpool: The Life and Political Career of Robert Banks Jenkinson, Second Earl of Liverpool 1770–1828, Londyn 1984
• C. Petrie, Lord Liverpool and His Times, Londyn 1954

• Profil Liverpoola na stronach 10 Downing Street
• Find A Grave