Rodzina Ulmów – Wikipedia, wolna encyklopedia

Błogosławiony
Józef Ulma
męczennik
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Ilustracja
Józef Ulma (marzec 1936)
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1900
Markowa

Data i miejsce śmierci

24 marca 1944
Markowa

Czczony przez

Kościół katolicki

Beatyfikacja

10 września 2023
stadion w Markowej
przez Franciszka[a]

Wspomnienie

7 lipca

Szczególne miejsca kultu

kościół św. Doroty w Markowej

Miejsce spoczynku

sarkofag w bocznym ołtarzu poświęconym Matce Bożej kościoła św. Doroty w Markowej

Zawód, zajęcie

rolnik, fotograf, społecznik

Narodowość

polska

Rodzice
  • Marcin
  • Franciszka z domu Kluz
  • Małżeństwo

    Wiktoria z domu Niemczak

    Dzieci

    Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria Ulmowie oraz dziecko bezimienne

    Odznaczenia
    Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
    Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
    Strona internetowa
    Błogosławiona
    Wiktoria Ulma
    męczennica
    Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
    Ilustracja
    Wiktoria Ulma (marzec 1935)
    Data i miejsce urodzenia

    10 grudnia 1912
    Markowa

    Data i miejsce śmierci

    24 marca 1944
    Markowa

    Czczona przez

    Kościół katolicki

    Beatyfikacja

    10 września 2023
    stadion w Markowej
    przez Franciszka[a]

    Wspomnienie

    7 lipca

    Szczególne miejsca kultu

    kościół św. Doroty w Markowej

    Miejsce spoczynku

    sarkofag w bocznym ołtarzu poświęconym Matce Bożej kościoła św. Doroty w Markowej

    Zawód, zajęcie

    rolniczka, gospodyni

    Narodowość

    polska

    Rodzice
  • Jan Niemczak
  • Franciszka z domu Homa
  • Małżeństwo

    Józef Ulma

    Dzieci

    Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria Ulmowie oraz dziecko bezimienne

    Odznaczenia
    Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
    Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
    Strona internetowa
    Błogosławione
    Dzieci Ulmów
    (Stanisława, Barbara, Władysław, Franciszek, Antoni, Maria i dziecko bezimienne)
    męczennicy
    Ilustracja
    Rodzina Ulmów (ok. 1944)
    Data i miejsce urodzenia

    od 18 lipca 1936
    do 16 września 1942
    do 24 marca 1944[b]
    Markowa

    Data i miejsce śmierci

    24 marca 1944
    Markowa

    Czczone przez

    Kościół katolicki

    Beatyfikacja

    10 września 2023
    stadion w Markowej
    przez Franciszka[a]

    Wspomnienie

    7 lipca

    Szczególne miejsca kultu

    kościół św. Doroty w Markowej

    Miejsce spoczynku

    sarkofag w bocznym ołtarzu poświęconym Matce Bożej kościoła św. Doroty w Markowej

    Narodowość

    polska

    Rodzice
  • Józef Ulma
  • Wiktoria z domu Niemczak
  • Strona internetowa

    Rodzina Ulmów, znana także jako Józef i Wiktoria Ulmowie z siedmiorgiem dziecipolska rodzina katolicka z Markowej, która w czasie okupacji hitlerowskiej podczas II wojny światowej próbowała ratować polskie rodziny żydowskie, ukrywając je we własnym domu podczas Holokaustu. Rodzina została zamordowana przez Niemców 24 marca 1944 w tzw. zbrodni w Markowej.

    Józef i Wiktoria Ulmowie są uznawani za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a cała rodzina w Kościele katolickim czczona jest jako męczennicy po beatyfikacji przez papieża Franciszka. Ich wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 7 lipca (dzień rocznicy ślubu Józefa i Wiktorii).

    Pomimo morderstwa Ulmów – które miało wywołać strach wśród mieszkańców wioski – ich sąsiedzi nadal ukrywali żydowskich uciekinierów aż do końca II wojny światowej. Okupację w Markowej przeżyło co najmniej 21 polskich Żydów.

    Rodzina Ulmów składała się z następujących osób:

    Życiorysy

    [edytuj | edytuj kod]

    Józef Ulma

    [edytuj | edytuj kod]

    Pochodził z ziemi przemyskiej, gdzie się urodził 2 marca 1900 w wielodzietnej, rolniczej rodzinie w Markowej, jako syn Marcina i Franciszki z domu Kluz[3]. Rodzice posiadali trzy hektary ziemi. W 1911 ukończył czteroklasową szkołę powszechną w rodzinnej miejscowości. W młodości zaangażował się w działalność społeczną. Mając siedemnaście lat, był członkiem Związku Mszalnego Diecezji Przemyskiej, którego celem oprócz modlitwy było zbieranie funduszy na rzecz budowy i konserwacji kościołów i kaplic[4]. Angażował się w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży, później działał w Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, w którym był bibliotekarzem i fotografem oraz przewodniczącym Powiatowej Sekcji Wychowania Rolniczego w Przeworsku[5][6].

    W 1921 został powołany do odbycia służby wojskowej, pełniąc ją w latach 1921–1922 m.in. w Grodnie. Następnie w okresie od 1 listopada 1929 do 31 marca 1930 kształcił się w Państwowej Szkole Rolniczej w Pilźnie[4]. Po jej ukończeniu z wynikiem bardzo dobrym stał się propagatorem upraw warzyw i owoców, prowadząc szkółkę drzew owocowych, hodując pszczoły oraz jedwabniki[4][7]. W 1933 otrzymał nawet nagrodę od Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Przeworsku za konstrukcję uli, nowe narzędzia pszczelarskie i hodowlę jedwabników[8]. Jako pierwszy w Markowej wprowadził w swoim domu elektryczność, podłączając żarówkę do małego, ręcznie zbudowanego wiatraka[6].

    Jedną z jego pasji była fotografika[4][7][9]. Na podstawie książek i czasopism wykonał aparat, który posłużył mu do stworzenia zdjęć. Dzięki niemu zachowały się zdjęcia z wielu wydarzeń z Markowej oraz zdjęcia rodzinne[4].

    Był autorem co najmniej jednego artykułu prasowego w tygodniku „Wici” („Stan konkursów w Przeworskiem” – grudzień 1930). Ponadto był członkiem Kółka rolniczego i Spółdzielni zdrowia oraz kierownikiem Spółdzielni mleczarskiej w Markowej[4], przystąpił także do Stronnictwa Ludowego[10].

    7 lipca 1935 ożenił się z pochodzącą z tej samej miejscowości – Wiktorią Niemczak[4]. Józef z żoną byli rolnikami na niewielkim kilkuhektarowym gospodarstwie, którego byli właścicielami. Małżonkowie byli aktywnymi członkami parafii św. Doroty w Markowej. Pogłębiali swoją wiarę poprzez modlitwę rodzinną i udział w życiu sakramentalnym Kościoła. Oboje należeli do Bractwa Żywego Różańca[6]. Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany, biorąc udział w kampanii wrześniowej 1939[4].

    Wiktoria Ulma i dzieci

    [edytuj | edytuj kod]

    Pochodziła z ziemi przemyskiej, gdzie się urodziła 10 grudnia 1912 w wielodzietnej, rolniczej rodzinie w Markowej, jako córka Jana Niemczaka i Franciszki z domu Homa[11]. W wieku 6 lat straciła matkę[12]. Uczęszczała do szkoły powszechnej w rodzinnej miejscowości, a następnie na kursy Uniwersytetu Ludowego w pobliskiej Gaci[13][12]. Była członkiem Amatorskiego Zespołu Teatralnego w Markowej – grała m.in. rolę Matki Boskiej w jasełkach[12].

    7 lipca 1935 wyszła za mąż za Józefa Ulmę[11]. Po ślubie poświęciła się pracy w domu i opiece nad dziećmi[12]. W ciągu dziewięciu lat małżeństwa rodzinie Ulmów urodziło się sześcioro dzieci: Stanisława (ur. 18 lipca 1936), Barbara (ur. 6 października 1937), Władysław (ur. 5 grudnia 1938), Franciszek (ur. 3 kwietnia 1940), Antoni (ur. 6 czerwca 1941) i Maria (ur. 16 września 1942)[12]. W momencie śmierci oczekiwała siódmego dziecka[14].

    Pomoc Żydom

    [edytuj | edytuj kod]

    Podczas okupacji niemieckiej Ulmowie zaangażowali się w pomoc eksterminowanym Żydom. Prawdopodobnie w drugiej połowie 1942 rodzina przyjęła pod swój dach ośmioro żydowskich uciekinierów z rodzin Goldmanów/„Szallów”, Grünfeldów i Didnerów[9]. Ponadto Ulmowie pomogli innej żydowskiej rodzinie wybudować ziemiankę w pobliskim lesie, a następnie zaopatrywali jej mieszkańców w żywność i inne produkty[15].

    Po pewnym czasie leśna ziemianka została odkryta przez Niemców, a czworo ukrywających się w niej Żydów (trzy kobiety i dziecko) zostało zamordowanych. Fakt udzielania przez Ulmę pomocy uciekinierom nie został wówczas ujawniony[15]. Z kolei pozostałych ośmioro Żydów ukrywało się w gospodarstwie Ulmów do wiosny 1944.

    Śmierć

    [edytuj | edytuj kod]
     Osobny artykuł: Zbrodnia w Markowej (1944).
    Miejsca pochówku rodziny Ulmów
    Stare miejsce pochówku rodziny Ulmów (cmentarz w Markowej)
    Sarkofag rodziny Ulmów w kościele św. Doroty w Markowej

    Wiosną 1944 Ulmowie zostali zadenuncjowani przez granatowego policjanta Włodzimierza Lesia (przesiedleńca z Galicji wschodniej, lokalnie uważanego za „Ukraińca”[16]), który wcześniej pomagał ukrywać się rodzinie „Szallów”, ale następnie zagarnął ich majątek i zamierzał pozbyć się świadków. 24 marca 1944 niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie, którymi dowodził por. Eilert Dieken rozstrzelali Józefa Ulmę, a także jego żonę, będącą w zaawansowanej ciąży i szóstkę dzieci (8-letnią Stanisławę, 6-letnią Barbarę, 5-letniego Władysława, 4-letniego Franciszka, 3-letniego Antoniego i półtoraroczną Marię). Być może w czasie egzekucji Wiktoria zaczęła rodzić, gdyż świadek ekshumacji zeznał później, że po wykopaniu zwłok dostrzegł główkę i piersi noworodka wystające z jej narządów rodnych. W tym przypadku jednak bardziej prawdopodobny jest tzw. poród pośmiertny (trumienny) skoro powyższy fakt został dostrzeżony dopiero po kilku dniach od śmierci[14]. 5 września 2023 Stolica Apostolska wydała oświadczenie, w którym prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro stwierdził, iż siódme dziecko Ulmów urodziło się w chwili ich męczeństwa. Nie wiadomo jednak w jaki sposób kard. Semeraro wykluczył możliwość porodu pośmiertnego[17].

    Razem z Ulmami zginęli również wszyscy ukrywani Żydzi[9].

    Zostali pierwotnie zakopani przed domem[18], w następnym tygodniu ich ciała wydobyto i złożono do czterech trumien[19]. Pogrzeb odbył się 11 stycznia 1945 pod przewodnictwem proboszcza parafii św. Doroty w Markowej ks. Ewarysta Dębickiego, po czym zostali pochowani początkowo na cmentarzu w Markowej[18][20]. W dniach 30 marca – 1 kwietnia 2023 została dokonana ekshumacja ich szczątków, a następnie po beatyfikacji zostały one złożone do specjalnie przygotowanego sarkofagu, w bocznym ołtarzu poświęconym Matce Bożej kościoła św. Doroty w Markowej[21][22][18].

    13 września 1995 Józef Ulma został wraz z żoną pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[23][24][25]. Ponadto postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[26].

    Los Józefa Ulmy i jego rodziny stał się symbolem martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców za niesienie pomocy Żydom[24].

    Proces beatyfikacyjny

    [edytuj | edytuj kod]

    Z inicjatywy proboszcza parafii św. Doroty w Markowej – ks. Stanisława Lei podjęto starania w celu wyniesienia ich na ołtarze[4]. Po rozpoznaniu grupy męczenników II wojny światowej (w tym rodziny Ulmów) 17 września 2003 biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga rozpoczął proces beatyfikacyjny na szczeblu diecezjalnym w ramach procesu drugiej grupy 122 męczenników II wojny światowej w diecezji pelplińskiej[27]. Odtąd przysługiwał im tytuł Sług Bożych. Wcześniej 23 lutego 2003 Stolica Apostolska wyraziła zgodę na rozpoczęcie tego procesu (tzw. nihil obstat)[27]. W archidiecezji przemyskiej odbył się proces rogatoryjny w celu zebrania zeznań świadków oraz dokumentacji dotyczącej męczeństwa rodziny Ulmów, który zakończył się 25 kwietnia 2008[28]. Proces na szczeblu diecezjalnym zakończył się 24 maja 2011[27]. 10 maja 2014 Stolica Apostolska wydała dekret o ważności procesu diecezjalnego[27].

    Ze względu na wzrastającą opinię o męczeństwie rodziny Ulmów oraz podkreślenia przykładu ich życia i tragicznej śmierci, metropolita przemyski, abp Adam Szal 31 stycznia 2017 zwrócił się do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych o wyłączenie tego procesu z procesu grupy męczenników II wojny światowej. W tej sytuacji 20 lutego 2017 w archidiecezji przemyskiej otwarto nowy proces beatyfikacyjny Sług Bożych – Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich 7 dzieci, jako męczenników z powodu nienawiści do wiary[27][28][29]. Postulatorem procesu został mianowany ks. dr Witold Burda[30]. W czasie etapu diecezjalnego zostało przesłuchanych 11 świadków, z których dwie osoby byli to m.in. ich bliscy krewni. W lipcu 2020 ukończono prace nad liczącym 500 stron dokumentem tzw. Positio o męczeństwie Rodziny Ulmów, który złożono w 2021[27][28]. Następnie było ono 16 lutego 2021 przedmiotem oceny kolegium konsultorów historycznych Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, po czym 22 lutego 2022 odbyła się sesja konsultorów teologicznych, która zaakceptowała dokumentację procesu[27].

    6 grudnia 2022 odbyła się sesja biskupów i kardynałów Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, która pozytywnie zaopiniowała propozycję wyniesienia ich na ołtarze jako męczenników, po której papież Franciszek promulgował 17 grudnia tegoż roku dekret o ich męczeństwie, otwierając drogę do ich beatyfikacji[31][32][33]. 14 lutego 2023 abp Adam Szal wyznaczył dzień 10 września 2023 jako datę uroczystości beatyfikacyjnej[34]. Uroczystej mszy świętej beatyfikacyjnej, która odbyła się na stadionie w Markowej przy specjalnie zbudowanym ołtarzu przewodniczył kard. Marcello Semeraro, który w wygłoszonej homilii powiedział m.in.[35]:

    Rodzina Ulmów dołącza dziś do szlachetnego i bogatego grona synów i córek narodu polskiego, którzy w wiekach dawnych, ale też i we współczesnym czasie zostali wyniesieni do chwały ołtarzy jako Święci i Błogosławieni. Świadectwo ich życia jest przykładem i wzorem do naśladowania. Są nam też ofiarowani jako orędownicy u Pana Boga, abyśmy mogli powierzać im naszą codzienność, nasze nadzieje, radości, potrzeby i zmartwienia. Najświętszej Maryi Pannie, Królowej Polski, Świętym i Błogosławionym tego narodu, a od dziś wszyscy razem, publicznie, rodzinie Ulmów, zawierzamy gorącą modlitwę za rodzinę ludzką i o pokój w bliskiej Ukrainie.

    Kard. Marcello Semeraro

    W uroczystości beatyfikacji uczestniczyli m.in.: prymas Polski abp Wojciech Polak, przewodniczący Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, prezydent RP Andrzej Duda i premier Polski Mateusz Morawiecki[36]. Beatyfikacyjny wizerunek błogosławionych namalował Oleg Czyżowski[37]. Relikwiarz w formie monstrancji zawierający relikwie całej rodziny Ulmów zaprojektowała rzeźbiarka Agnieszka Stopyra-Żugaj[36]. Specjalną pieśń na tę uroczystość „Błogosławiona Rodzino Ulmów” skomponował ks. dr hab. Mieczysław Gniady do słów Moniki Maziarz[37].

    Ich wspomnienie liturgiczne zostało wyznaczone na dzień 7 lipca (dzień zawarcia sakramentu małżeństwa)[37].

    Upamiętnienie

    [edytuj | edytuj kod]
    Pomnik rodziny Ulmów w Markowej
    • 24 marca 2004 odsłonięto w Markowej pomnik im poświęcony, na którym widnieje następujący napis[9][4]

    RATUJĄC ŻYCIE INNYCH, ZŁOŻYLI W OFIERZE WŁASNE. JÓZEF ULMA, JEGO ŻONA, WIKTORIA ORAZ ICH DZIECI: STASIA, BASIA, WŁADZIU, FRANUŚ, ANTOŚ, MARYSIA, NIENARODZONE. UKRYWAJĄC OŚMIU STARSZYCH BRACI W WIERZE, ŻYDÓW Z RODZINY SZALLÓW I GOLDMANÓW, ZGINĘLI WRAZ Z NIMI W MARKOWEJ 24 III 1944 R. Z RĄK NIEMIECKIEJ ŻANDARMERII.

    NIECH ICH OFIARA BĘDZIE WEZWANIEM DO SZACUNKU I OKAZYWANIA MIŁOŚCI KAŻDEMU CZŁOWIEKOWI! BYLI SYNAMI I CÓRKAMI TEJ ZIEMI POZOSTAJĄ W NASZYM SERCU.

    SPOŁECZNOŚĆ MARKOWEJ, 24 III 2004 R.

    • Od 23 marca 2006 Szkoła Podstawowa w Markowej nosi imię Sług Bożych rodziny Ulmów[38]. Przy głównym wejściu do szkoły wmurowano tablicę pamiątkową o następującej treści[38]:

    Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich. (J 15, 13)

    SZKOŁA PODSTAWOWA w MARKOWEJ im. Sług Bożych RODZINY ULMÓW MARKOWA, 24 marca 2006 r.

    • 24 marca 2010 w Warszawie Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował specjalną wystawę „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom” im poświęconą[39]
    • 15 marca 2012 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu okolicznościowe monety Polacy ratujący Żydów – rodzina Ulmów, Kowalskich, Baranków: srebrną o nominale 20 zł z ich podobizną w nakładzie 40 000 sztuk oraz złotą o nominale 2 zł z podobizną Wiktorii Ulmy z dzieckiem na ręku w nakładzie 800 000 sztuk[40]. Następnie 22 lutego 2024 NBP wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 50 złotych Pamięci Rodziny Ulmów[41]
    • Uchwałą Rady Miasta Łańcuta z dnia 17 grudnia 2013 jedna z ulic w tym mieście otrzymała imię Rodziny Ulmów[42]. Również w Ostrołęce jedna z ulic nosi ich imię[43]. Ponadto od 2017 jedno z rond w Rzeszowie nosi ich imię[44]
    • 17 marca 2016 zostało uroczyście otwarte przez prezydenta Polski Andrzeja Dudę Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej w Markowej[45]
    • Od 6 sierpnia 2016 w Markowej działa Fundacja im. Rodziny Ulmów „SOAR”, mająca na celu upamiętnienie ich bohaterstwa i odwagi, a także innych Polaków ratujących Żydów[46]
    • Z inicjatywy prezydenta RP Andrzeja Dudy od 2018 dzień 24 marca został ustanowiony jako Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który nawiązuje do tragicznej historii Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci, którzy to 24 marca 1944 zostali zamordowani przez Niemców[47]
    • Poczta Polska 24 marca 2019 wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy o nominale 3,30 zł z wizerunkiem rodziny Ulmów w nakładzie 160 000 sztuk w serii Polacy ratujący Żydów (wraz z kopertą FDC)[48] oraz 10 września 2023 z okazji ich beatyfikacji inny znaczek pocztowy o nominale 3,90 zł w nakładzie 120 000 sztuk, projektu Jarosława Ochendzana (wraz z kopertą FDC)[49]
    • 13 lipca 2023 na Dworcu Centralnym w Warszawie zaprezentowano lokomotywę serii EU44 w okolicznościowej okleinie, upamiętniającej historię rodziny Ulmów. Lokomotywa ta przez następne miesiące prowadziła pociągi na trasie Warszawa – Berlin oraz Przemyśl – Berlin[50]
    • Uchwałą Sejmu RP IX kadencji z 28 lipca 2023 zdecydowano o ustanowieniu roku 2024 „Rokiem Rodziny Ulmów”[51]
    • Od 30 sierpnia 2023 dworzec PKP w Łańcucie nosi imię rodziny Ulmów. Na terenie tego dworca odsłonięto tablicę pamiątkową oraz mural autorstwa Arkadiusza Andrejkowa im poświęcony[52]. Inny mural im poświęcony tegoż autora odsłonięto 28 września 2023 w Rzeszowie przy ulicy Gałęzowskiego[53], a w październiku 2023 w Markowej – deskal[54]
    • Z okazji ich beatyfikacji odbyło się szereg okolicznościowych przedsięwzięć im poświęconych, m.in.: 7 września 2023 na pl. Grzybowskim w Warszawie zaprezentowano widowisko „Kantata dla Aniołów”; 9 września 2023 w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie odbyło się misterium multimedialne „Przerwane dzieciństwo”; od 10 września do 10 listopada 2023 w czterech miastach (Gdańsku, Warszawie, Pelplinie i Wałbrzychu) odbyły się koncerty „Nie ma większej miłości – w hołdzie Rodzinie Ulmów”; od 8 września do 15 października 2023 w galerii „Okno na Kulturę” w Warszawie zaprezentowana została wystawa „Ulmowie. Nie ma większej miłości”, a od 13 lipca 2023 w holu głównym Dworca Centralnego w Warszawie prezentowana była wystawa „Samarytanie z Markowej”[55]
    • 16 września 2023 w Pilźnie na budynku przy ul. 3 Maja 178 została odsłonięta tablica upamiętniająca bł. Józefa Ulmę, który w latach 1929–1930 był uczniem Państwowej Szkoły Rolniczej (obecnie firma MET-CHEM) o następującej treści[56]:

    Ratując życie innych, złożyli w ofierze własne
    PAMIĘCI BŁ. JÓZEFA ULMY Z MARKOWEJ, KTÓRY W LATACH 1929 - 1930 UCZĘSZCZAŁ DO MIESZCZĄCEJ SIĘ W TYM BUDYNKU PAŃSTWOWEJ SZKOŁY ROLNICZEJ, ZAMORDOWANEGO PRZEZ NIEMCÓW WRAZ Z CAŁĄ RODZINĄ ZA RATOWANIE ŻYDÓW W DNIU 24.03.1944 r.

    Na okoliczność beatyfikacji tablicę ufundowała firma „MET-CHEM”
    16.09.2023 r.

    Kto ratuje jedno życie - ratuje cały świat

    Na pamiątkę nadania imienia Błogosławionej Rodziny Ulmów Niepublicznej Szkole Podstawowej w Błędowej Zgłobieńskiej

    Błędowa Zgłobieńska, 20 września 2024 r.

    Filmografia

    [edytuj | edytuj kod]

    Powstało kilka filmów dokumentalnych im poświęconych:

    Filmy
    Rok Tytuł Reżyseria
    2004 Cena życia[61] Andrzej Baczyński
    2009 Świat Józefa[62] Rafał Wieczyński
    2014 Ulmowie. Świadectwo sprawiedliwych[63] Dariusz Walusiak
    2023 Historia jednej zbrodni[64] Mariusz Pilis
    Przykazanie miłości. Historia rodziny Ulmów z Markowej[65] Marta Pietrasiewicz
    Ulmowie. Błogosławiona rodzina[66] Dariusz Walusiak

    Zobacz też

    [edytuj | edytuj kod]
    1. a b c W imieniu papieża Franciszka, ceremonii beatyfikacji przewodniczył kard. Marcello Semeraro, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych.
    2. Stolica Apostolska wydała oświadczenie, w którym prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro stwierdził, iż siódme dziecko Ulmów urodziło się w chwili ich męczeństwa[1].

    Przypisy

    [edytuj | edytuj kod]
    1. a b Kard. Semeraro: Najmłodsze dziecko Ulmów będzie beatyfikowane jako narodzone [online], gosc.pl, 5 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-05].
    2. Mogiła zbiorowa Ulmów – ofiar terroru [online], groby.radaopwim.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-04-18].
    3. Szpytma 2023 ↓, s. 4.
    4. a b c d e f g h i j Mateusz Szpytma, Samarytanie z Markowej. Słudzy Boży Ulmowie – rodzina, która oddała swoje życie za pomoc Żydom, [w:] Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie [online], nikidw.edu.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-09-06].
    5. Szpytma 2023 ↓, s. 5.
    6. a b c Ignacy Soler, Rodzina Ulmów: siedmiu męczenników wiary chrześcijańskiej [online], omnesmag.com, 20 grudnia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-05-31].
    7. a b Stanisław Jamrozek, Informacje ogólne. Józef i Wiktoria Ulma z dziećmi [online], meczennicy.pelplin.pl [zarchiwizowane z adresu 2014-11-29].
    8. Szpytma 2023 ↓, s. 5–6.
    9. a b c d Mateusz Szpytma, Oddali życie za bliźnich. Bohaterska rodzina Ulmów zginęła za ukrywanie Żydów, „Nasz Dziennik”, 72 (2482), 25 marca 2006 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-22].
    10. Przemysław Grabowski, Uroczystości 95-lecia Związku Młodzieży Wiejskiej. Wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma prezentuje legitymację członkowską Stronnictwa Ludowego bł. Józefa Ulmy [online], twitter.com, 2 grudnia 2023 [zarchiwizowane z adresu 2024-01-24].
    11. a b Szpytma 2023 ↓.
    12. a b c d e Ignacy Soler, Rodzina Ulmów: siedmiu męczenników wiary chrześcijańskiej [online], omnesmag.com, 20 grudnia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-05-31].
    13. Mateusz Szpytma, Kaźń rodziny Ulmów. Polska rodzina zamordowana za ratowanie Żydów [online], historia.interia.pl, 24 marca 2014 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-24].
    14. a b Mateusz Szpytma, Oddali życie za bliźnich. Bohaterska rodzina Ulmów zginęła za ukrywanie Żydów, „Nasz Dziennik”, 72 (2482), 25 marca 2006 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-22].
    15. a b Józef Ulma pomagał także innej żydowskiej rodzinie [online], polskieradio.pl, 14 marca 2012 [zarchiwizowane z adresu 2021-12-12].
    16. Mateusz Szpytma, Obchody 62 rocznicy zbrodni na rodzinie Ulmów, [w:] Instytut Pamięci Narodowej [online], ipn.gov.pl, 23 marca 2006 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-17].
    17. Kard. Semeraro: Najmłodsze dziecko Ulmów będzie beatyfikowane jako narodzone [online], gosc.pl, 5 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-05].
    18. a b c Jak będzie wyglądać beatyfikacja rodziny Ulmów? Organizatorzy spodziewają się 20 tys. uczestników [online], opoka.org.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-05-18].
    19. Szpytma 2023 ↓, s. 11.
    20. Grób rodziny Ulmów na cmentarzu parafialnym w Markowej [online], radiomaryja.pl, 21 marca 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-03-24].
    21. Maciej Flader, Markowa, Przemyśl: przeprowadzono ekshumację szczątków rodziny Ulmów [online], niedziela.pl, 5 kwietnia 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-07].
    22. Dwa rodzaje relikwiarzy rodziny Ulmów i błogosławione nienarodzone dziecko. To pierwszy taki przypadek w historii [online], deon.pl, 5 kwietnia 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-05-21].
    23. Israel Gutman, Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, t. II, Kraków: Jad Waszem, 2009, s. 777, ISBN 978-83-87832-59-9.
    24. a b Jozef & Wiktoria Ulma [online], yadvashem.org [zarchiwizowane z adresu 2023-03-30] (ang.).
    25. Uhonorowanie Wiktorii i Józefa Ulmów medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, [w:] Muzeum Historii Polski [online], muzhp.pl, 13 września 1995 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
    26. M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 423.
    27. a b c d e f g ~ 1944 ~ Józef and Viktoria Ulma and their seven children [online], newsaints.faithweb.com [dostęp 2023-08-19] (ang.).
    28. a b c Działania towarzyszące procesowi beatyfikacyjnemu rodziny Ulmów [online], portalsamorzadowy.pl, 7 lipca 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-19].
    29. Krzysztof Rzepka, Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów będzie prowadzony przez Archidiecezję Przemyską, [w:] Archidiecezja przemyska [online], przemyska.pl, 8 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2023-06-10].
    30. Postulator procesu Rodziny Ulmów: drogą do ich świętości była codzienność [online], misyjne.pl, 20 marca 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-07].
    31. Promulgazione di Decreti del Dicastero delle Cause dei Santi, 17.12.2022 [online], press.vatican.va, 17 grudnia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-05] (wł.).
    32. Papież zatwierdził 16 dekretów beatyfikacyjnych 24 sług Bożych z 9 krajów [online], niedziela.pl, 17 grudnia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-19].
    33. Krzysztof Tadej, Rodzina Ulmów będzie beatyfikowana! [online], niedziela.pl, 17 grudnia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-06-10].
    34. Bartosz Rajnowski, Komunikat o dacie i miejscu beatyfikacji Rodziny Ulmów, [w:] Archidiecezja przemyska [online], przemyska.pl, 14 lutego 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-06-10].
    35. Marcello Semeraro, Homilia kard. Marcello Semeraro podczas beatyfikacji rodziny Ulmów [online], ekai.pl, 10 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-11].
    36. a b W Markowej na Podkarpaciu odbyła się beatyfikacja rodziny Ulmów [online], ekai.pl, 10 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-11].
    37. a b c Beatyfikacja Rodziny Ulmów – jak będzie wyglądała liturgia 10 września? [online], ekai.pl, 10 sierpnia 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-10].
    38. a b Patron szkoły, [w:] Szkoła Podstawowa im. Sług Bożych Rodziny Ulmów w Markowej [online], spmarkowa.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
    39. Wystawa „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom”, [w:] Instytut Pamięci Narodowej [online], ipn.gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-08-18].
    40. Polacy ratujący Żydów– rodzina Ulmów, Kowalskich, Baranków, [w:] Narodowy Bank Polski [online], nbp.pl, 15 marca 2012 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-22].
    41. Pamięci Rodziny Ulmów. nbp.pl, 9 lutego 2024. [dostęp 2024-05-19]. (pol.).
    42. Katarzyna Pilch, Pierwsza w Polsce ulica imienia rodziny Ulmów jest w naszym mieście, [w:] Miasto Łańcut [online], lancut.pl, 14 marca 2014 [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
    43. Ulice. Ostrołęka ul. Rodziny Ulmów [online], ulice.nieopodal.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-08-21].
    44. Marcin Kobiałka, Rondo w ciągu ul. Lubelskiej nazwano imieniem Rodziny Ulmów [zdjęcia] [online], rzeszow-news.pl, 7 lipca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2021-02-28].
    45. Uroczystość otwarcia Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej [online], dzieje.pl, 17 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-22].
    46. Statut, [w:] Fundacja im. Rodziny Ulmów „SOAR” [online], fundacjasoar.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-11-29].
    47. Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką [online], prezydent.pl, 24 marca 2018 [zarchiwizowane z adresu 2022-01-24].
    48. 2019.03.24 Polacy ratujący Żydów, [w:] Katalog Znaków Pocztowych [online], kzp.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-06-07].
    49. Beatyfikacja Rodziny Ulmów, [w:] Katalog Znaków Pocztowych [online], kzp.pl, 10 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-11].
    50. Maciej Replewicz, Lokomotywa z grafikami o beatyfikacji rodziny Ulmów. Zaprezentowana na Dworcu Centralnym [WIDEO] [online], pap.pl, 13 lipca 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-07-13].
    51. M.P. z 2023 r. poz. 886.
    52. Podkarpackie. Dworzec PKP w Łańcucie nosi imię rodziny Ulmów [NASZE WIDEO] [online], pap.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-09-20].
    53. W Rzeszowie powstał mural upamiętniający rodzinę Ulmów, [w:] Ministerstwo Edukacji i Nauki [online], gov.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-11-07].
    54. Monika Tarka-Kilen, Sanocki artysta uhonorował wyjątkowym malowidłem w Markowej błogosławioną rodzinę Ulmów [online], scenakultury.pl, 3 listopada 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-11-07].
    55. Nie ma większej miłości – Beatyfikacja Rodziny Ulmów 10.09.2023 [online], niepodlegla.gov.pl, 7 lipca 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-10].
    56. Beata Malec-Suwara, W Pilźnie odsłonięto tablicę pamięci bł. Józefa Ulmy z Markowej [online], tarnow.gosc.pl, 17 września 2023 [zarchiwizowane z adresu 2023-09-20].
    57. W Ogrodach Watykańskich zasadzono jabłoń dla uczczenia męczeństwa Ulmów [online], ulmowie.pl, 10 marca 2024 [zarchiwizowane z adresu 2024-03-26].
    58. Lotnisku w Jasionce nadano imię Rodziny Ulmów [online], rzeszowairport.pl, 24 marca 2024 [zarchiwizowane z adresu 2024-03-25].
    59. Monika Konopka, Rodzina Ulmów Patronami Podkarpacia [online], podkarpackie.pl, 7 lipca 2024 [zarchiwizowane z adresu 2024-07-08].
    60. Pierwsza szkoła w diecezji rzeszowskiej otrzymała patronat bł. Rodziny Ulmów, [w:] Diecezja rzeszowska [online], diecezja.rzeszow.pl [zarchiwizowane z adresu 2024-09-22].
    61. Cena życia [online], filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-12-05].
    62. Świat Józefa [online], filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-06-12].
    63. Ulmowie. Świadectwo sprawiedliwych [online], filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-01-21].
    64. Historia jednej zbrodni [online], filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-07-29].
    65. Przykazanie miłości. Historia rodziny Ulmów z Markowej [online], filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2024-03-26].
    66. Ulmowie. Błogosławiona rodzina [online], rafaelfilm.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-12-31].

    Bibliografia

    [edytuj | edytuj kod]

    Linki zewnętrzne

    [edytuj | edytuj kod]