Stanisław Niewiadomski (kompozytor) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Niewiadomski

Stanisław Niewiadomski (kwiecień 1927)
Data i miejsce urodzenia	4 listopada 1857 Soposzyn
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	15 sierpnia 1936 Lwów
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna, muzyka romantyczna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pedagog
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w Wikiźródłach hasło Stanisław Niewiadomski w Encyklopedii Muzycznej PWM

Zobacz teksty Stanisława Niewiadomskiego w Wikiźródłach

Stanisław Karol Niewiadomski (ur. 4 listopada 1857^[1] w Soposzynie, zm. 15 sierpnia 1936 we Lwowie)^[2] – polski kompozytor, dyrygent, krytyk muzyczny, pedagog.

Był synem Tadeusza, dzierżawcy majątku Soposzyn k. Żółkwi. Ukończył szkołę realną we Lwowie. Równocześnie i później pobierał lekcje gry na fortepianie u Matyldy Żłobickiej (1836–1895), uczennicy Karola Mikulego^[3] oraz uczył się w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie pod kierunkiem Stefana Witte, Franciszka Słomkowskiego oraz Karola Mikulego, ucznia Chopina. Po udanym debiucie kompozytorskim w 1880 (kantata Akt wiary na 50-lecie wybuchu Powstania Listopadowego, za którą w 1881 otrzymał nagrodę) studiował w latach 1882–1885 w Konserwatorium Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Wiedniu, a następnie w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Lipsku. Powrócił do Lwowa, gdzie pracował jako pedagog, krytyk muzyczny w dziennikach lwowskich („Gazeta Lwowska” i „Dziennik Polski”) oraz warszawskich („Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”) oraz organizator życia muzycznego – najpierw jako korepetytor w Teatrze Skarbkowskim, następnie dyrektor artystyczny opery i operetki. W 1887 został profesorem Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (wykłady teorii muzyki, harmonii, historii muzyki, klasa śpiewu chóralnego). W konserwatorium pracował do 1918^[2].

Lata I wojny światowej spędził w Wiedniu, kierując filią konserwatorium lwowskiego zorganizowaną dla uchodźców. W 1918 powrócił do Lwowa i objął stanowisko kierownika opery w Teatrze Miejskim. W 1919 przeniósł się na stałe do Warszawy. W Państwowym Konserwatorium Muzycznym uczył estetyki, historii muzyki i instrumentoznawstwa (do 1927). W 1924 założył Stowarzyszenie Pisarzy i Krytyków Muzycznych. Kontynuował również działalność publicystyczną (recenzje i felietony w Rzeczypospolitej, Warszawiance, Dniu Polskim, Kurierze Polskim, Muzyce, Gazecie Porannej, Lwowskich Wiadomościach Muzycznych i Literackich, lwowskim Wieku Nowym, poznańskim Przeglądzie Muzycznym, przemyskiej Orkiestrze oraz katowickim Śpiewaku^[2]. Wygłaszał prelekcje i odczyty w radiu oraz w filharmonii i operze. Był laureatem Nagrody Muzycznej m.st. Warszawy^[4].

Zmarł w sanatorium „Salus” we Lwowie^[5]. Pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie^[4][6].

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)^[7][8]
• Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1908)^[9]
• Order Gwiazdy Polarnej (Szwecja, 1933)^[8]

(na podstawie materiałów źródłowych^[10] [11] )

• symfonia a-moll (w rękopisie)
• symfonia B-dur (w rękopisie)
• 4 uwertury oraz fantazje na tematy pieśni na orkiestrę (w rękopisie)
• kwartet smyczkowy d-moll (w rękopisie)

• 3 utwory (Menuet, Barcarolle, Valse) op. 12, (1893)
• 2 utwory (Romanze, Valse-Caprice) op. 16, (1895)
• Deux Mazureks op. 26, (1901)

  

• Liebesfeste op. 27, (1901)
• 4 Charakterstücke op. 28, (1901)
• Quatre morceaux op. 30, (1901)
• Polonaise et Krakowiak op. 31, (1901)
• 6 Morceaux mélodiques op. 34, (1902)
• Trois danses polonaises, (1927)
• Thème et variations d-moll, (1928)

• 3 pieśni op. 5, słowa Adam Asnyk (ok. 1888)
• Grób wikinga op. 22, słowa Or-Ot (ok. 1897)
• Zaszumiał las op. 32, słowa Maria Konopnicka (ok. 1885)
• Górskie dzwony op. 32, słowa Maria Konopnicka (przed 1907)
• Siostrzane dole op. 32, słowa anonimowe (przed 1907)
• Siedzi ptaszek na drzewie op. 32, słowa Adam Asnyk (przed 1907)
• Ave Caesar op. 35, słowa Maria Konopnicka
• Hymn polskiej młodzieży, słowa kompozytor (wyd. 1936)
• Powitanie pieśni, (wyd. 1936)
• Hasło młodzieży seminaryjnej, (wyd. 1936)

• kantaty
  • Akt wiary, kantata na bas, chór męski i orkiestrę, słowa Kornel Ujejski, (wyk. 1880)
  • Pod kolumną wieszcza op. 25, kantata na chór męski i instrumenty dęte lub chór męski a cappella, słowa Kazimierz Przerwa-Tetmajer, (1898)
  • Kantata na cześć Marii Konopnickiej „Pieśń hołdu” na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę, słowa Anna Neumanowa, (wyk. 1902)
  • Modlitwa wiosenna na chór mieszany, fortepian lub orkiestrę, słowa Maria Konopnicka, (wyk. 1889)
  • Serenada ku uczczeniu Najjaśniejszego Cesarza i Króla Franciszka Józefa I na chór męski i orkiestrę, słowa Stanisław Rossowski, (wyk. 1894)
  • Na Podegrodziu na bas, chór męski, fortepian lub orkiestrę, słowa Stanisław Wyspiański, (ok. 1910)
• pieśni solowe z fortepianem
  • 3 piosnki op. 1, słowa Emanuel Geibel, (1873)
  • 2 pieśni op. 4, słowa Adam Asnyk, (1888)
  • Pieśni i piosnki op. 4, słowa Adam Asnyk, (1888)
  • Piosnka z ogródka, słowa Stanisław Rossowski, (przed 1896)
  • 2 pieśni op. 6, słowa Maria Konopnicka (1889)
  • Z wiosennych tchnień, słowa Marian Gawalewicz (ok. 1893)
  • Jaśkowa dola, słowa Maria Konopnicka (1894–1898)
  • Swaty op. 14, słowa Maria Konopnicka (1895)
  • Trois melodiés op. 17, słowa różni autorzy, tłum. I Lisowski, (wyd. 1891)
  • Kurhanek Maryli, słowa Adam Mickiewicz, (1897–1907)
  • Astry op. 40, słowa Adam Asnyk, (wyd. ok. 1925)
  • Dwa dialogi, słowa Stanisław Wyspiański, (przed 1909)
  • Chansons d’avril op. 46, słowa różni autorzy, (przed 1917)
  • Słonko op. 49, słowa Adam Asnyk, (wyd. 1920)
  • Maki op. 50, słowa Kornel Makuszyński, (ok. 1916–1918)
  • 4 pieśni, słowa Adam Asnyk, (wyd. 1890)
  • Humoreski, słowa różni autorzy, (wyd. ok. 1927)
  • Dwa hymny (Rota, sł. Maria Konopnicka i Hymn do zgody, sł. Jan Kochanowski, (1927)

• Stanisław Niewiadomski. „Orkiestra”. 7–8 (70–71), s. 99–100, 1936. 
• Z. Jachimecki, Stanisław Niewiadomski i jego znaczenie dla polskiej kultury muzycznej, „Wiek Nowy” (Lwów) nr 10976–10978, z 17, 18 i 19 grudnia 1937.
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 562. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Joanna Pacan: Niewiadomski Stanisław. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 7: NOPa część biograficzna. Kraków: PWM, 2002, s. 61–65. ISBN 83-224-0808-0. (pol.).
• Teresa Chylińska: Niewiadomski, Stanisław. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. N. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

• Biogram Stanisława Niewiadomskiego na Portalu Muzyki Polskiej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina
• Stanisław Niewiadomski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
• Stanisław Niewiadomski (kompozytor) – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Stanisław Niewiadomski w bazie Discogs.com (ang.)
• Utwory Stanisława Niewiadomskiego w bibliotece Polona