Wacław Kostek-Biernacki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wacław Kostek-Biernacki

Wacław Kostek-Biernacki w 1911
pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 Lublin
Data i miejsce śmierci	25 maja 1957 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1934
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty Legionów 22 Pułk Piechoty 38 Pułk Piechoty twierdza Brześć
Stanowiska	dowódca żandarmerii dowódca batalionu dowódca pułku piechoty komendant twierdzy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Późniejsza praca	wojewoda nowogrodzki wojewoda poleski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wacław Kostek-Biernacki

Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 Lublin
Data i miejsce śmierci	25 maja 1957 Warszawa
Wojewoda nowogródzki
Okres	od 1 lipca 1931 do 8 września 1932
Poprzednik	Zygmunt Beczkowicz
Następca	Stefan Świderski
Wojewoda poleski
Okres	od 8 września 1932 do 2 września 1939
Poprzednik	Jan Krahelski
Następca	okupacja ZSRR, funkcja zlikwidowana
Główny Komisarz Cywilny przy Naczelnym Wodzu
Okres	od 2 września 1939 do 30 września 1939
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wacław Kostek-Biernacki (ur. 24 września^[1] 1884 w Lublinie, zm. 25 maja 1957 w Warszawie) – polski pisarz i poeta, działacz sanacyjny, wojewoda nowogrodzki (1931–1932) i poleski (1932–1939), minister, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, twórca i nadzorca Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

Pochodził z rodziny mieszczańskiej. Był synem Tomasza i Marii z Niwińskich^[1]. Miał brata Jana oraz siostrę Eugenię. Naukę pobierał w gimnazjum w Lublinie. lecz został z niego wydalony za udział w antyrosyjskiej demonstracji^[1]. Naukę kontynuował we Lwowie, gdzie w 1903 r. zdał eksternistycznie maturę. Następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim, a od 1904 r. także na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1905 r. został działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej i porzucił dalszą naukę.

Za swą działalność został w styczniu 1907 r. aresztowany w Warszawie i osadzony w więzieniu lubelskim. Stamtąd 26 maja 1907 r. zorganizował udaną ucieczkę 41 więźniów^[1]. Na wolności angażował się w akcje bojowe PPS - Frakcji Rewolucyjnej. Kolejno przedostał się na tereny zaboru austriackiego, skąd w 1908 r. wyruszył do Francji, gdzie zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Został wysłany do Algieru,służył w 1 pułku w miejscowości Sidi-Bel-Abbes w pobliżu Oranu, lecz długo w niej nie pozostał, gdyż we wrześniu 1908 r. zdezerterował i powrócił do Galicji^[1]. Tam został członkiem Związku Walki Czynnej^[2].

W 1914 r. został żołnierzem oddziałów strzeleckich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Jako porucznik służył w I Brygadzie Legionów Polskich. W okresie od sierpnia do grudnia 1914 pełnił funkcję szefa żandarmerii I. Pułku Legionów Polskich, gdzie zyskał przydomek „Kostek-Wieszatiel”^[3]. Potem najczęściej był przydzielony do sztabu 1 Brygady^[1]. Po tzw. kryzysem przysięgowym został internowany do obozu w Beniaminowie, skąd został zwolniony 20 czerwca 1918 r. Po uwolnieniu udał się do Krakowa, gdzie został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 1 listopada 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego i został przydzielony do 5. Pułku Piechoty Legionów. Brał udział w walkach na froncie polsko-ukraińskim^[1].

Po odzyskaniu niepodległości, w latach 1919–1920 w stopniu kapitana, później majora był dowódcą batalionu zapasowego 22 pułku piechoty w Siedlcach. Następnie otrzymał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy 43. Pułku Piechoty w Równem^[1]. 22 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 62 pułku piechoty w Bydgoszczy^[4]. Następnie został przeniesiony do 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. W 1923 roku był zastępcą dowódcy 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie^[5]. W tym czasie został aresztowany i postawiony przed sądem wojskowym, za wzięciu udziału w zamieszkach robotniczych. Został uniewinniony^[1]. W 1924 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie, pozostając oficerem nadetatowym 4 pułku Strzelców Podhalańskich^[6]. 21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z 78 pułku piechoty w Baranowiczach do 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu na stanowisko dowódcy pułku^[7]. 24 grudnia 1929 awansował na pułkownika. W sierpniu 1930 tymczasowo mianowany komendantem Twierdzy Brzeskiej. W 1931 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku^[8]. Z dniem 30 czerwca 1931 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy, bez prawa do poborów^[9]. Od 1 lipca 1932 do 3 września 1932 był wojewodą nowogródzkim. Skierowano go tam, ze względu na bunt wobec władz państwowych, które były skutkiem tzw. Wielkiego Kryzysu. Z dniem 30 czerwca 1932 został mu przedłużony okres pozostawania w stanie nieczynnym o kolejnych dwanaście miesięcy^[10]. Następnie 8 września został wojewodą poleskim. Został mianowany na ten urząd, ze względu na zbrojne wystąpienia wobec władz państwowych.

W 1934 r. został skierowany do organizacji i nadzoru nad miejscem odosobnienia w Berezie Kartuskiej, gdzie zaplanował i nadzorował realizację metod torturowania więźniów uznanych za przeciwników sanacji^[1]. Z tego powodu Stanisław Mackiewicz nazwał go „chorobliwym sadystą”^[11]. Z dniem 30 września 1934 został przeniesiony w stan spoczynku^[12].

Od maja 1938 był Prezesem Zarządu Okręgu Brześć nad Bugiem Związku Legionistów Polskich^[13].

2 września 1939 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go ministrem w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego i poruczył mu pełnienie urzędu Głównego Komisarza Cywilnego^[14]. Na stanowisku tym Biernacki wydał szereg zarządzeń^[15], w tym 11 września Zarządzenie nr 5 o militaryzacji Policji Państwowej^[16]. Ponadto miał być pośrednikiem pomiędzy Naczelnym Wodzem i rządem, odbierając od Rady Ministrów projekty aktów prawnych, które wracały do niej po opinii marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza^[1].

W nocy z 6 na 7 września wraz ze swoi biurem ewakuował się z Warszawy do Brześcia. 13 września zniesiono podział na obszar „operacyjny” i „krajowy”, co spowodowało chaos kompetencyjny pomiędzy Głównym Komisarzem i ministrami. 15-16 września Kostek-Biernacki był w Tarnopolu, później w Kołomyi. W między czasie popadł w konflikt z administracją, w związku jak traktowano więźniów ukraińskich. Naczelny Wódz zastąpił Komisarza Leonem Kniaziołuckim, lecz po ataku ZSRR na Polskę, dyrektywa nie weszła w życie^[1].

18 września 1939, wraz z Kwaterą Główną Naczelnego Wodza, przekroczył granicę z Rumunią, gdzie był internowany do 1944. 30 września 1939 prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dymisję z zajmowanej przez niego funkcji.

W 1945 został przez Rumunów wydany nowym władzom komunistycznym w Polsce. 9 listopada 1945 r. Kostek-Biernacki został formalnie aresztowany i osadzony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej^[17]. W więzieniu był torturowany^[18], a po 8 latach pobytu w więzieniu na Mokotowie wytoczono mu proces. 14 kwietnia 1953 został skazany na karę śmierci w oparciu o dekret „O odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego” z 22 stycznia 1946. Uznano go winnym tłumienia ruchu rewolucyjnego, faszyzowania kraju, szkalowania i zohydzania Związku Radzieckiego, gdyż pełniąc funkcje wojewody wypełniał politykę sanacyjnego rządu: dławił ruchy mas pracujących miast i wsi oraz wynaradawiał ludność ukraińską i białoruską. Sąd Najwyższy po apelacji zamienił wyrok śmierci na 10 lat więzienia, jednak 9 listopada 1955 z powodu złego stanu zdrowia Wacław Kostek-Biernacki został zwolniony z więzienia^[17][1].

Zmarł 25 maja 1957 w Warszawie. Został pochowany w grobie rodzinnym na starym cmentarzu w Grójcu.

W 1911 r. ożenił się z Anną Sokolską, z którą miał syna Leszka^[1].

• chorąży – 29 września 1914
• porucznik – 5 marca 1915 (z pominięciem stopnia podporucznika)
• podpułkownik – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 10,5. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
• pułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 6. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[19]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 stycznia 1931)^[20]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[21]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1928)^[22]
• Znak oficerski „Parasol”

Jego twórczość pozostaje nieznana. Książka Djabeł zwycięzca krytykowana była przez katolickie media, szczególnie przez „Gazetę Tygodniową”, w której między innymi napisano: Jest ona pełna cynizmu, czyli braku szacunku dla rzeczy powszechnie szanowanych. Kostek-Biernacki bije w niej, kopie, pluje na wszystko, co Polak kiedykolwiek szanował^[23]. W 1951 wszystkie jego utwory objęte były zapisem cenzury w Polsce i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek, zostały pod kontrolą wywiezione do papierni i zniszczone^[24][25].

• Jak oni!, 1909, wspomnienia bojowca
• Na ulicach Warszawy, 1911
• Szlakami buntu, Kraków 1911, powieść
• Marsze i piosenki brygady Piłsudskiego, Kraków 1915
• Szopka Benjaminowska, Warszawa 1927
• Djabeł zwycięzca, Kraków 1931, zbiór opowiadań
• Straszny gość, 1932, zbiór opowiadań, wyd. powojenne Wyd. vis-à-vis/ Etiuda Kraków 2006
• Ułan dyżurny, 1939, wspomnienia
• Słowa „Pieśni o Wodzu Miłym” (do muzyki sierżanta I Brygady Zygmunta Pomarańskiego):

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Rawicz: Diabeł przegrany. Warszawa: Czytelnik, 1976. Brak numerów stron w książce
• Michał Jerzy Chromiński, Zarys historii Batalionu Zapasowego 22. Siedleckiego Pułku Piechoty w latach 1919–1922, „Szkice Podlaskie”, tom 16, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Siedlce 2008, ISSN 0208-8924.
• Michał Kurkiewicz, Na kłopoty Biernacki, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 5–6 (88–89), maj-czerwiec 2008, s. 126–132 [1].
• Andrzej Nowak: Mistrz z Berezy „Wprost” 41 (1346)/2008.
• Piotr Cichoracki, Działalność głównego komisarza cywilnego we wrześniu 1939 roku.