Walerian Protasewicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Walerian Protasewicz
Ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

ok. 1505
Krajsk koło Mińska

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 1579
Wilno

Miejsce pochówku

Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Biskup wileński
Okres sprawowania

1556–1579

Biskup łucki
Okres sprawowania

1549–1556

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

27 maja 1549[1],
10 kwietnia 1556[2]

Sakra biskupia

1555

Walerian Protasewicz, Walerian Protaszewicz Szuszkowski herbu Drzewica[3] (ur. ok. 1505 w Krajsku koło Mińska[4], zm. 31 grudnia 1579 w Wilnie[5]) – biskup łucki, następnie wileński, pisarz wielki litewski, założyciel wileńskiego kolegium jezuickiego, przekształconego w 1578 roku w uniwersytet, kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego w latach 1579-1580[6].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z Suszkowa koło Krajska, w województwie mińskim. Jego rodzina miała prawdopodobnie litewski, bojarski rodowód, skoligacona była z książętami Świrskimi i rodem Kieżgajłów.

Był pisarzem kancelarii administrującej posiadłościami litewskimi królowej Bony. W 1533 roku został kanonikiem żmudzkim, a w 1537 – wileńskim. W 1544 roku został pisarzem Wielkiego Księstwa Litewskiego i sekretarzem Zygmunta Augusta; do 1549 roku kierował kancelarią ruską. W roku 1547 został biskupem łuckim. W r. 1550 r. wydał statut dla członków kapituły katedralnej, kładąc w nim nacisk na obowiązek stałego rezydowania przy katedrze i uczestniczenia w modlitwach chórowych. W roku 1554 zwołał synod diecezjalny, który obradował w dniach 22-24 kwietnia t.r. w kościele św. Jana Chrzciciela w Janowie Podlaskim. Ogłosił wówczas dekret potępiający działających na Podlasiu kaznodziejów protestanckich: Szymona Zacjusza Proszowic, Hieronima Piekarskiego z Białej i Walentyna Duszę, doznających opieki ze strony starosty brzeskiego Mikołaja Radziwiłła “Czarnego”, kanclerza wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego. W 1556 r. został biskupem wileńskim. Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta[7]. W 1570 roku założył kolegium jezuitów w Wilnie, któremu Stefan Batory nadał w 1578 roku prawa uniwersytetu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 229. (łac.)
  2. Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 334. (łac.)
  3. Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., t. I, Lipsk 1846, s. 45.
  4. Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 612.
  5. Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 613.
  6. Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 2.
  7. Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 311.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]