Wesoła Lwowska Fala – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wesoła Lwowska Fala – audycja Polskiego Radia Lwów.

Pomysłodawcą i głównym organizatorem był Wiktor Budzyński, który tworzył formy sceniczne i audycje, z których finalnie wykształciła się Wesoła Lwowska Fala.

Bazą dla późniejszej audycji były amatorskie teatrzyki akademickie we Lwowie:

• „Wesoły Ul” oraz „Nasze Oczko” (1928–1930^[1]), który działał początkowo w celu finansowego zasilenia kas Bratniej Pomocy, wspomagającej materialnie studentów. Wystawiana przez formację w sali Kasyna i Koła Literacko-Artystycznego rewia Randka pod Wiedeńską cieszyła się ogromną popularnością i rozsławiło teatrzyk
• dwa teatrzyki założone przez żydowską młodzież akademicką: „Złoty Pieprzyk” i „Różowy Monokl”, w których wystawiano programy Emanuela Schlechtera, bardzo popularnego twórcy wielu piosenkarskich przebojów, z piosenkami skomponowanymi przez Alfreda Schūtza (późniejszego twórcę Czerwonych maków na Monte Cassino).

Bezpośrednimi pierwowzorami radiowymi były kolejno: próbne audycje rozrywkowe emitowane na falach Polskiego Radia Lwów w 1931 i do lipca 1932, potem program nadany pod koniec lata 1932 z restauracji „Pohulanka”, a następnie wyemitowana premierowo 23 października 1932 audycja pt. Wesoła Niedziela, która jako całopopołudniowe pasmo pojawiała się co trzy tygodnie^[2][3][1]. W dalszym toku rozwoju Wesoła Niedziela została przekształcona w Wesołą Lwowską Falą^[4], która była emitowana od 16 lipca 1933^[5] do 1938, stając się najpopularniejszym programem radiowym II RP^[6].

Z okazji setnej audycji w 1935 została wydana odznaka pamiątkowa^[7]. Według szacunków audycję słuchało każdorazowo ok. 6 mln słuchaczy (1/6 mieszkańców Polski) i jednocześnie ok. 50% populacji miejskiej^[8].

Wesoła Lwowska Fala dawała również występy w innych polskich miastach poza Lwowem^[9][10].

Od 1938 program funkcjonował pod nazwą „Tajoj”. Historię audycji w II Rzeczypospolitej zakończył wybuch II wojny światowej. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 członkowie zespołu przekroczyli granicę polsko-rumuńską. Pod koniec 1939 w Rumunii była emitowana Wojenna Lwowska Fala^[1]. Później twórcy audycji dotarli do Francji. Zmobilizowani do Polskich Sił Zbrojnych przeszli szlak bojowy z wojskiem polskim na Zachodzie – przez Francję, Wielką Brytanię, Włochy^[11]. W latach 1940–1946 na obszarze Francji, następnie Szkocji i Anglii była tworzona Czołówka Teatralna Wojska Polskiego^[1].

Po wojnie zespół przestał istnieć. Większość jego członków pozostała na uchodźstwie. Za pośrednią kontynuację audycji był uważany program pt. Podwieczorek przy mikrofonie, emitowany na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952–1963, a później audycje na falach sekcji polskiej BBC^[1].

Autorem większości tekstów Wesołej Lwowskiej Fali był Wiktor Budzyński. Występowali w niej, rozśmieszając słuchaczy swoimi dialogami:

• Szczepcio (Kazimierz Wajda) i Tońcio (Henryk Vogelfänger) – posługujący się lwowskim bałakiem duet lwowskich batiarów
• Aprikosenkranz i Untenbaum (Mieczysław Monderer i Adolf Fleischer) – parodiujący język żydowski; od 1939 do 1948 rolę Aprikosenkranza odgrywał Stanisław Wasiuczyński^[12]
• c.k. radca Strońć (Wilhelm Korabiowski)^[13][14][15]
• Marcelko, syn radcy (Ada Sadowska)^[16]
• ciotka Bańdziuchowa (Teodozja Lisiewicz)
• śpiewaczka i parodystka Włada Majewska
• aktor, parodysta i imitator Józef Wieszczek

Do zespołu należeli też^[6]:

• Mira Grelichowska
• Stanisław Wasiuczyński^[17]
• Stanisław Czerny
• Alfred Kowalski^[18]
• Czesław Halski^[19]
• Ludwik Bojczuk^[20]
• Zbigniew Lipczyński (współpracownik z lat 1934–1937)^[21]

• Wiktor Budzyński – Prawda o Lwowskiej Fali
• Witold Szolginia – Na Wesołej Fali