Wysoczyzny Zadunajskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wysoczyzny Zadunajskie (węg. Dunántúli-dombság, 553) — region fizycznogeograficzny wyróżniany w dziesiętnej regionalizacji fizycznogeograficznej, leżący w centralnej części Kotliny Panońskiej, w Kraju Zadunajskim w zachodnich Węgrzech.

Wysoczyzny Zadunajskie składają się z grup wzgórz i wyrastających spośród nich izolowanych pasm gór niskich - Mecsek i Villány, które łączy pochodzenie geologiczne. Fundament regionu tworzą skały mezozoiczne i zmetamorfizowane skały paleozoiczne przykryte grubą warstwą czwartorzędowych osadów rzecznych - żwirów i piasków. Osady te miejscami odsłaniają się na powierzchni, ale w większości są przykryte grubą warstwą lessu. Góry są zbudowane z piaskowców i łupków powstałych z tych żwirów i piasków. Podczas gdy w trzeciorzędzie krystaliczny masyw Tisii zapadł się na obszarze Małej i Wielkiej Niziny Węgierskiej, obszar Wysoczyzn Zadunajskich uległ w stosunku do nich nawet lekkiemu wypiętrzeniu, dzięki czemu powstała bardziej urozmaicona rzeźba pagórkowata, zaś skały składające się dziś na pasma gór zostały sfałdowane i wypiętrzone. Na początku kenozoiku tak powstałe góry zostały zrównane; ich powtórne wydźwignięcie nastąpiło w pliocenie i plejstocenie, gdy południowe części gór zostały podniesione, tworząc istniejące do dzisiaj strome południowe zbocza. Z kolei Niecka Balatońska powstała w drodze stopniowego zapadania się terenu wzdłuż linii uskoków tektonicznych i stanowi odwzorowanie na powierzchni rowu tektonicznego.

Region obfituje w surowce mineralne - rudy uranu, węgiel kamienny koksujący i boksyty. Region należy do najcieplejszych w kraju, dzięki czemu rozwinęło się intensywne rolnictwo i winiarstwo.

Wysoczyzny Zadunajskie dzieli się na:

• 553.1 Nieckę Balatońską (Balaton-medence)
• 553.2 wysoczyznę Somogy (Somogy; geografia węgierska dzieli ten region na dwa: Wysokie Somogy (Külső-Somogy) i Niskie Somogy (Belső-Somogy)
• 553.3 Mecsek i wysoczyznę Tolna-Baranya (Mecsek és Tolna–Baranyai-dombvidék)

• Józef Szaflarski Węgry, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
• Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, PWN 1971
• Henryk Górski, Wanda Jędrzejewska (red.) Atlas geograficzny, wyd. XIV, PPWK Warszawa 1979 ISBN 83-7000-011-8
• Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985
• JerzyJ. Midzio JerzyJ., Krajobrazy węgierskie, Warszawa: WSiP, 1988, ISBN 83-02-03732-X, OCLC 749352013 . Brak numerów stron w książce
• Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVIII, z 3-4, 1996, str. 457-466
• Magyarország. Domborzata és vizei, 1:800 000, Topográf Kft 2002
• Középiskolai földrajzi atlasz, Cartographia Tankönyvkiadó Kft, Budapest 2007, ISBN 978-963-352-548-7 CM