Zbrodnia w Mucznem – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zbrodnia w Mucznem
	; Znak prowadzący do pomnika
Państwo	Polska po przejściu frontu
Miejsce	Muczne
Data	15–16 sierpnia 1944
Liczba zabitych	74
Typ ataku	ludobójstwo
Sprawca	Ukraińska Powstańcza Armia
	Położenie na mapie Polski w 1939 Muczne
	49°07′54,8″N 22°45′49,1″E/49,131889 22,763639
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zbrodnia w Mucznem – zbrodnia dokonana w nocy z 15 na 16 sierpnia 1944 roku we wsi Muczne na terenie leśniczówki Brenzberg leżącej w połowie drogi pomiędzy Mucznem a Dźwiniaczem, w gminie Lutowiska, powiecie leskim ówczesnego województwa lwowskiego (obecnie powiat bieszczadzki w województwie podkarpackim) przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na ponad 70 osobach narodowości polskiej.

Wśród zamordowanych przeważali uchodźcy z obszaru województwa wołyńskiego, którzy opuścili swoje domostwa po rozpoczęciu rzezi wołyńskiej i oraz ludność cofająca się przed frontem – łącznie 74 osoby. Była to największa zbrodnia dokonana przez oddziały UPA w Bieszczadach^[2]. W rozlicznych publikacjach bywa określana jako cicha zbrodnia ze względu na to, że została dokonana bez jednego wystrzału, przy użyciu narzędzi rolniczych^[3]^[4].

Upamiętnienie

We wrześniu 2010 roku w pobliżu miejsca zbrodni bieszczadzcy leśnicy postawili pomnik poświęcony ofiarom zbrodni^[5].

Poszukiwania IPN

Podczas 5 dni prac (9-13 sierpnia 2022 r.) przebadano ok. 700 m² terenu na polanie, gdzie przed laty znajdowała się leśniczówka, jak również w sąsiedztwie wzniesionego upamiętnienia.

W dniach 22-26 maja 2023 r. podczas drugiego etapu poszukiwań przebadano obszar ok. 300 m², w tym teren bezpośrednio przylegający do miejsca, gdzie niegdyś znajdowały się zabudowania.

W dniach 6-24 maja 2024 r. IPN przeprowadził czwarty etap poszukiwań szczątków ofiar. Wykonano 53 wykopy sondażowe, o łącznej powierzchni 2400 m². W sąsiedztwie drogi prowadzącej na polanę znaleziono zbiór amunicji z początku XX w.

Przeprowadzone do tej pory poszukiwania nie ujawniły śladów mogił ofiar^[6]^[7].^[8].

Przypisy

↑ Marek A. Koprowski: Zbrodnie UPA w Bieszczadach. Kresy.pl, 2010-01-13. [dostęp 2013-11-20]. (pol.).; "W rejonie Muczne-Ustrzyki Dolne Sowieci rozprzestrzeniali odezwę Chruszczowa, wzywającą partyzantów UPA do zaprzestania działalności. W Bieszczadach na początku sierpnia przyłączyła się do Sowietów grupa Słowaków dezerterów z armii słowackiej. [...]" w: Grzegorz Motyka. Ukraińska partyzantka 1942-1960 s. 266.; "Zgodnie z informacjami niemieckiego wywiadu wojskowego z 16 sierpnia 1944 r.: W Karpatach nasiliła się walka ukraińskich nacjonalistycznych band (UPA) z sowieckimi formacjami bandyckimi i spadochroniarzami. W ostatnim czasie UPA unieszkodliwiła około 1500 spadochroniarzy. Według badacza Anatolija Kentija, Poczynając od wiosny 1944 r. UPA i konspiracyjne struktury OUN (...) prowadząc walkę na tyłach Armii Czerwonej i przeciwko sowieckim partyzantom uratowały przed całkowitą zagładą siły niemieckiej armii w Galicji Wschodniej. w: Przegląd historyczno-wojskowy. 2008, t. 60, s.104
↑ Opracowanie: Zbigniew Jantoń [w:] Grzegorz Motyka – "Tak było w Bieszczadach", Artur Bata – "Bieszczady Szlakiem Walk z bandami UPA", Instytut Pamięci Narodowej – "Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w latach 1939-1948 w świetle śledztw prowadzonych przez prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej"
↑ reż. Michał Kania: Reportaż. Zbrodnia UPA w Mucznem. TV Trwam, 22.04.2017. [dostęp 2019-01-10].
↑ Agnieszka Szczepańska: Leśnicy w służbie Niepodległej. KorsoSanockie.pl, 20.10.2018. [dostęp 2019-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
↑ [1] Wojciech Zatwarnicki. Bieszczadzcy leśnicy postawili pomnik dla pomordowanych przez UPA. [w:] Nowiny24. 19 września, 2010 "Z rąk UPA, w tzw. "cichej egzekucji” bez jednego wystrzału w leśniczówce Branzberg prowadzonej przez leśniczego Franciszka Króla, 15 sierpnia 1944r zginęły co najmniej 74 osoby. Byli to mieszkańcy okolicznych wiosek m.in. leśnicy, księża i dzieci. Ukrywali się przed ukraińskimi nacjonalistami. Nigdy nie zostali pochowani, ich ciała wchłonął las. Z relacji świadków i zachowanych dokumentów wynika, że umierali w męczarniach. Widziałem kobiety, mężczyzn, dzieci. Sutannę duchownego i mundury leśników. Ciała nosiły ślady okrutnych tortur i bestialskiej śmierci – wspominał Alojzy Wiluszyński, jedyny żyjący świadek tamtych wydarzeń, który po latach wrócił w miejsce tragedii a jego historię zapisał Antoni Derwich. "
↑ Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne (p. bieszczadzki): Poszukiwania szczątków 74 ofiar zbrodni UPA [online], Biuro Poszukiwań i Identyfikacji [dostęp 2023-06-21] (pol.).
↑ Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne: Poszukiwania szczątków ofiar zbrodni OUN/UPA (II etap) [online], Biuro Poszukiwań i Identyfikacji [dostęp 2023-06-21] (pol.).
↑ Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne 6-24 maja 2024 [online] (pol.).

[1] Marek A. Koprowski: Zbrodnie UPA w Bieszczadach. Kresy.pl, 2010-01-13. [dostęp 2013-11-20]. (pol.).; "W rejonie Muczne-Ustrzyki Dolne Sowieci rozprzestrzeniali odezwę Chruszczowa, wzywającą partyzantów UPA do zaprzestania działalności. W Bieszczadach na początku sierpnia przyłączyła się do Sowietów grupa Słowaków dezerterów z armii słowackiej. [...]" w: Grzegorz Motyka. Ukraińska partyzantka 1942-1960 s. 266.; "Zgodnie z informacjami niemieckiego wywiadu wojskowego z 16 sierpnia 1944 r.: W Karpatach nasiliła się walka ukraińskich nacjonalistycznych band (UPA) z sowieckimi formacjami bandyckimi i spadochroniarzami. W ostatnim czasie UPA unieszkodliwiła około 1500 spadochroniarzy. Według badacza Anatolija Kentija, Poczynając od wiosny 1944 r. UPA i konspiracyjne struktury OUN (...) prowadząc walkę na tyłach Armii Czerwonej i przeciwko sowieckim partyzantom uratowały przed całkowitą zagładą siły niemieckiej armii w Galicji Wschodniej. w: Przegląd historyczno-wojskowy. 2008, t. 60, s.104

[2] Opracowanie: Zbigniew Jantoń [w:] Grzegorz Motyka – "Tak było w Bieszczadach", Artur Bata – "Bieszczady Szlakiem Walk z bandami UPA", Instytut Pamięci Narodowej – "Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w latach 1939-1948 w świetle śledztw prowadzonych przez prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej"

[3] reż. Michał Kania: Reportaż. Zbrodnia UPA w Mucznem. TV Trwam, 22.04.2017. [dostęp 2019-01-10].

[4] Agnieszka Szczepańska: Leśnicy w służbie Niepodległej. KorsoSanockie.pl, 20.10.2018. [dostęp 2019-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].

[5] [1] Wojciech Zatwarnicki. Bieszczadzcy leśnicy postawili pomnik dla pomordowanych przez UPA. [w:] Nowiny24. 19 września, 2010 "Z rąk UPA, w tzw. "cichej egzekucji” bez jednego wystrzału w leśniczówce Branzberg prowadzonej przez leśniczego Franciszka Króla, 15 sierpnia 1944r zginęły co najmniej 74 osoby. Byli to mieszkańcy okolicznych wiosek m.in. leśnicy, księża i dzieci. Ukrywali się przed ukraińskimi nacjonalistami. Nigdy nie zostali pochowani, ich ciała wchłonął las. Z relacji świadków i zachowanych dokumentów wynika, że umierali w męczarniach. Widziałem kobiety, mężczyzn, dzieci. Sutannę duchownego i mundury leśników. Ciała nosiły ślady okrutnych tortur i bestialskiej śmierci – wspominał Alojzy Wiluszyński, jedyny żyjący świadek tamtych wydarzeń, który po latach wrócił w miejsce tragedii a jego historię zapisał Antoni Derwich. "

[6] Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne (p. bieszczadzki): Poszukiwania szczątków 74 ofiar zbrodni UPA [online], Biuro Poszukiwań i Identyfikacji [dostęp 2023-06-21] (pol.).

[7] Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne: Poszukiwania szczątków ofiar zbrodni OUN/UPA (II etap) [online], Biuro Poszukiwań i Identyfikacji [dostęp 2023-06-21] (pol.).

[8] Biuro Poszukiwań iB.P. Identyfikacji Biuro Poszukiwań iB.P., Muczne 6-24 maja 2024 [online] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]