French
DeutschZdzisław Adamczyk (podpułkownik) – Wikipedia, wolna encyklopedia
.JPG) | |
 podpułkownik dyplomowany artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 września 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1911–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | 11 Dywizjon Artylerii Konnej → Dywizjon Artylerii Konnej Nr 4 → Pułk Artylerii Polowej Nr 4 K, |
| Stanowiska | kierownik referatu, |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
         | |
.png){kind=small}
Zdzisław Adamczyk[1] (ur. 15 września 1886 w Bursztynie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – podpułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, burmistrz Zakopanego, działacz piłkarski, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Zdzisław Adamczyk urodził się 15 września 1886 w Bursztynie. Był synem inżyniera Władysława Adamczyka (zm. 1915) i Marii z domu Janiszewskiej (ur. 1861, córka Wiktora Janiszewskiego, aptekarza z Przeworska)[2][3][4][5]. Był bratem Janiny (ur. 1884, od 1900 zamężna ze Stanisławem Basińskim, profesorem C. K. Gimnazjum Męskiego w Sanoku, od 1940 żona Władysława Studzińskiego[6]) oraz Tadeusza (1893–1944, nauczyciel, rozstrzelany przez Niemców podczas powstania warszawskiego)[4][5][7]. W Sanoku rodzina Adamczyków zamieszkiwała na Wójtostwie[7].
W 1904 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Stanisław Charzewski, Witold Fusek, Bolesław Mozołowski, Bronisław Praszałowicz, Kazimierz Świtalski, Zygmunt Tomaszewski)[8][9][10][11].
Od 1911 do 1918, w tym podczas I wojny światowej, był żołnierzem i oficerem armii Austro-Węgier. W rezerwie korpusu artylerii polowej i górskiej został mianowany kadetem z dniem 1 stycznia 1912[12], następnie awansowany na stopień podporucznika z dniem 1 listopada 1914[13], a później na stopień porucznika z dniem 1 maja 1916[14]. Od około 1912 był żołnierzem rezerwy 11 dywizjonu artylerii konnej we Lwowie[15][16][17], od 1916 pod nazwą Dywizjon Artylerii Konnej Nr 4, a przed 1918 przemianowanego na Pułk Artylerii Polowej Nr 4 K[18][19].
Po zakończeniu wojny, jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony w stopniu porucznika[20]. Został przydzielony do 1 pułku artylerii lekkiej Legionów, stacjonującego w garnizonie Wilno. Brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz w wojnie polsko-bolszewickiej od 1918 do 1921. Został awansowany na stopień kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[21]. Około 1923 jako oficer przydzielony do Sztabu Głównego był przeniesiony z 21 pułku artylerii polowej (Kraków) do Oddziału IV Sztabu Generalnego WP, gdzie pełnił stanowisko kierownika referatu[22]. 2 listopada 1923 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza III Kursu Doszkolenia. 31 marca 1924 został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 18. lokatą w korpusie oficerów artylerii[23][24]. 15 października 1924, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przeniesiony do 24 pułku artylerii polowej w Jarosławiu na stanowisko dowódcy II dywizjonu[25]. Następnie służył w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. 11 czerwca 1927 został przydzielony do dowództwa 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu na stanowisko szefa sztabu[26][27]. 5 listopada 1928 ogłoszono jego przeniesienie do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko wykładowcy[28]. 24 grudnia 1929 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 10. lokatą w korpusie oficerów artylerii[29][30]. 23 października 1931 został przydzielony do 11 Karpackiego pułku artylerii lekkiej w Stanisławowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[31][32]. Z dniem 30 września 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[33].
Sprawował urząd burmistrza Zakopanego. Pełnił funkcję prezesa Stanisławowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej[34].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 – po agresji III Rzeszy na Polskę – pełnił służbę w Dowództwie Grupy Obrony Lwowa na stanowisku szefa Oddziału III[35].
Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną został wbrew warunkom kapitulacji miasta wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku[36][37]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[37], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[38]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 13[37].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Walecznych (dwukrotnie, przed 1923)[22]
- Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)[39][30]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Państwowa Odznaka Sportowa
- Oficer Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej z mieczami (Austro-Węgry, przed 1918)[19]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry, przed 1917)[18] z mieczami (przed 1918)[19]
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry, przed 1916)[17]
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry, przed 1918)[19]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 11 listopada 1976 „w hołdzie ofierze życia Żołnierzy Polskich, zamordowanych w 1940 roku w Związku Sowieckich Republik” Prezydent RP na Uchodźstwie Stanisław Ostrowski podpisał Zarządzenie, które umożliwiło udekorowanie Pomnika Katyńskiego w Londynie[40] Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.
- 5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika[41][42][43]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[44][45][46].
- W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został dwukrotnie zasadzony Dąb Pamięci honorujący Zdzisława Adamczyka: przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Ujeźdźcu Wielkim oraz przy Starostwie Powiatowym w Łasku.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Karol Szczepanowski – oficer Wojska Polskiego także urodzony w Bursztynie i zamordowany w Charkowie
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W ewidencji wojskowej c. k. armii był określany w języku niemieckim jako. „Zdzislaus Adamczyk”.
- ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 36 (poz. 111).
- ↑ Andrzej Janiszewski: Przeworsk. janiszewo.blogspot.com, 2015-06-23. [dostęp 2021-10-20].
- ↑ a b Księga małżeństw 1888–1905 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 164 (poz. 39).
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 566.
- ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 126 (poz. 118).
- ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 444.
- ↑ 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904. Sanok: 1904, s. 43.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 27 z 2 lipca 1904.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 166 z 22 lipca 1904.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 1034.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1916. Wiedeń: 1916, s. 669.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1917. Wiedeń: 1917, s. 854.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 1034.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 856.
- ↑ a b Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1916. Wiedeń: 1916, s. 757.
- ↑ a b Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1917. Wiedeń: 1917, s. 1016.
- ↑ a b c d Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1918. Wiedeń: 1918, s. 1244.
- ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920, s. 3.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 816.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 11, 755.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 170.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 740.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 682.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 167.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 431, 452.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 356.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 24 grudnia 1929 roku, s. 439.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 178.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 331.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 679.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 144.
- ↑ Zdzisław Adamczyk. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2015-01-26].
- ↑ Dokumenty 1997 ↓, s. 50.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 287. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ a b c Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 1.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z 11 listopada 1976 (L.dz. 274/76)
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 4 [dostęp 2024-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Dokumenty obrony Lwowa 1939. Artur Leinwand (oprac.). Warszawa: Instytut Lwowski, 1997. ISBN 83-910659-0-1.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.