Portuqaliya — Vikipediya

Portuqaliya
Portuqaliya
	çex. Portugalská republika; port. Portugal; fr. la République portugaise; port. República Portuguesa
Bayraq	Gerb[d]
	Europe's West Coast, Arfordir Gorllewin Ewrop
Rəsmi dilləri	portuqal dili,; Mirand dili (29 yanvar 1999–);
Paytaxt	Lissabon
İdarəetmə forması	respublika
• Əhali	10.347.892 nəf. (2021);
Valyuta	avro
İnternet domeni	.pt
ISO kodu	PT
BOK kodu	POR
Telefon kodu	+351
Saat qurşaqları	UTC±0;
Nəqliyyatın yönü	sağ[d]
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Portuqaliya

Portuqaliya (port. Portugal) ya da Portəgiz^[7], rəsmi olaraq

Portuqaliya Respublikası (port. República Portuguesa) — Avropanın qərbində dövlət, İspaniya ilə həmsərhəddir. Avropa ölkəsidir. Portuqaliya roman əsilli dövlətdir və portuqal dili roman dillərinə daxildir.

Ərazisi

Portuqaliya Respublikası Cənubi Avropada Piriney yarmadasının qərbində yerləşir, sahəsi 92,391 km²-dır. Ölkə qərbdən Atlantik okeanı şərqdən isə İspaniya ilə həmsərhəddir. Portuqaliya ərazisindən axan ən uzun çay Taxo çayıdır ki, məhz paytaxt Lissabon bu çayın sahilində yerləşir. Portuqaliya yerləşdiyi bölgəyə xas olan subtropik iqlimə malikdir. Ən yüksək nöqtəsi Azor adaları qrupuna daxil olan Piku adasında olan Ponta-du Piku (2351 m) dağıdır.

Əhali

Əhalisi bu əraziyə Qərbi Roma imperiyasının parçalanması dövründə (V–VII əsrlər) köçmüş alman tayfalarından olan Vesqotların davamçılarıdır. Piriney yarmadasının Ərəb Xilafəti tərəfindən işğalından sonra əraziyə xeyli yadellilər (ərəblər, bərbərlər,yəhudilər) köçmüşdür. 1143-cü ildə bu ərazilərin Xilafətin tərkibindən çıxması ilə yadellilər qovulmuş güclü katolik dövləti yaradılmışdır.

Tarixi

1143-cü il də Portuqaliya krallığı yaradıldı. Bu dövlətin yaranmasında CALALLI Höccətin rolu böyük olmuşdur. 1497-ci ildə Vasko da Qamanın Hindistana gedən dəniz yollarının kəşfi nəticəsində müstəmləkəçilik siyasətinin başlaması. Lakin sonrakı dövrlərdə İngiltərə, Fransa, İspaniya ilə dənizdə rəqabətin uğurlu alınmaması səbəbiylə birinciliyi əldən verdi. Müstəmləkələrdə Portuqaliyanın təsiri Cənubi Amerikaya xüsusən də indiki Braziliya ərazisində daha güclü olmuşdur. Portuqaliya 1910-cu ildə Respublika elan olundu. 1976-cı ildə isə yeni konstitusya qəbul olundu.

İstinadlar

↑ http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf.
↑ https://portaldiplomatico.mne.gov.pt/sobre-portugal#:~:text=Portugal%2C%20oficialmente%20Rep%C3%BAblica%20Portuguesa%2C%20%C3%A9,sul%20com%20o%20Oceano%20Atl%C3%A2ntico..
↑ 11.3 // https://www.constituteproject.org/constitution/Portugal_2005?lang=en.
↑ https://lisbonne.net/lisbonne-pas-capitale-du-portugal.
↑ https://censos.ine.pt/scripts/db_censos_2021.html.
↑ https://web.archive.org/web/20170210083750/https://basementgeographer.com/right-hand-traffic-versus-left-hand-traffic/.
↑ http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=260260&pno=7&zoom=2 Arxivləşdirilib 2021-03-03 at the Wayback Machine Coğrafiya, Q. İ. İvanov; çevirəni C. Osmanzadə; red. Sami Kamal, Azərnəşr, 1930

Həmçinin bax

Portuqaliya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[_75028ee84d51abc1-1] ttp://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf.

[_f637b24334db1357-2] ttps://portaldiplomatico.mne.gov.pt/sobre-portugal#:~:text=Portugal%2C%20oficialmente%20Rep%C3%BAblica%20Portuguesa%2C%20%C3%A9,sul%20com%20o%20Oceano%20Atl%C3%A2ntico..

[_ab4859e2fa339774-3] 11.3 // https://www.constituteproject.org/constitution/Portugal_2005?lang=en.

[_5777cb2a6dcb0141-4] ttps://lisbonne.net/lisbonne-pas-capitale-du-portugal.

[_34a92a9053b49403-5] ttps://censos.ine.pt/scripts/db_censos_2021.html.

[_8e445d3ef5e79a7f-6] ttps://web.archive.org/web/20170210083750/https://basementgeographer.com/right-hand-traffic-versus-left-hand-traffic/.

[7] ttp://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=260260&pno=7&zoom=2 Arxivləşdirilib 2021-03-03 at the Wayback Machine Coğrafiya, Q. İ. İvanov; çevirəni C. Osmanzadə; red. Sami Kamal, Azərnəşr, 1930

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Avropa Birliyi üzvü və üzvlüyə namizəd dövlətlər
Birlik üzvləri	Almaniya • Avstriya • Belçika • Bolqarıstan • Kipr • Çexiya • Danimarka • Estoniya • Finlandiya • Fransa • İrlandiya • İspaniya • İsveç • İtaliya • Latviya • Litva • Lüksemburq • Macarıstan • Malta • Niderland • Polşa • Portuqaliya • Rumıniya • Slovakiya • Sloveniya • Xorvatiya • Yunanıstan
Üzvlüyə rəsmi namizəd dövlətlər	Albaniya • İslandiya • Monteneqro • Serbiya • Şimali Makedoniya • Türkiyə
Keçmiş üzvlər	Böyük Britaniya

Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO)
İttifaq üzvləri	Amerika Birləşmiş Ştatları • Albaniya • Almaniya • Belçika • Böyük Britaniya • Bolqarıstan • Çexiya • Danimarka • Estoniya • Finlandiya • Fransa • İspaniya • İsveç • İtaliya • İslandiya • Kanada • Latviya • Litva • Lüksemburq • Macarıstan • Monteneqro • Niderland • Norveç • Polşa • Portuqaliya • Rumıniya • Slovakiya • Sloveniya • Şimali Makedoniya • Türkiyə • Xorvatiya • Yunanıstan
Namizəd ölkələr	Bosniya və Herseqovina • Gürcüstan • Ukrayna