French
DeutschŁukasz Opaliński starszy – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
 Łodzia | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Katarzyna Kościelecka |
| Żona | |
| Dzieci | z Anną Pilecką: |
| Rodzeństwo | |
Łukasz Opaliński herbu Łodzia z Bnina (ur. 14 maja 1581, zm. 11 września 1654 w Wisznicach)[1][2][3] – marszałek wielki koronny 1630–1650, marszałek nadworny koronny od 1620, wojewoda rawski od 1650, kasztelan poznański 1614–1620[4], kolski, starosta łosicki, odolanowski, kamionacki w 1632, starosta ujsko–pilski od 1645[a], starosta leżajski w 1590[b], starosta śremski od 1608 r.[c], starosta kolski od 1622 r.[d]
Syn Andrzeja Opalińskiego i Katarzyny Kościeleckiej, brat Andrzeja, biskupa, i Piotra, krajczego koronnego[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Studiował w kolegium jezuitów w Poznaniu, a następnie, w Kolonii (1597), Moguncji (1598) i Padwie (1599, 1617 i 1635)[5].
Był posłem województwa poznańskiego na sejm 1600[6] Brał udział w wyprawie wołoskiej w 1600. 7 października 1606 podpisał ugodę pod Janowcem[7]. W czasie zamachu Michała Piekarskiego na Zygmunta III w 1620 własną piersią zasłonił króla od śmiertelnego ciosu. W latach 1618–1628 z fundacji Łukasza Opalińskiego i jego żony Anny (córki Jana Pileckiego, wdowy po dwóch Kostkach: Janie i Krzysztofie) w ramach wdzięczności za odniesione w 1610 zwycięstwo nad rezydującym w Łańcucie rotmistrzem królewskim i starostą zygwulskim Stanisławem Diabłem Stadnickim ufundowano kościół w Leżajsku.
Potem ożeniony z Zofią Daniłowiczówną z Żurowa, córką Mikołaja Daniłowicza, wdową po Pawle Sapieże. Po jej śmierci ożenił się po raz trzeci (po 1645) z Elżbietą Firlej, wdową po wojewodzie sandomierskim Krzysztofie Ossolińskim, która czwarty raz brała ślub. Z nią dzieci nie miał.
Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 16 lipca 1632 roku[8]. W czasie elekcji 1632 został sędzią generalnego sądu kapturowego[9]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa poznańskiego w 1632 roku[10], podpisał jego pacta conventa[11]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku[12]. W czasie elekcji 1648 został sędzią generalnego sądu kapturowego[13]. Był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z województwa poznańskiego w 1648[14], podpisał jego pacta conventa[15].
Był fundatorem, powstałej w latach 1618–1628 Bazyliki Zwiastowania NMP w Leżajsku.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na to starostwo, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 120
- ↑ w tym roku Andrzej Opaliński dokonał cesji starostwa leżajskiego na rzecz swojego syna Łukasza, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 219.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na to starostwo wraz z Anną Pilecką, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 118.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo kolskie, K. Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 155.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Władysław Czapliński, Łukasz Opaliński z Bnina h. Łodzia, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Instytut Historii PAN/Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny [dostęp 2019-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-09].
- ↑ Opaliński Łukasz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-05-09].
- ↑ Chłapowski 2017 ↓, s. 219.
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Gąsiorowski A. (red.). Kórnik: 1992, s. 191.
- ↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, „Kwartalnik Historyczny”, CXIX (2), 2012, s. 251–303 [dostęp 2019-05-09]. Zob. s. 290.
- ↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Historyczne”, 1267 (131), 2004, s. 89-107. Zob. s. 94.
- ↑ Alexander Rembowski, Rokosz Zebrzydowskiego : materyały historyczne poprzedzone przedmową i rozprawą pod tytułem Konfederacya i rokosz w dawnem prawie państwowem polskiem, Warszawa 1893, s. 214.
- ↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 352.
- ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, między Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 6.
- ↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowski., s. A2.
- ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, miedzy Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 17.
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 85.
- ↑ Porządek na Seymie Walnym Elekcyey, między Warszawą, a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego, M.DC.XLVIII. Dnia VI. Paźdźiernika, s. 6-7.
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 99.
- ↑ Porządek na seymie walnym elekcyey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego aktu elekcyey należące, vchwalony y postanowiony roku Pańskiego M.DC.XLVIII, dnia VI października, s. 20.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Chłapowski: Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe. Warszawa: Bellerive-sur-Allier, 2017. ISBN 978-83-286-0024-9.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tygodnik Ilustrowany 1860 Łukasz Opaliński
