3 Brygada Jazdy – Wikipedia, wolna encyklopedia

3 Brygada Jazdy
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1921
	Tradycje
Kontynuacja	X Brygada Jazdy
	Dowódcy
Pierwszy	gen. ppor. Jan Sawicki
	Działania zbrojne
	wojna polsko-bolszewicka; bitwa pod Mikołajowem (1 VIII 1920)
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Jazda
Podległość	2 Dywizja Jazdy (VIII 1920)

3 Brygada Jazdy (3 BJ) – wielka jednostka jazdy Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i walki

W maju 1919 Ministerstwo Spraw Wojskowych w porozumieniu z Naczelnym Dowództwem Wojska Polskiego zaplanowało sformowanie pięciu brygad jazdy. 5 czerwca rozpoczęło się formowanie 3 Brygady Jazdy w składzie 2., 5., i 12 pułk ułanów oraz 3 dywizjon artylerii konnej. Na dowódcę brygady wyznaczony został gen. Jan Sawicki^[2].

Brygada sformowana została w połowie 1919 roku w rejonie Tarnopola.

W okresie działań odwrotowych na Ukrainie utworzono grupę jady gen. Jana Sawickiego w składzie Dywizja Jazdy i dotychczas samodzielna 3 Brygada Jazdy. jej zadaniem było niedopuścić do przerwania frontu przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego. Grupie jazdy gen. Sawickiego nie udało się powstrzymać natarcia 1 Armii Konnej. Dysponowała ona zbyt szczupłymi siłami. Popełniono też błędy w dowodzeniu jednostkami kawalerii^[3].

W związku z zagrożeniem, jakie nadal stanowiła konnica Budionnego, 2 lipca 1920 utworzono dwudywizyjną Grupę Operacyjną Jazdy gen. Jana Sawickiego. Tworzyły ją: 1 Dywizja Jazdy płk. Rómmla i 2 Dywizja Jazdy płk. Władysława Okrzy-Orzechowskiego oraz występująca samodzielnie 3 Brygada Jazdy^[3].

Jako że Grupa powstawała na zapleczu, a w rejon forowania przybywały jednostki kawaleryjskie, na froncie pozostawały poważnie osłabione brygady jazdy znajdujące się w podległości 2 Armii. Zostały one czasowo przekształcone w grupy jazdy: dawna 3 Brygada Jazdy w składzie 2., 11. i 12 pułk ułanów przekształcono w grupę rtm. Antoniego Szuszkiewicza. Liczyła ona w stanie bojowym 5 szwadronów liniowych - w sumie 22 oficerów i 405 szabel, 5 karabinów maszynowych i 2 działa^[4].

Walczyła w składzie: 2 puł, dywizjon 12 puł, dywizjon 6 puł^[5], 14 puł, 3 dak (1 i 2 bateria). Od połowy lipca 1920 roku podlegała dowódcy 1 Dywizji Jazdy. 13 sierpnia 1920 została rozwiązana, a w październiku 1920 roku w Przemyślu ponownie odtworzona^[6].

Brała udział m.in. w wyprawie kijowskiej.

W maju 1921 roku, na bazie odtworzonej 3 Brygady Jazdy, w DOK X sformowana została X Brygada Jazdy z miejscem postoju dowództwa w Rzeszowie^[1].

Struktura organizacyjna

VI 1919^[2]	11 VII 1920^[8]	VIII 1920^[9]	X 1920^[10]
2 pułk ułanów		8 pułk ułanów	214/24 pułk ułanów
5 pułk ułanów	11 pułk ułanów		11 pułk strz. gran.
12 pułk ułanów
3 dywizjon artylerii konnej

Oficerowie brygady

Dowódcy brygady

gen. Jan Sawicki^[7] (VI 1919 -)

płk Mikołaj Waraksiewicz (był 23 VI 1920)^[11]

inni oficerowie

rtm kaw. Kazimierz Czerwiński (adiutant)

Przypisy

↑ ^a ^b Wielecki 1992 ↓, s. 25.
↑ ^a ^b Wyszczelski 2006 ↓, s. 130.
↑ ^a ^b Wyszczelski 2006 ↓, s. 132.
↑ Wyszczelski 2006 ↓, s. 132-133.
↑ Z Kubania
↑ Wielecki 1992 ↓, s. 19.
↑ ^a ^b Stachiewicz 1925 ↓, zał.
↑ Tarczyński (red.) 2002 ↓, s. 187.
↑ Nowak 2010 ↓, s. 120.
↑ Wielecki 1992 ↓, s. 21.
↑ Nowak 2010 ↓, s. 89.

Bibliografia

"Księga jazdy polskiej", pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993
MirosławM. Giętkowski MirosławM., Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837 .
Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 83-900345-0-7.
Dowódcy dywizji i brygad jazdy/kawalerii...
Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.

[CITEREFWielecki199225-1] Wielecki 1992 ↓, s. 25.

[CITEREFWyszczelski2006130-2] Wyszczelski 2006 ↓, s. 130.

[CITEREFWyszczelski2006132-3] Wyszczelski 2006 ↓, s. 132.

[CITEREFWyszczelski2006132-133-4] Wyszczelski 2006 ↓, s. 132-133.

[5] Z Kubania

[CITEREFWielecki199219-6] Wielecki 1992 ↓, s. 19.

[CITEREFStachiewicz1925zał-7] Stachiewicz 1925 ↓, zał.

[CITEREFTarczyński_(red.)2002187-8] Tarczyński (red.) 2002 ↓, s. 187.

[CITEREFNowak2010120-9] Nowak 2010 ↓, s. 120.

[CITEREFWielecki199221-10] Wielecki 1992 ↓, s. 21.

[CITEREFNowak201089-11] Nowak 2010 ↓, s. 89.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Korpus, dywizje, GO Jazdy	KJ DJ 1 DJ 2 DJ DJ WLŚ GOJ
Brygady jazdy (wojenne)	1 BJ 2 BJ 3 BJ 4 BJ 5 BJ 6 BJ 7 BJ 8 BJ 9 BJ
Brygady jazdy	I BJ II BJ III BJ IV BJ V BJ VI BJ VII BJ VIII BJ IX BJ X BJ
Dywizje kawalerii	1 DK 2 DK 3 DK 4 DK
Samodzielne brygady kawalerii	2 SBK 3 SBK 5 SBK 6 SBK 8 SBK 9 SBK
Brygady kawalerii	I BK IV BK VII BK VIII BK X BK XI BK XII BK XIII BK XIV BK XV BK XVI BK XVII BK XVIII BK
Brygady kawalerii (1929–1937)	Brygady 2 DK BK „Brody” BK „Wilno” BK „Kraków” BK „Stanisławów” BK „Rzeszów” BK „Hrubieszów” BK „Baranowicze” BK „Białystok” BK „Poznań” BK „Równe” BK „Suwałki” BK „Toruń” 10 BK
Grupy Operacyjne Kawalerii 1939	GOKaw. nr 1 GOKaw. nr 2
Brygady kawalerii 1939	Mazowiecka BK Kresowa BK Wileńska BK Suwalska BK Krakowska BK Podolska BK Wielkopolska BK Pomorska BK Nowogródzka BK Wołyńska BK Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939	DK „Zaza” Zbiorcza BK Rezerwowa BK Kombinowana BK BK „Edward” BK „Plis” Zgr. kaw. ppłk. K. Halickiego Grupa Kawalerii Spieszonej ppłk. E. Wani
Pułki ułanów (szwoleżerów)	1 pszw 2 pszw 3 pszw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Pułki strzelców konnych (dragonów)	1 pd 2 pd 3 pd 4 pd 1 psk 2 psk 3 psk 4 psk 5 psk 6 psk 7 psk 8 psk 9 psk 10 psk
Dywizjony artylerii konnej	1 dak 2 dak 3 dak 4 dak 5 dak 6 dak 7 dak 9 dak 10 dak 11 dak 12 dak 13 dak (8)14 dak 15 bak
szwadrony pionierów	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
szwadrony łączności	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 BK WBPM
Inne	pułk jazdy tatarskiej 1 szwadron tatarski 1 p kaw. KOP
Kawaleria zmotoryzowana	24 p.uł 1 psk 10 psk dppanc 10 BK dr 10 BK dr WBPanc.-Mot.
Ośrodki zapasowe kawalerii	OZ Suw. i Podl. BK OZ Wkp. BK OZ Krak. BK OZ Maz. BK OZ Pom. BK OZ Woł. BK OZ Now. BK OZ Pod. BK OZ Wil. BK OZ Kres. BK
Improwizowane (rezerwowe) oddziały kawalerii (1939)	101 puł. 102 puł. 110 puł. 103 pszw. p kaw. osłonowej „Wołkowysk” Warszawski puł. p marszowy Kresowej BK p marszowy Podolskiej BK p zbiorczy Pomorskiej BK 1 psk (spieszony) dyw. kaw. KOP „Niewirków”