Arkansas – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy stanu w USA. Zobacz też: inne znaczenia.

Arkansas

State of Arkansas

stan
25. stan od 15 czerwca 1836
Pieczęć Flaga
Dewiza: Regnat Populus
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Little Rock
Kod ISO 3166-2	US-AR
Gubernator	Sarah Huckabee Sanders
Powierzchnia	137 732 km²
Populacja (2020) • liczba ludności	3 011 524
• gęstość	21,8 os./km²
Strefa czasowa	UTC-06:00 UTC-05:00
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Arkansas (wymowa:/ˈɑrkənsɔː/^ⓘwymowa:/ˈɑrkənsɔː/) – stan w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, sąsiadujący z Missouri, Oklahomą, Teksasem, Luizjaną, Missisipi i Tennessee. Stolicą oraz największym miastem jest Little Rock.

Stan położony na zachód od rzeki Missisipi. Większość obszaru stanu jest nizinna (dolina Missisipi), a południowo-zachodnia część wyżynna (wyżyna Ozark). Ponad połowę powierzchni stanu pokrywają lasy. Stan obfituje w zasoby naturalne, w tym brom, gaz ziemny, ropę naftową i kamień krzemowy^[1].

Najwcześniejszymi mieszkańcami tych obszarów byli Indianie żyjący wzdłuż rzeki Missisipi. W okresie, gdy tereny te stały się obiektem zainteresowania Europejczyków, żyły tam plemiona: Caddo (Kaddo), Osedżowie i Quapaw.

Konserwatywna tradycja tego stanu wyraża się w: stosowaniu kary śmierci przez wstrzyknięcie trucizny, zakazie małżeństw jednopłciowych w następstwie referendum, a także głosowaniu w 2021 roku za zakazem aborcji, nawet w przypadku gwałtu lub kazirodztwa^[2][3][4].

• Dewiza: Regnat Populus (z łac. „rządy ludu”)
• Przydomek: The Natural State („stan natury”)
• Symbole: kwiat jabłoni, sosna, przedrzeźniacz północny

• 1541 – na terytorium dzisiejszego Arkansas dotarła hiszpańska ekspedycja kierowana przez Hernando de Soto
• druga połowa XVII wieku – zaczęli osiedlać się pierwsi osadnicy francuscy, obszar Arkansas jest wówczas częścią francuskiej Luizjany
• 1762 – pod panowaniem Hiszpanii
• 1800 – ponownie własnością Francji
• 1803 – przeszedł na własność Stanów Zjednoczonych po zakupieniu francuskiej Luizjany od rządu francuskiego
• 15 czerwca 1836 – przyjęcie do Unii
• 1861 – przyłączenie się do Konfederacji
• 1865 – ponowne podporządkowanie Unii
• 1906 – po raz pierwszy odkryto diamenty

• Klimat: podzwrotnikowy kontynentalny, wiosną i latem występują tornada z gwałtownymi ulewami, zimy są łagodne
• Główne rzeki: Missisipi, Arkansas
• Najwyższy szczyt: Signal Hill (839 m n.p.m.)
• Roślinność: lasy z udziałem sosny i dębu białego
• Liczba parków stanowych: 50
• Parki narodowe: Hot Springs

Little Rock

Fayetteville

Fort Smith

Springdale

Jonesboro

Rogers

Conway

North Little Rock

Bentonville

Pine Bluff

Hot Springs

Benton

Największe miasta w stanie Arkansas, powyżej 35 000 mieszkańców (2021)^[5]

Na terenie stanu Arkansas znajduje się 501 miast (city lub town), w tym jedno o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 38 powyżej 10 000 mieszkańców, a 183 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)^[5].

Lista miast zamieszkanych przez 4000 lub więcej osób (2021 r.)^[5]:

Arkansas dzieli się na 75 hrabstw (lista). Największym z nich jest hrabstwo Pulaski.

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Arkansas liczy 3 011 524 mieszkańców, co oznacza wzrost o 95 606 (3,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010^[6]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,2% populacji, 23,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,4% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,9% ludności stanu stanowią kobiety^[7].

Według danych z 2019 roku, 76,7% mieszkańców stanowiła ludność biała (72% nie licząc Latynosów), 15,5% to czarni lub Afroamerykanie, 2,8% miało rasę mieszaną, 1,5% to Azjaci, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,4% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 7,7% ludności stanu^[8].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia „amerykańskiego” (9,4%), irlandzkiego (8,5%), niemieckiego (8,4%), angielskiego (7,2%) i meksykańskiego (5,6%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia europejskiego (58,8 tys.), szkockiego (48,5 tys.), francuskiego (48 tys.), afrykańskiego subsaharyjskiego (42,5 tys.), włoskiego (42,5 tys.) i szkocko–irlandzkiego (31,7 tys.). Liczbę Polaków oszacowano na 23,2 tys. osób^[8].

Najpowszechniej używanymi językami są^[9]:

• język angielski – 93,4%,
• język hiszpański – 4,82%.

 Osobny artykuł: Protestantyzm w Arkansas.

Dane z 2014 r.^[10]:

• protestanci – 70%:
  • baptyści – 33%,
  • pozostali – 37% (głównie: metodyści, zielonoświątkowcy, bezdenominacyjni i campbellici),
• brak religii – 18% (w tym: 3% agnostycy i 2% ateiści),
• katolicy – 8%,
• mormoni – 1%,
• inne religie – 3% (w tym: świadkowie Jehowy, muzułmanie, hinduiści, buddyści, żydzi, bahaiści, prawosławni, scjentyści i unitarianie uniwersaliści^[11]).

Znaczący udział w tworzeniu produktu krajowego brutto (PKB) mają: produkcja chemiczna, narzędzia, wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej, górnictwo, rolnictwo, oraz przetwórstwo żywności i napojów^[12].

Samoloty były głównym towarem eksportowym z Arkansas w 2019 roku, o wartości 1,24 mld dolarów. Do innych eksportowanych towarów przynoszących największy zysk należą: maszyny, tabor kolejowy, maszyny elektryczne, chemikalia organiczne, zboża, tworzywa sztuczne, celuloza z drewna, mięso, oraz papier i tektura^[13].

W Parku Stanowym Krateru Diamentów znajduje się jedyna czynna kopalnia diamentów w Stanach Zjednoczonych^[12]. Większość produkcji gazu ziemnego w stanie pochodzi z Zagłębia Arkoma, w dolinie rzeki Arkansas. Zasoby węgla znajdują się w dolinie, w pobliżu zachodniej granicy stanu, a obejmują również większość wschodniej części stanu. Obszar produkcji ropy naftowej znajduje się na południu Równiny Przybrzeżnej^[12].

Stan ma trzy zakłady produkujące biodiesel o łącznej zdolności produkcyjnej 115 milionów galonów rocznie, co jest piątym wynikiem w Stanach Zjednoczonych^[12].

W 2020 r. gaz ziemny po raz pierwszy wytworzył w Arkansas więcej energii elektrycznej niż węgiel i stanowił prawie jedną trzecią produkcji netto stanu. Węgiel odpowiadał za trzy dziesiąte produkcji netto stanu w 2020 r., w porównaniu z ponad połową produkcji w 2014. Stan ma jedną elektrownię jądrową – z dwoma reaktorami – która zapewnia prawie trzy dziesiąte produkcji. Prawie cała pozostała część produkcji energii elektrycznej w stanie pochodziła z elektrowni wodnych i elektrowni opalanych biomasą^[12].

Drób, soja i ryż to trzy najważniejsze produkty rolne stanu pod względem wpływów z gospodarstw rolnych^[12].

• Uniwersytet Arkansas
• Arkansas State University System
  • Arkansas State University – Jonesboro
  • Arkansas State University – Mountain Home

• Zgromadzenie Ogólne Arkansas

• Oficjalna strona stanu Arkansas (ang.)