Gerhard Ertl (ur. 10 października 1936 w Stuttgarcie ) − niemiecki fizyk i chemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii , specjalista w zakresie katalizy heterogenicznej i fizykochemii powierzchni .
W latach 1955−1957 studiował fizykę na Uniwersytecie w Stuttgarcie . Od 1957 roku kontynuował studia na Sorbonie , a w latach 1958−1959 na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium . Dyplom z fizyki uzyskał w 1961 roku na Uniwersytecie w Stuttgarcie, po czym przeniósł się, wraz ze swoim promotorem Heinzem Gerischerem , na Uniwersytet Techniczny w Monachium , gdzie w 1965 roku uzyskał stopień doktora. Tematem jego rozprawy doktorskiej była kinetyka katalitycznego utleniania wodoru na monokryształach germanu.
W Monachium pracował do 1968 roku, potem przeniósł się na Uniwersytet Leibniza w Hanowerze , gdzie kierował Instytutem Chemii Fizycznej i Elektrochemii. W 1973 wrócił do pracy na Uniwersytecie w Monachium, gdzie pracował do 1986. Do przejścia na emeryturę w roku 2004 pracował w Fritz-Haber-Institut der Max-Planck-Gesellschaft w Berlinie, po czym pozostał tam jako profesor emerytowany .
Gerhard Ertl i jego żona Barbara mają dwoje dzieci i kilkoro wnucząt. Gerhard Ertl jest pianistą amatorem i hodowcą kotów.
Jego najbardziej znane prace dotyczyły określenia szczegółowych mechanizmów molekularnych reakcji mających miejsce podczas katalizy heterogenicznej. Opisał mechanizmu katalitycznej syntezy amoniaku na powierzchni żelaza, zachodzącej podczas syntezy metodą Habera i Boscha oraz katalityczne utlenianie tlenku węgla na powierzchni palladu (reakcja zachodząca w katalizatorach samochodowych ).
W trakcie swoich badań odkrył istnienie reakcji oscylacyjnych na powierzchni platyny i przy pomocy skaningowego mikroskopu elektronowego wykonał jako pierwszy obrazy oscylacyjnych zmian na powierzchni, które były dowodem na zachodzenie tych reakcji. W późniejszym czasie stał się też specjalistą od badania reakcji chemicznych na powierzchni za pomocą skaningowego mikroskopu tunelowego
Profesor Ertl jest laureatem wielu nagród, między innymi Nagrody Japońskiej (1992) i Nagrody Wolfa (1998). 10 października 2007, w dniu swoich 71. urodzin, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych. 23 października 2009 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie [1] , a 6 maja 2011 Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy .
XX wiek 1901: van ’t Hoff 1902: Fischer 1903: Arrhenius 1904: Ramsay 1905: Baeyer 1906: Moissan 1907: Buchner 1908: Rutherford 1909: Ostwald 1910: Wallach 1911: Skłodowska-Curie 1912: Grignard , Sabatier 1913: Werner 1914: Richards 1915: Willstätter 1918: Haber 1920: Nernst 1921: Soddy 1922: Aston 1923: Pregl 1925: Zsigmondy 1926: Svedberg 1927: Wieland 1928: Windaus 1929: Harden , von Euler-Chelpin 1930: Fischer 1931: Bosch , Bergius 1932: Langmuir 1934: Urey 1935: F. Joliot-Curie , I. Joliot-Curie 1936: Debye 1937: Haworth , Karrer 1938: Kuhn 1939: Butenandt , Ružička 1943: de Hevesy 1944: Hahn 1945: Virtanen 1946: Sumner , Northrop , Stanley 1947: Robinson 1948: Tiselius 1949: Giauque 1950: Diels , Alder 1951: McMillan , Seaborg 1952: Martin , Synge 1953: Staudinger 1954: Pauling 1955: du Vigneaud 1956: Hinshelwood , Siemionow 1957: Todd 1958: Sanger 1959: Heyrovský 1960: Libby 1961: Calvin 1962: Perutz , Kendrew 1963: Ziegler , Natta 1964: Hodgkin 1965: Woodward 1966: Mulliken 1967: Eigen , Norrish , Porter 1968: Onsager 1969: Barton , Hassel 1970: Leloir 1971: Herzberg 1972: Anfinsen , Moore , Stein 1973: Fischer , Wilkinson 1974: Flory 1975: Cornforth , Prelog 1976: Lipscomb 1977: Prigogine 1978: Mitchell 1979: Brown , Wittig 1980: Berg , Gilbert , Sanger 1981: Fukui , Hoffmann 1982: Klug 1983: Taube 1984: Merrifield 1985: Hauptman , Karle 1986: Herschbach , Lee , Polanyi 1987: Cram , Lehn , Pedersen 1988: Deisenhofer , Huber , Michel 1989: Altman , Cech 1990: Corey 1991: Ernst 1992: Marcus 1993: Mullis , Smith 1994: Olah 1995: Crutzen , Molina , Rowland 1996: Curl Jr. , Kroto , Smalley 1997: Boyer , Walker , Skou 1998: Kohn , Pople 1999: Zewail 2000: Heeger , MacDiarmid , Shirakawa XXI wiek 2001: Knowles , Noyori , Sharpless 2002: Wüthrich , Fenn , Tanaka 2003: Agre , MacKinnon 2004: Ciechanower , Herszko , Rose 2005: Chauvin , Grubbs , Schrock 2006: Kornberg 2007: Ertl 2008: Shimomura , Chalfie , Tsien 2009: Ramakrishnan , Steitz , Jonath 2010: Heck , Negishi , Suzuki 2011: Szechtman 2012: Kobilka , Lefkowitz 2013: Karplus , Levitt , Warshel 2014: Betzig , Hell , Moerner 2015: Lindahl , Modrich , Sancar 2016: Feringa , Sauvage , Stoddart 2017: Dubochet , Frank , Henderson 2018: Arnold , Smith , Winter 2019: Goodenough , Whittingham , Yoshino 2020: Charpentier , Doudna 2021: List , MacMillan 2022: Bertozzi , Meldal , Sharpless 2023: Bawendi , Brus , Jekimow 2024: Baker , Hassabis , Jumper
XX wiek 1978: Carl Djerassi 1979: Herman Mark 1980: Henry Eyring 1981: Joseph Chatt 1982: John Polanyi , George Pimentel 1983/1984: Herbert Gutowsky , Harden McConnell , John Waugh 1984/1985: Rudolph Marcus 1986: Elias Corey , Albert Eschenmoser 1987: David Phillips , David Blow 1988: Joshua Jortner , Raphael Levine 1989: Duilio Arigoni , Alan Battersby 1990: nagrody nie przyznano 1991: Richard Ernst , Alexander Pines 1992: John Pople 1993: Ahmed Zewail 1994: Richard Lerner , Peter Schultz 1995: Gilbert Stork , Samuel Danishefsky 1996: nagrody nie przyznano 1998: Gerhard Ertl , Gabor Somorjai 1999: Raymond Lemieux 2000: Frank Albert Cotton XXI wiek 2001: Henri Kagan , Ryōji Noyori , Barry Sharpless 2002/2003: nie przyznano 2004: Harry Gray 2005: Richard Zare 2006/2007: Ada Jonath , George Feher 2008: William Moerner , Allen Bard 2009/2010: nie przyznano 2011: Stuart Rice , Ching Tang , Krzysztof Matyjaszewski 2012: Paul Alivisatos , Charles Lieber 2013: Robert Langer 2014: Chi-Huey Wong 2015: nie przyznano 2016: Kyriacos Costa Nicolaou , Stuart Schreiber 2017: Robert G. Bergman 2018: Omar M. Yaghi , Makoto Fujita 2019: Stephen Buchwald , John Hartwig 2020: nie przyznano 2021: Leslie Leiserowitz , Meir Lahav 2022: Bonnie LBassler , Carolyn Bertozzi , Benjamin Cravatt
XX wiek 1985: John R. Pierce i Ephraim Katchalski 1986: David Turnbull i Willem J. Kolff 1987: Henry M. Beachell , Gurdev S. Khush i Theodore H. Maiman 1988: Georges Vendryes , Donald A. Henderson , Isao Arita , Frank Fenner , Luc Montagnier i Robert C. Gallo 1989: Frank Sherwood Rowland i Elias James Corey 1990: Marvin Minsky , William Jason Morgan , Dan Peter Mckenzie i Xavier Le Pichon 1991: Jacques - Louis Lions i John Julian Wild 1992: Gerhard Ertl i Ernest John Christopher Polge 1993: Frank Press i Kary B. Mullis 1994: William Hayward Pickering i Arvid Carlsson 1995: Nick Holonyak Jr. i Edward F. Knipling 1996: Charles K. Kao i Masao Ito 1997: Takashi Sugimura , Bruce N. Ames , Joseph F. Engelberger i Hiroyuki Yoshikawa 1998: Leo Esaki , Jozef S. Schell i Marc C. E. Van Montagu 1999: W. Wesley Peterson , Jack L. Strominger i Don C. Wiley 2000: Ian L. McHarg i Kimishige Ishizaka XXI wiek 2001: John B. Goodenough i Timothy R. Parsons 2002: Tim Berners-Lee , Anne McLaren i Andrzej K. Tarkowski 2003: Benoît Mandelbrot , James A. Yorke i Seiji Ogawa 2004: Ken’ichi Honda , Akira Fujishima , Keith J. Sainsbury i John H. Lawton 2005: Makoto Nagao , Masatoshi Takeichi i Erkki Ruoslahti 2006: John Houghton i Akira Endō 2007: Peter Shaw Ashton , Albert Fert i Peter Grünberg 2008: Victor McKusick , Bob Kahn i Vinton Gray Cerf 2009: Dennis L. Meadows i David E. Kuhl 2010: Shun’ichi Iwasaki i Peter Vitousek 2011: Kenneth Thompson , Dennis Ritchie , Tadamitsu Kishimoto i Toshio Hirano 2012: Janet Rowley , Brian Druker , Nicholas Lydon i Masato Sagawa 2013: C. Grant Willson , Jean M. J. Fréchet i John Frederick Grassle 2014: Yasuharu Suematsu i C. David Allis 2015: Yutaka Takahasi , Theodore Friedmann i Alain Fischer 2016: Hideo Hosono i Steven D. Tanksley 2017: Emmanuelle Charpentier , Jennifer Doudna i Adi Szamir 2018: Akira Yoshino , Max D. Cooper , Jacques Miller 2019: Yoshio Okamoto , Rattan Lal 2020: Svante Pääbo , Robert G. Gallager 2021: Martin A. Green , Bert Vogelstein , Robert A. Weinberg 2022: Katalin Karikó , Drew Weissman , Christopher Field 2023: Masataka Nakazawa , Kazuo Hagimoto , Gero Miesenböck , Karl Deisseroth
XX wiek XXI wiek 2001: Czesław Olech 2002: Klaus Hahlbrock , Jurij Siergiejewicz-Osipow , Tadeusz Orłowski , Jerzy Znosko 2003: Gèrald Djéga Mariadassou , Enrico Banda 2005: Lotfi A. Zadeh , Brian F.C. Clark 2006: Józef Hurwic 2007: Armando Lattes , Tadeusz Luty 2008: Gerhard Ertl , Włodzimierz Zagórski-Ostoja 2009: Jacek K. Furdyna , Claudine Kieda , Noel R. Rose , Kenneth J.H. Phillips , Zbigniew Dauter 2010: Sigurd Hofmann , Jan Madey 2012: Henryk Skarżyński 2013: Leszek Kubicki 2016: Polski Zespół Badawczy POLGRAW 2018: Richard E. Pipes 2020: Krzysztof Bankiewicz 2021: Anna Ochab-Marcinek , Radosław Owczuk , Anna Plater-Zyberk , Krzysztof Pyrć , Magdalena Rosińska 2022: Aneta Afelt , Wojciech Paczos 2023: Magdalena Fikus
Identyfikatory zewnętrzne: