Język liguryjski (współczesny) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lìgure, Zenéize
Obszar

Włochy, Francja, Monako, Argentyna

Liczba mówiących

2 miliony

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
UNESCO 3 zdecydowanie zagrożony
Ethnologue 5 rozwojowy
Kody języka
ISO 639-3 lij
IETF lij
Glottolog ligu1248
Ethnologue lij
Linguist List lij
WALS itg
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku liguryjskim
Słownik języka liguryjskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język liguryjski – zespół dialektów używanych przez niemal 2 miliony osób w Ligurii, krainie rozciągającej się na północnym wybrzeżu Morza Liguryjskiego, głównie na terytorium Włoch, ale także Francji i Monako. Tradycyjnie dialekty liguryjskie uważa się za regionalny wariant języka włoskiego, lecz bardzo różnią się one od włoskiego języka standardowego. Bliskie są natomiast dialektom piemonckim i lombardzkim. Niektórzy językoznawcy, tacy jak Frederick B. Agard(inne języki), klasyfikują dialekt liguryjski jako należący do podgrupy gallo-italskiej języków zachodnioromańskich, podczas gdy włoski umieszczają w innej grupie, a mianowicie italsko-dalmatyńskiej[1][2][3].

Jak dotąd nie został stworzony liguryjski ustandaryzowany język literacki. Na terenie Włoch najważniejszą rolę odgrywa gwara genueńska, która może pochwalić się, skromną co prawda, literaturą, audycjami radiowymi, stronami internetowymi itp.

Zazwyczaj do dialektów liguryjskich zalicza się również dialekt monegaski, rdzennych mieszkańców księstwa Monako, który ma charakter przejściowy, wykazuje bowiem pewne pokrewieństwo z dialektami prowansalskimi. Nie ma statusu języka urzędowego, jest jednak nauczany w szkołach.

Liguryjskim posługiwali się między innymi: Niccolò Paganini, Giuseppe Garibaldi, Eugenio Montale, Giulio Natta, Italo Calvino, Fabrizio De André. Nieprzerwana literacka tradycja tego języka sięga XIII wieku z autorami takimi jak Luchetto (Anonim z Genui), Martin Piaggio oraz Gian Giacomo Cavalli.

Porównanie leksyki języka liguryjskiego i innych języków zachodnioromańskich[4]:

Liguryjski włoski francuski hiszpański portugalski kataloński polski
primmaveia [prima’veja] primavera printemps primavera primavera primavera wiosna
doménega [du’menega] domenica dimanche domingo domingo diumenge niedziela
zennâ [ze’na:] gennaio janvier enero janeiro gener styczeń
eutto ['øtu] otto huit ocho oito vuit osiem
òmmo ['ɔmu] uomo homme hombre homem home człowiek
ascordâse [askur’da:se] dimenticare oublier olvidar esquecer oblidar zapomnieć
cösa ['kɔ:sa] cosa chose cosa coisa cosa rzecz
nïo ['ni:u] nido nid nido ninho niu gniazdo
teito ['tejtu] tetto toit techo tecto sostre dach
freido ['frejdu] freddo froid frio frio fred zimno
ceuve ['ʧø:ve] piovere pleuvoir llover chover ploure padać (o deszczu)
graçie ['grasje] grazie merci gracias obrigado gràcies dziękuje
gexa ['ʤe:ʒa] chiesa église iglesia igreja eglésia kościół
rosso ['rusu] rosso rouge rojo vermelho roig czerwony
giäno ['ʤa:nu] giallo jaune amarillo amarelo groc żółty
gianco ['ʤaŋku] bianco blanc blanco branco blanc biały
sciô ['ʃu:] fiore fleur flor flor flor kwiat
fænn.a ['fɛŋa] farina farine harina farinha farina mąka
moæ ['mwɛ:] madre mère madre mãe mare matka
lalla ['lala] zia tante tía tía tía ciotka

Porównanie różnych dialektów liguryjskich:

Genova Savona Albenga Ventimiglia La Spezia novi ligure włoski polski
['ʤaŋku] ['ʤaŋku] ['ʤaŋku] ['ʤaŋku] ['ʤaŋko] ['bjaŋku] bianco biały
[ku’niʤu] [ku’niʤu] [ku’niʤu] [ku’niʎu] [ko’niʤo] [ku’ni] coniglio królik
[fa’miʤa] [fa’miʤa] [fa’mi:a] [fa’miʎa] [fa’miʤa] [fa’mi:a] famiglia rodzina
['spe:ʤu] ['spe:ʤu] ['spe: ʤu] ['speʎu] ['speʧo] ['spe:ʤu] specchio lustro
['tɔ:a] ['tɔ:a] ['tɔɹa] ['tɔwɹa] ['tɔ:a] ['tɔra] tavolo stół
['ʧy:] ['ʧy:] ['ʧy:] ['ʧy:] ['ʧy:] ['py] più więcej
['ʃama] ['ʃama] ['ʃama] ['ʃama] fiamma płomień
[bruŋ'ziŋ] [bruŋ'ziŋ] [bruŋ'ziŋ] [broŋ'ziŋ] [bruŋ'zejŋ] rubinetto kran
[skɔ: 'sa:] [skɔ: ‘sa:] [sku’sa] [skaw’sa] [sko’sa] [skusa’rejŋ] grembiule fartuch
['briku] ['briku] ['briku] ['briku] ['briko] ['briku] monte góra
[maŋ'dilu] [maŋ'dilu] [maŋ'dilu] [maŋ'driʎu] [maŋ'dilo] [maŋ'dilu] fazzoletto chusteczka
['zia:rdwa] ['zia:rdwa] [zga’vadwa] [zga’vawduɹa] [brilo’e:a] ['ʤɔrdura] trottola polski
[se’truŋ] [se’truŋ] [purtu’galu] [purte’galu] [se’trɔŋ] [si’trɔŋ] arancia pomarańczowy
[baŋ'ka:] [baŋ'ka:] [baŋka'ɹa] [baŋka'ɹa] [baŋka’a] [baŋka'ɹɔ] falegname stolarz
[mi’a:ʤa] [mi’aʤa] [my'ɹaja] [my'ɹaʎa] [mi’a:ʤa] [my’rɔja] muro ściana
['fɛŋa] [fa’iŋa] ['faɹina] ['faɹina] [fa’ina] [fa’rejŋna] farina mąka
['lyŋa] ['lyŋa] ['lyna] ['lyna] ['lyna] ['løjŋna] luna księżyc
['bejve] ['bɛjve] ['be:ve] ['beve] ['beve] ['bajve] bere pić
['mejze] ['mɛjze] ['me:ze] ['meze] ['meze] ['majze] mese miesiąc
['maska] ['maska] ['maska] ['maska] ['maska] ['maska] guancia policzek
[kreʃeŋ'tiŋ] [kreʃeŋ'tiŋ] [kreʃeŋ'tiŋ] [saŋ'ʤytu] [kreseŋ'tiŋ] [kreseŋ'tɛiŋ] singhiozzo czkawka

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Gallo-Italian – MultiTree. [dostęp 2011-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-02)].
  2. Ethnologue report for language code: lij.
  3. Ethnologue report for language code: ita.
  4. Przykłady pochodzą z: Per conoscere il genovese, Genova, Amministrazione Provinciale, 2000.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]