Mąż i żona – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mąż i żona
Ilustracja
Strona wydania z 1826
Autor

Aleksander Fredro

Typ utworu

komedia

Data powstania

1821

Wydanie oryginalne
Język

polski

Data wydania

1826

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Afisz teatralny (1844)
Michal Tadeusz Golanski
Plakat do spektaklu "Mąż i żona" A. Fredry; autor: Michal Tadeusz Golanski.

Mąż i żona. Komedia we trzech aktach, wierszem – trzyaktowa komedia Aleksandra Fredry napisana w 1821.

Informacje

[edytuj | edytuj kod]

Komedia prawdopodobnie została napisana w 1821[1]. Prapremiera sztuki odbyła się w teatrze lwowskim 29 kwietnia 1822[2][3]. Po raz pierwszy sztuka została wydrukowana w Wiedniu w 1826 w tomie drugim komedii Fredry[1]. Zachowała się rękopiśmienna kopia komedii z poprawkami autora, sporządzona dla cenzury lwowskiej w 1823[1].

Treść

[edytuj | edytuj kod]

W utworze występuje czworo bohaterów, których łączy wzajemna sieć powiązań i zdrad. Elwira – żona hrabiego Wacława romansuje z jego przyjacielem Alfredem. Wacław – jej mąż romansuje z Justysią. Justysia – służąca a zarazem przyjaciółka i powiernica Elwiry romansuje zarazem z Alfredem i Wacławem. Każdy z bohaterów dopuszcza się zdrady, lecz jednocześnie oczekuje uczciwości i wierności od pozostałych. Gdy wszystko wychodzi na jaw, mężczyźni dochodzą do wniosku, że skandal musi zostać wyciszony dla dobra Elwiry, a Justysia trafi do klasztoru[4].

Inscenizacje (wybór)[5]

[edytuj | edytuj kod]
Teatr Rok premiery Reżyseria
Teatr Narodowy 1823
1977 Adam Hanuszkiewicz
1987 Jerzy Krasowski
Teatr Miejski w Bygdoszczy 1926 Artur Kwiatkowski
Cricot 1938 Władysław Krzemiński
Teatr Małych Form Miniatury w Warszawie 1944 Zbigniew Sawan
Teatr (obecnie im. Aleksandra Węgierki) w Białymstoku 1945 Jerzy Śliwiński
1965 Izabella Cywińska-Adamska
1975 Bronisław Orlicz
1996 Andrzej Jakimiec
Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu 1946 Leonia Jabłonkówna
1950 Maria Szczęsna
1956 Maria D’Alphonse
Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach 1946 Władysław Krzemiński
1962 Edward Żytecki
1975 Józef Wyszomirski
1987 Bogdan Tosza
Teatr Aktorów Województwa Gdańskiego 1947 Wanda Jarszewska
Teatr Stary w Krakowie 1947 Władysław Krzemiński
1973 Wanda Laskowska
1995 Włodzimierz Nurkowski
Teatr Miniatury (MTD) w Warszawie 1948 Zbigniew Sawan
Teatr Polski w Szczecinie 1948 Henryk Lotar
1964 Ewa Kołogórska
1985 Zbigniew Chrzanowski
Teatr Miejski im. Stefana Żeromskiego w Kielcach 1948 Hanna Małkowska
1978 Jowita Pieńkowicz
Teatr (obecnie im. Wandy Siemaszkowej) w Rzeszowie 1949 Neonilla Kilar-Krzywicka
1962 Czesław Wołłejko
1995 Włodzimierz Nurkowski
Teatr Polski w Poznaniu 1949 Stefan Drewicz
1966 Stefan Drewicz
Teatr Polski w Warszawie 1949 Bohdan Korzeniewski
1997 Andrzej Łapicki
2017 Jarosław Kiljan[6]
Państwowy Teatr w Świdnicy 1949 Zygmunt Bończa-Tomaszewski
Teatr Dolnośląski w Jeleniej Górze 1951 Zuzanna Łozińska
1972 Jowita Pieńkowicz
Teatr Wybrzeże w Gdańsku 1951 Stefan Drewicz
1989 Jerzy Łapiński
2002 Anna Augustynowicz
Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu 1952 Jan Świderski
1972 Henryk Baranowski
Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie (dawniej Olsztyn-Elbląg) 1953 Anna Kochanowska
1974 Marian Szczerski
Teatr (obecnie im. Jana Kochanowskiego) w Opolu 1953 Eugeniusz Aniszczenko
1989 Jerzy Schejbal
Teatr Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze 1953 Stanisław Cegielski
Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie 1953 Stefan Drewicz
1980 Roman Kruczkowski
Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie 1954 Irena Górska
1972 Zdzisław Dąbrowski
Teatry Dramatyczne w Częstochowie 1955 Henryk Lotar
Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi 1956 Emil Chaberski
1962 Konrad Łaszewski
1979 Jerzy Hutek
Teatr im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie 1957 Eugeniusz Aniszczenko
Teatr Powszechny Województwa Gdańskiego 1957 Eugeniusz Poreda
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1963 Bohdan Korzeniewski
1989 Jan Błeszyński
Teatr Polski w Bydgoszczy 1964 Zofia Mikulska
1979 Bohdan Korzeniewski
Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie 1964 Ewa Kołogórska
1985 Janusz Hamerszmit
1994 Wanda Laskowska
Teatr Polski w Bielsku-Białej 1965 Henryk Lotar
2000 Mariusz Orski
Teatry Dramatyczne we Wrocławiu 1965 Artur Młodnicki
Teatr Ateneum w Warszawie 1966 Janusz Warmiński
Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim 1966 Janusz Obidowicz
Estrada Dolnośląska 1967 Artur Młodnicki
Teatr Ludowy w Nowej Hucie 1968 Irena Babel
Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu 1968 Roman Kordziński
1970 Krzysztof Rościszewski
Teatr Zagłębia w Sosnowcu 1968 Wiesław Mirecki
Teatr Ziemi Gdańskiej w Gdyni 1969 Wojciech Boratyński
Teatr Nowy w Łodzi 1969 Zbigniew Józefowicz
Teatr Dramatyczny (obecnie im. Jerzego Szaniawskiego) w Wałbrzychu 1975 Maryna Broniewska
1993 Ryszard Maciej Nyczka
Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie 1975 Irma Czaykowska
Teatr Płocki - Ośrodek Kultury i Sztuki w Płocku 1976 Henryk Rozen
Teatr Muzyczny w Słupsku 1979 Marek Grzesiński
Teatr im. Juliana Tuwima w Łodzi 1982 Andrzej Madej
Teatr Bagatela im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Krakowie 1987 Irena Wollen
Teatr Polski Bielsko-Cieszyn 1988 Aleksandra Górska
Teatr Polski we Wrocławiu 1988 Igor Przegrodzki
Teatr Nowy w Lublinie 1989 Cezary Karpiński
Słupski Teatr Dramatyczny 1991 Jowita Pieńkiewicz
Teatr Satyry "Maszkaron" w Krakowie 1993 Jerzy Braszka
Teatr Powszechny w Warszawie 1993 Krzysztof Zaleski
Teatr "Z Potrzeby" w Radomiu 1996 Krystyna Bigelmajer
Teatr Nowy w Zabrzu 1997 Irena Jun
Centrum Sztuki - Teatr Dramatyczny w Legnicy 1999 Krzysztof Kopka
Teatr Nowy w Warszawie 2003 Adam Hanuszkiewicz
Teatr 2.Strefa w Warszawie 2003 Sylwester Biraga
Teatr Współczesny w Szczecinie 2006 Andrzej Bubień
Teatr 6.piętro w Warszawie 2010 Eugeniusz Korin
Teatr Zwierciadło w Łodzi 2011 Krzysztof Kaczmarek
Krakowski Teatr Komedia 2015 Maciej Luśnia
Teatr im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze 2016 Wiesław Cichy
Teatr I.N.N.I. w Warszawie 2017 Dominika Malczyńska
Teatr Polonia 2022 Krystyna Janda[7]

Spektakle radiowe[5]

[edytuj | edytuj kod]

Spektakle telewizyjne[5]

[edytuj | edytuj kod]
  • Mąż i żona (1955, reż. Bohdan Korzeniewski)[8]
  • Mąż i żona (1958, reż. Jerzy Hoffman)[9]
  • Mąż i żona (1964, reż. Maryna Broniewska)[10]
  • Mąż i żona (1969, reż. Irena Babel)[11]
  • Mąż i żona (1973, reż. Bohdan Korzeniewski)[12]
  • Mąż i żona (1978, reż. Jan Świderski)[13]
  • Mąż i żona (1997, reż. Olga Lipińska)[14]
  • Mąż i żona (2016, reż. Jan Englert)[15]

Balet

[edytuj | edytuj kod]

Na motywach komedii Aleksandra Fredry powstał balet Anny Hop (libretto, reżyseria i choreografia) pt. Mąż i żona (premiera 2019). Akcja została umieszczona w połowie XX w. w nadmorskim kurorcie[16][17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Pigoń 1955 ↓, s. 477.
  2. ↑ Uwagi o tekstach, [w:] Aleksander Fredro, Komedie. Seria I, Pan Geldhab ; Zrzędność i przekora ; Mąż i żona, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955, s. 477.
  3. ↑ Kazimierz Wyka, Mąż i żona. Komedia we 3 aktach wierszem, [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 650-651.
  4. ↑ Marcin Cieński, Fredro, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2003, s. 66-69, ISBN 83-7023-984-6.
  5. ↑ a b c Mąż i żona, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki) [dostęp 2023-07-13].
  6. ↑ Mąż i żona [online], Terazteatr.pl [dostęp 2023-07-14].
  7. ↑ Mąż i żona [online], Teatr Polonia (spektakle) [dostęp 2023-07-14].
  8. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  9. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  10. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  11. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  12. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  13. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  14. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  15. ↑ Mąż i żona [online], FilmPolski.pl [dostęp 2023-07-14].
  16. ↑ „Mąż i żona” Anny Hop w węgierskim Győr w ramach Roku Romantyzmu Polskiego [online], Taniecpolska.pl, 10 czerwca 2022 [dostęp 2023-07-14].
  17. ↑ Filip Lech, Anna Hop, "Mąż i żona" [online], Culture.pl [dostęp 2023-07-14].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisław Pigoń: Komentarz. W: Aleksander Fredro: Komedie. Seria pierwsza I. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955, s. 345–525, seria: Pisma wszystkie.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Twórczość Aleksandra Fredry
Dramaty
1815–1842
1852–1867
Wiersze
Proza
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mąż_i_żona&oldid=72677310”