Mleczaj niebieskawy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mleczaj niebieskawy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj niebieskawy
Nazwa systematyczna
Lactarius trivialis (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 337 (1838)
Zasięg
Zasięg występowania w Europie
Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj niebieskawy (Lactarius trivialis Fr.) – gatunek grzyba z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus trivialis. Obecną nazwę nadał mu w 1838 r. ten sam autor, przenosząc go do rodzaju Lactarius^[1]. Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus trivialis Fr. 1815
• Galorrheus trivialis (Fr.) P. Kumm. 1871
• Lactifluus trivialis (Fr.) Kuntze 1891

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., przez Alinę Skirgiełło gatunek ten opisany był jako mleczaj pospolity, dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym miał jeszcze inne nazwy: bedłka świniarka, świniarka i mleczaj niezgrabny^[3].

Kapelusz

Średnica 5–17 cm. Początkowo wypukły z wąsko podwiniętym brzegiem, potem płasko rozpostarty, na koniec wklęsły z wyprostowanym brzegiem. Powierzchnia gładka, lepka, oślizgła i błyszcząca, skórka łatwo dająca się ściągnąć. Początkowo ma kolor od brudnomięsistego do jasnofioletowego, lekko marmurkowaty i na brzegu również wodnoplamisty, później blaknie i staje się różowo-ochrowy mięsopomarańczowy^[4].

Blaszki

Gęste i cienkie, przy trzonie czasami rozwidlające się, na obydwu końcach zwężone, przy trzonie przyrośnięto-zbiegające. Przez długi czas są białe, dopiero u starszych okazów stają się brązowawe, a pod wpływem kropelek mleczka szarozielonkawe^[4].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość 1–2,5 cm, dosyć długi i cylindryczny, czasami maczugowaty, kruchy, początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia gładka, bez jamek, śluzowato-lepka, kolor białawy^[4].

Miąższ

U młodych okazów białawy, tylko pod skórką szaroliliowy, u starszych brązowy. Miąższ pozbawiony mleczka jest tylko nieco gorzki i ma owocowy zapach^[4].

Mleczko

Młode owocniki wydzielają obficie białe mleczko, które po stwardnieniu staje się żółtawe. Początkowo jest łagodne w smaku, później jednak gorzkie i silnie piekące^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki szerokoelipsoidalne o rozmiarach 8,5–10,5 × 7–8,5 μm. Ich powierzchnia pokryta jest brodawkami, które połączone są grubymi łącznikami tworzącymi nieregularną siatkę. Liczne cystydy występują na ostrzach i na bokach blaszek. Są wrzecionowate i zazwyczaj mają zaokrąglone szczyty^[4].

Gatunki podobne

• mleczaj szaroplamisty (Lactarius vietus). Ma jaśniejsze owocniki bez rudawego odcienia^[4]
• mleczaj rudobrązowy (Lactarius hysginus). Jest bardziej rudawy i masywny^[4]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Niemczech, Holandii^[3].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w wilgotnych lasach iglastych i liściastych, szczególnie pod brzozami i świerkami. Owocniki wytwarza od lipca do października^[3].

Grzyb jadalny, spożywany w krajach Europy Wschodniej, po wcześniejszym ukiszeniu lub zasoleniu^[7].

Jest często atakowany przez pasożytniczego grzyba Hypomyces lateritius, powodującego pleśnienie i niedorozwój jego blaszek oraz stwardnienie miąższu. Porażone przez tego grzyba owocniki rydzów są niejadalne^[8].