Modularność – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy własności matematycznej. Zobacz też: moduł.

Ten artykuł od 2016-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Modularność – własność obiektów algebraicznych pierwotnie zaobserwowana w teorii grup przez Richarda Dedekinda, stąd znana też jako prawo modularności Dedekinda^[a], a następnie przeniesiona na grunt teorii pierścieni i teorii modułów^[1]. Naturalnym kontekstem okazała się jednak teoria krat – kraty spełniające tę własność nazwano kratami modularnymi.

 Osobny artykuł: krata podgrup.

Dla dowolnych podgrup ${\displaystyle A,B,C}$ danej grupy, dla których ${\displaystyle A\leqslant C}$ (${\displaystyle A}$ jest podgrupą ${\displaystyle C}$), zachodzi własność modularności

${\displaystyle AB\cap C=A(B\cap C),}$

gdzie mnożenie (oznaczone przez zestawienie) oznacza iloczyn kompleksowy; w notacji addytywnej z kolei własność tam ma postać

${\displaystyle (A+B)\cap C=A+(B\cap C),}$

przy czym dodawanie ${\displaystyle A+B}$ oznacza grupę generowaną przez ${\displaystyle A\cup B.}$

W tej postaci jest ona prawdziwa dla pierścieni, czy modułów, gdy ${\displaystyle A,B,C}$ oznaczają ideały danego pierścienia lub podmoduły ustalonego modułu (przy założeniu ${\displaystyle A}$ jest ideałem/podmodułem ${\displaystyle C;}$ ${\displaystyle A+B}$ oznacza ideał/moduł generowany przez ${\displaystyle A\cup B}$)^[b][c]. Wszystko co dotyczy modułów przenosi się bez zmian na przestrzenie liniowe.

Dla krat własność tę można przedstawić w postaci tożsamości: dla dowolnych elementów ${\displaystyle a,b,c}$ zachodzi

${\displaystyle ((a\wedge c)\vee b)\wedge c=(a\wedge c)\vee (b\wedge c).}$

Można ją wyrazić w słabszej postaci jednego z aksjomatów rozdzielności: dla elementów ${\displaystyle a,b,c,}$ przy czym ${\displaystyle a\leqslant c,}$ zachodzi

${\displaystyle (a\vee b)\wedge c=(a\wedge c)\vee (b\wedge c)=a\vee (b\wedge c).}$

Sformułowania są równoważne, gdyż ${\displaystyle a\leqslant c}$ wtedy i tylko wtedy, gdy ${\displaystyle a\wedge c=a.}$ Jest to w istocie postać opisana w poprzedniej sekcji dla struktur algebraicznych.

Ponieważ w dowolnej kracie prawdziwa jest nierówność

${\displaystyle ((a\wedge c)\vee b)\wedge c\geqslant (a\wedge c)\vee (b\wedge c),}$

jako że tak ${\displaystyle (a\wedge c)\vee b,}$ jak i ${\displaystyle c}$ są większe lub równe od ${\displaystyle a\wedge c}$ oraz ${\displaystyle b\wedge c,}$ to prawo modularności jest równoważne

${\displaystyle ((a\wedge c)\vee b)\wedge c\leqslant (a\wedge c)\vee (b\wedge c).}$

Kraty rozdzielna, projektywna, czy metryczna są kratami modularnymi.

Wśród przykładów krat modularnych można wymienić kraty podgrup normalnych (permutowalnych/quasi-normalnych)^[d] danej grupy, krata podprzestrzeni danej przestrzeni liniowej (podprzestrzeni danej przestrzeni rzutowej), krata ideałów danego pierścienia, czy krata podmodułów danego modułu. We wszystkich tych przypadkach porządkiem częściowym w tych kratach jest zawieranie. Kres dolny to część wspólna zbiorów, zatem kres dolny dowolnej liczby elementów zawsze istnieje; kres górny dowolnego zbioru ${\displaystyle X}$ elementów definiuje się jako ${\displaystyle \bigvee X=\bigcap \ \{y\colon x\subseteq y\ \mathrm {dla\,wszystkich} \ x\in X\}.}$ W języku algebraicznym kres dolny to podgrupa, podprzestrzeń, ideał lub podmoduł generowane przez wszystkie elementy należące do sumy ${\displaystyle \bigcup X.}$

Niech ${\displaystyle G}$ będzie grupą, a ${\displaystyle H}$ oraz ${\displaystyle K}$ jej dwiema podgrupami zawartymi jedna w drugiej, dla których ${\displaystyle H\leqslant K\leqslant G.}$ Jeżeli ${\displaystyle N}$ jest podgrupą normalną w ${\displaystyle G,}$ to ${\displaystyle NH=KN}$ oraz ${\displaystyle H\cap N=K\cap N,}$ pociągają ${\displaystyle H=K.}$ Z prawa modularności wynika bowiem ${\displaystyle H=H(H\cap N)=H(K\cap N)=K\cap NH=K\cap KN=K;}$ założenie normalności ${\displaystyle N}$ jest niezbędne w celu zagwarantowania, że ${\displaystyle NH=KN}$ ma strukturę grupy (jako iloczyny półproste).

• dziedzina Dedekinda
• dziedzina Prüfera
• grupa modularna (Iwasawy)
• lemat Zassenhausa
• podgrupa modularna

• Modular lattice (ang.), Encyclopedia of Mathematics, encyclopediaofmath.org [dostęp 2024-10-05].