Neovenatoridae – Wikipedia, wolna encyklopedia

Neovenatoridae
Okres istnienia: 128–70 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 128/70 128/70
Australovenator
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	karnozaury
Nadrodzina	allozauroidy
(bez rangi)	Carcharodontosauria
Rodzina	Neovenatoridae Benson, Carrano i Brusatte, 2010
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Neovenatoridae – rodzina teropodów z grupy allozauroidów (Allosauroidea). Została nazwana w 2010 roku przez Rogera Bensona, Matthew Carrano i Stephena Brusatte. Według ich definicji Neovenatoridae to klad obejmujący wszystkie allozauroidy bliżej spokrewnione z Neovenator salerii niż z Carcharodontosaurus saharicus, Allosaurus fragilis lub Sinraptor dongi. Do tak definiowanych Neovenatoridae należy siedem znanych obecnie rodzajów teropodów – Neovenator, Aerosteon, Megaraptor, Orkoraptor, Australovenator, Fukuiraptor i Chilantaisaurus^[1]; Agnolín i współpracownicy (2010) do wchodzącego w skład Neovenatoridae kladu Megaraptora zaliczyli także australijski rodzaj Rapator^[2]. Pozycja filogenetyczna większości spośród tych taksonów budziła kontrowersje – Megaraptor i Orkoraptor zostały początkowo uznane za potencjalne celurozaury^[3][4], Neovenator za allozauryda^[5], Australovenator za karcharodontozauryda^[6], zaś Aerosteon wstępnie za karcharodontozauryda^[7], a następnie allozauroida o niepewnym pokrewieństwie^[8]. Benson i współpracownicy stwierdzają, że wiele cech uznawanych dawniej za wyjątkowe dla tych taksonów w rzeczywistości występowało powszechniej i stanowi cechy wspólne nierozpoznanego wcześniej kladu teropodów. Cechy te dotyczą morfologicznych adaptacji kręgów oraz kończyn. Wiele spośród nich występowało także u celurozaurów, co wpływało na błędy w klasyfikowaniu taksonów. Przeprowadzona przez Bensona i współpracowników analiza kladystyczna potwierdziła monofiletyzm Neovenatoridae. Taksonem siostrzanym wobec Neovenatoridae są Carcharodontosauridae, a kladowi obejmującemu te dwie grupy nadano nazwę Carcharodontosauria. Według analizy najbardziej bazalnymi przedstawicielami Neovenatoridae są Neovenator i Chilantaisaurus. Stanowią one sukcesywnie coraz bliższe grupy zewnętrzne kladu Megaraptora, obejmującego pozostałe Neovenatoridae^[1]. Natomiast z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Novasa i współpracowników (2013) wynika, że tak rozumiane Neovenatoridae byłyby polifiletyczne; analiza potwierdziła bliskie pokrewieństwo Neovenator z Carcharodontosauridae (byłby on jedynym przedstawicielem Neovenatoridae), ale zarazem wskazała, że Megaraptor, Aerosteon, Orkoraptor, Australovenator (łączone w rodzinę Megaraptoridae) oraz Fukuiraptor są celurozaurami blisko spokrewnionymi z tyranozaurami^[9]. Ponadto Novas i współpracownicy (2012) sklasyfikowali Chilantaisaurus jako celurozaura o niepewnej pozycji filogenetycznej^[10].

Kladogram Neovenatoridae według Bensona, Carrano i Brusattego (2010)^[1]

Neovenator osiągał rozmiary zbliżone do allozaura i prawdopodobnie również pod względem ekologii i sposobu polowania przypominał bazalne tetanury. Przedstawiciele grupy Megaraptora mieli wydłużone i silniejsze kończyny przednie, co sugeruje, iż mogli wykorzystywać je do polowania, a ich kończyny tylne wykazywały adaptacje do biegania. Budowa ich stawu skokowego górnego była zmodyfikowana, przeważnie osiągali też mniejsze rozmiary – największy znany osobnik fukuiraptora ważył około 175 kg. U niektórych innych grup teropodów – celurozaurów i niektórych ceratozaurów, takich jak elafrozaur – również wykształciły się podobne proporcje kończyn, jednak ich obecności nie odnotowano wcześniej u bazalnych tetanurów. U zaawansowanych Neovenatoridae występowała również pneumatyzacja kości obręczy barkowej oraz miednicznej, znana wcześniej jedynie u ptaków. Benson i współpracownicy sugerują, że Megaraptora mogły być w ekosystemach odpowiednikami celurozaurów, co pozwalało im współwystępować z dużymi karcharodontozaurami i abelizaurami. Neovenatoridae nie zajmowały jednak jednej niszy ekologicznej – grupa ta obejmowała zarówno długonogie biegające drapieżniki, takie jak Australovenator i Megaraptor, jak i olbrzymich mięsożerców, takich jak Chilantaisaurus, osiągający około 2,5 t masy – 14 razy więcej niż najmniejszy znany przedstawiciel Neovenatoridae – Fukuiraptor. Allozauroidy były długo traktowane jako formy reliktowe w kredzie. Obecność skamieniałości orkoraptora w mastrychckich osadach Argentyny dowodzi jednak, iż mogły dotrwać do końca ery mezozoicznej^[1].