Pałac w Masunach – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pałac w Masunach

nr rej. 3909 z 27 lutego 1988[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Masuny
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neobarok
Kondygnacje	2 + poddasze
Ukończenie budowy	1910
Pierwszy właściciel	Karl von Gamp-Massaunen
Położenie na mapie gminy Sępopol Pałac w Masunach
Położenie na mapie Polski Pałac w Masunach
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pałac w Masunach
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Pałac w Masunach
54°19′02,68″N 21°03′22,55″E/54,317411 21,056264

Pałac w Masunach rodu von Gamp-Massaunen (niem. Herrenhaus Massaunen) – zespół pałacowo-parkowy znajdujący się we wsi Masuny (niem. Massaunen) w gminie Sępopol w powiecie bartoszyckim w województwie warmińsko-mazurskim. Budynek został wzniesiony w 1910 jako siedziba rodu von Gamp-Massaunen w stylu neobarokowym.

Pałac położony jest na obrzeżach wsi Masuny około 7 km na północ od Sępopola, 24 km na północny wschód od Bartoszyc i 3 km od granicy z Rosją – obwodem królewieckim. Znajduje się przy lokalnej drodze z Sępopola w zakolu rzeki Łyny.

Dawna historia wsi i majątku nie jest dobrze znana, natomiast przypuszcza się, iż pierwsza osada istniała w tym miejscu już w XV wieku^[2].

W końcu XIX wieku dobra przeszły w ręce rodziny Gerlach, która w ówczesnym Massaunen zarządzała łącznym majątkiem o powierzchni około 800 ha^[2], a który specjalizował się w wielotonowym rolnictwie^[2].

W początku XX wieku dobra przeszły w ręce Karla Gampa (Karl Friedrich Oskar Freiherr von Gamp-Massaunen 1846-1918), który był aktywnym politykiem, radcą i członkiem niemieckiego lokalnego rządu- pruskiego Landtagu (Preußischer Landtag), którą to funkcję piastował od 1884 roku do śmierci w 1918^[2]. W 1907 roku otrzymał tytuł szlachecki barona i przybrał nazwisko Gamp- Massaunen^[2]. W 1910 roku w Masunach na zlecenie rodziny wzniesiono rodową rezydencję w stylu neobarokowym^[3]. Duży, dwukondygnacyjny pałac był od 1922 roku, od czasu ustanowienia przez członka rodu Botho von Gamp-Massaunena, siedzibą rodzinnego majoratu – niepodzielnego majątku, dziedzicznego przez najstarszego syna^[3]. W tym czasie dobra, rozwinięte przez Karla, zajmowały terytorium o powierzchni 1455 ha^[3], na których poza uprawą ziemi znajdowały się także cztery folwarki z gorzelnią, mleczarnią i cegielnią^[2].

Po II wojnie światowej, którą pałac przetrwał w dobrym stanie^[2], zarówno sam budynek jak i większość dóbr znalazła się pod zarządem polskiej administracji ludowej. Majątek, który przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne rozparcelowano, a budynek pałacu zaadaptowano jako przedszkole oraz biura i mieszkania na potrzeby pracowników gospodarstwa^[3]. Od lat 70. XX wieku pałac stoi pusty i niezagospodarowany, systematycznie niszczejąc i popadając w coraz większą ruinę^[3].

Obecnie budynek jest własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która od kilku lat bezskutecznie i za niskie kwoty w przetargach próbuje sprzedać pałac prywatnej osobie^[3].

Zespół pałacowy składa się z pałacu oraz otaczającego go, dochodzącego do brzegów rzeki Łyny, parku.

Sam budynek pałacu wybudowany został w 1910 roku w stylu neobarokowym i od tego czasu nie przeszedł żadnego większego remontu. Założony jest na planie klasycznego prostokąta, a na całej swojej długości posiada dwukondygnacyjną formę z wysokim poddaszem. Nakryty jest dachem czterospadowym, a część elewacji frontowej, mieszczącej wejście, jest lekko wysunięta. Powierzchnia użytkowa pałacu wynosi 1410 m², a kubatura 3210 m³^[3].

Z przekazów przodków przedwojennych mieszkańców wiadomo, iż w pałacowych wnętrzach, w okresie świetności majątku, znajdowały się prowadzące na piętro podwójne dębowe schody^[2]. Wiadomo także, iż sufity były bogato zdobione sztukaterią, pomieszczenia ogrzewane kominkami, a ogród i park bogate były w liczny, wielogatunkowy starodrzew^[2].

W skład zespołu pałacowego w Masunach wchodzą, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych^[1]:

• pałac (nr rej.: 3909 z 27.02.1988),
• park (nr rej.: 3622 z 19.10.1984).