Rezerwat przyrody Ochojec – Wikipedia, wolna encyklopedia
Granica obszaru chronionego w rezerwacie Ochojec (2018) | |
rezerwat florystyczny | |
Typ | |
---|---|
Podtyp | |
Państwo | |
Województwo | |
Położenie | |
Mezoregion | |
Data utworzenia | 1982 |
Akt prawny | |
Powierzchnia | 25,79 ha |
Ochrona | |
Położenie na mapie Katowic | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
50°12′26″N 19°00′09″E/50,207222 19,002500 |
Rezerwat przyrody „Ochojec” – rezerwat przyrody[1][2] utworzony w Katowicach w celu ochrony stanowiska liczydła górskiego (Streptopus amplexifolius) – rzadkiej rośliny górskiej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1982 roku (M.P. z 1982 r. nr 10, poz. 74) jako drugi z kolei rezerwat przyrody w granicach Katowic (po rezerwacie „Las Murckowski”) i jednocześnie jako pierwszy rezerwat florystyczny w granicach ówczesnego województwa katowickiego[3].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Rezerwat położony jest w granicach miasta Katowice, w dzielnicy Piotrowice-Ochojec, w kompleksie tzw. Lasów Murckowskich. Zajmuje 25,79 ha[1][2] powierzchni (akt powołujący podawał 26,77 ha). Obejmuje część oddziałów 41, 52 i 53 leśnictwa Ochojec (Nadleśnictwo Katowice)[4] oraz większość działki ewidencyjnej nr 120[1]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Konserwator Przyrody w Katowicach[1][2]. Teren rezerwatu położony jest na wysokości 286–300 m n.p.m.
Geologia
[edytuj | edytuj kod]Obszar rezerwatu leży w mezoregionie Wyżyny Katowickiej, w zachodniej części Płaskowyżu Katowickiego, w obrębie Rowu Kłodnicy i doliny Ślepiotki. Podłoże geologiczne budują górnokarbońskie iłołupki, łupki, piaskowce oraz płytko zalegające węgle warstw orzeskich. Na utworach tych zalega cienka pokrywa osadów czwartorzędowych, złożona z plejstoceńskich piasków i glin wodnolodowcowych i morenowych oraz holoceńskich nanosów aluwialnych w dolinie Ślepiotki. Dominują tu gleby bielicowe właściwe, średnio lub słabo zbielicowane, kwaśne lub silnie kwaśne. Tylko w dolinie Ślepiotki wykształcił się kompleks żyźniejszych i wilgotniejszych gleb mułowych, torfowych i murszowych[5].
Roślinność rezerwatu
[edytuj | edytuj kod]W rezerwacie zidentyfikowano 6 zbiorowisk leśnych i 5 nieleśnych. Dominują zbiorowiska leśne, w których wiek drzew osiąga 100-120 lat. Największe powierzchnie zajmują kontynentalny bór mieszany (Querco roboris-Pinetum) z dębem szypułkowym i sosną pospolitą, łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum) z olszą czarną oraz bagienny bór trzcinnikowy (Calamagrostio villosae-Pinetum) z sosną pospolitą i świerkiem pospolitym. W dolinie Ślepiotki znajdziemy typowo rozwinięte płaty szuwaru skrzypowego (Equisetetum limosi), szuwaru szerokopałkowego (Typhetum latifoliae) i szuwar sitowia leśnego (Scirpetum sylvatici). W miejscach wilgotnych występują także płaty roślinności o nieustabilizowanym składzie gatunkowym, co związane jest z częstymi zmianami lokalnych stosunków wodnych[5].
W rezerwacie stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków roślin naczyniowych, w tym 4 gatunki objęte ochroną prawną (ciemiężyca zielona, kalina koralowa, konwalia majowa, kruszyna pospolita[3]), 14 gatunków górskich i 4 gatunki rzadkie w skali lokalnej (bobrek trójlistkowy, kokoryczka okółkowa, siedmiopalecznik błotny i tojeść bukietowa[3]). Ilościowo dominują gatunki leśno-zaroślowe (49%), łąkowe (21%) oraz wodne i nadwodne (17%). Mniejszy jest udział gatunków ruderalnych i segetalnych (10%) oraz torfowiskowych (3%)[5].
Mimo położenia w granicach administracyjnych stolicy województwa śląskiego, stanowi obszar cenny ze względów przyrodniczych. Jest jednym z nielicznych w Polsce stanowisk liczydła górskiego położonych poza górami, głównie ze względu na tę roślinę obszar rezerwatu został objęty ochroną.
Liczydło górskie najliczniej rośnie w ponadstuletnim drzewostanie olchowym w oddziale 41. W roku 1993 stwierdzono tam ponad 50 osobników kwitnących i zawiązujących owoce. Gatunek ten zidentyfikowano wówczas także na 6 kolejnych, rozproszonych stanowiskach, na których kwitło łącznie ok. 15 osobników[5]. Populacja ta wykazuje tendencję wzrostową (ponad 500 roślin, stan na 2003 rok). Obecnie jest to najliczniejsze poza obszarami górskimi nagromadzenie tego gatunku w Europie[6].
W 2009 roku na terenie rezerwatu po raz pierwszy w Polsce opisano występowanie grzyba Daldinia decipiens[7].
Fauna
[edytuj | edytuj kod]Fauna rezerwatu nie jest dostatecznie poznana. W 1997 roku zaobserwowano tu 61 gatunków kręgowców, w tym 16 gatunków ssaków, 35 gatunków ptaków, 3 gatunki gadów i 7 gatunków płazów. Bezkręgowce reprezentowane są przez 9 gatunków mięczaków, 4 gatunki pajęczaków i ponad 150 gatunków owadów[5]. Z płazów występują tu m.in. traszka zwyczajna, ropucha szara, ropucha zielona i rzekotka drzewna. Gady reprezentują m.in. jaszczurki: zwinka i żyworodna. Stosunkowo bogatą ornitofaunę reprezentują m.in. sierpówka, dzięcioł duży, kwiczoł strzyżyk, rudzik, mysikrólik, trznadel[3], a także kruk i bażant. Wśród ssaków występują głównie mniejsze gatunki, jak ryjówka aksamitna, kret, jeż, łasica, ale spotykane są również dziki, sarny i daniele.
Zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W 2001 roku ujawniono, że władze Katowic planowały wybudować na terenie rezerwatu dwupasmową drogę, łączącą centrum miasta z południowymi dzielnicami: Podlesiem i Kostuchną. Droga miała odciążyć inne arterie miasta wiodące na południe. Jej budowa oznaczałaby zagładę najcenniejszych w rezerwacie stanowisk liczydła górskiego. Przeciwko projektowi protestowali mieszkańcy okolicy, organizacje ekologiczne, m.in. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot oraz Stowarzyszenie Mieszkańców „Polana”.
Rezerwat nie posiada planu ochrony[2]; na mocy ustanowionych w czerwcu 2014 roku na okres 5 lat zadań ochronnych jego obszar objęto ochroną czynną[2][8].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Południową granicą rezerwatu przebiega szlak turystyczny PTTK koloru czarnego – Szlak Ochojski.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 21 czerwca 2019 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Ochojec”. [w:] Dz. Urz. Województwa Śląskiego poz. 4598 [on-line]. 2019-06-25. [dostęp 2019-07-30].
- ↑ a b c d e f g Rezerwat przyrody Ochojec. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-05-09].
- ↑ a b c d Barbara Tokarska-Guzik: Rezerwat "Ochojec" [w:] "Przyroda województwa katowickiego" (pod red. Krzysztofa Rostańskiego), wydawnictwo KUBAJAK, Krzeszowice 1997, ISBN 83-907008-4-0, s. 88-89
- ↑ Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Katowice na okres od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2019 r. Program Ochrony Przyrody. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach. [dostęp 2019-07-30].
- ↑ a b c d e Parusel J.: 15 lat rezerwatu "Ochojec" [w:] "Przyroda Górnego Śląska" nr 9, jesień 1977 (wkładka pt. "Jubileusze naszych rezerwatów")
- ↑ Parusel J., 2007: Rezerwat przyrody Ochojec – 25 lat ochrony liczydła górskiego w Katowicach [w:] "Przyroda Górnego Śląska", nr 47.
- ↑ Karasiński D. 2009. Grzyby większe rezerwatu przyrody Ochojec. W: Parusel J.B. (red.). Rezerwat przyrody Ochojec w Katowicach (Górny Śląsk). Monografia naukowo-dydaktyczna. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice: 86-103
- ↑ Zarządzenie Nr 24/2014 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 16 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Ochojec”. [dostęp 2019-07-30].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Grzegorz Rąkowski, Małgorzata Walczak, Małgorzata Smogorzewska: Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej: monografia. Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska, 2007. ISBN 978-83-60312-75-9.
- Rezerwat Ochojec. Nadleśnictwo Katowice – Lasy Państwowe. [dostęp 2019-07-30].
- Rezerwaty przyrody województwa katowickiego. Pod redakcją: Wojciech Beblo, Stanisław Wika. 1996
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zapytaj rośliny o drogę, GW Katowice 03.04.2007. Artykuł o sporze o drogę przez rezerwat
- Jerzy B. Parusel. Liczydło górskie na drodze do centrum Katowic. „Dzikie Życie”. 6 (180), 2009.
- Jerzy B. Parusel. Rezerwat przyrody „Ochojec” – w 35-lecie utworzenia. „Przyroda Górnego Śląska”. 88 (lato 2017). s. 8-10.