ابوبکر طوسی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

لحن یا سبک این مقاله بازتاب‌دهندهٔ لحن دانشنامه‌ای مورد استفاده در ویکی‌پدیا نیست. لطفاً کلمات ستایش‌گونه و غیر ادبی و عبارت‌های نادانشنامه‌ای را از این مقاله بزدایید. برای راهنمایی بیشتر راهنمای نوشتن مقاله‌های بهتر و لحن بی‌طرف را ببینید. (اکتبر ۲۰۲۱) (چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید)

شیخ ابوبکر بن عبدالله طوسی مشهور به شیخ ابوبکر نسّاج از عرفای قرن چهارم و پنجم هجری قمری است. با توجّه به نام و سلوک و تربیت معنوی اش، احتمالاً در منطقهٔ طوس به دنیا آمده و تمام یا بخشی از عمر وی در آنجا گذشته است. عبدالرحمن جامی در نفحات الانس وی را مرید و جانشین شیخ ابوالقاسم گرّکانی و با ابوبکر دینَوَری (متوفی ۴۶۸ ه. ق) همصحبت دانسته است.^[۱] حاج زین العابدین شیروانی ملقّب به مست علیشاه در بستان السّیاحه و رضاقلی خان هدایت در ریاض العارفین نیز شیخ احمد غزالی طوسی را مرید و جانشین وی در طریقت معرفی کرده‌اند.^{[۲] [۳]}

وی پس از درگذشت مرشد خود، شیخ ابوالقاسم گرّکانی، مدت سی و هفت سال جانشین وی بود. درگذشت شیخ ابوبکر نساج طوسی به سال ۴۸۷ ه. ق بوده است و چنان‌که گذشت وی شیخ احمد غزالی طوسی را به جانشینی خود برگزید. این بیت در مادّه تاریخ وفات وی گفته شده:

نساج همچنین با ابوعلی فارمدی (متوفی ۴۷۷ ه. ق) مصاحب و معاشر بوده است که هر دو از مریدان خاص شیخ ابوالقاسم گرّکانی بودند. در برخی از تذکره‌های عرفانی شرح مختصری از زندگی او آورده شده امّا با این حال هنوز شرح مفصّل و مبسوطی در بارهٔ وی به دست نیامده است.

عبدالرحمن جامی در نفحات الانس در ذیل عنوان شیخ ابوبکر بن عبدالله الطوّسی النسّاج، رحمه الله تعالی چنین آورده است: «وی نیز از اصحاب شیخ ابوالقاسم کُرّگانی است و با ابوبکر دینوری نیز صحبت داشته است. گویند که در بدایت طلب مجاهدهٔ بسیار کشید و مجاهدهٔ وی به مشاهده نینجامید. به درگاه خداوند تعالی بنالید؛ به سّرّش ندا کردند که: «نساّج! با درد طلب قناعت کن تو را با یافت چه کار؟».^[۵]

حاج زین العابدین شیروانی ملقّب به مست علیشاه در بستان السّیاحه در ضمن شرح حال شیخ احمد غزالی طوسی بیان می‌کند: «وی مرید شیخ ابوبکر عبدالله نساج الطوسی بوده، و شیخ ابوالفضل بغدادی و عین القضاة همدانی و شیخ نجیب الدین سهروردی کسب طریقت در خدمت آن حضرت نموده‌اند...»^[۶]

رضاقلی خان هدایت نیز در ریاض العارفین در ضمن شرح حال شیخ احمد غزالی طوسی چنین می‌گوید: «غرض، جناب شیخ[احمد غزالی طوسی] از اکابر اهل علم و حال و از اعاظم محققین و مرید شیخ ابوبکر نساج طوسی می‌باشد...^[۷]

شاه نعمت‌الله ولی سلسله خرقه خود تا حسن بصری و علی ابن ابیطالب را در یک مثنوی بیان می‌ٔذارد. در آن مثنوی سلسله قطبیت ابوبکر نساج که از اقطاب قبل از وی بود را چنین بیان می‌دارد:^{[۸] [۹]}

بر این اساس دراویش سلسله نعمت‌اللهی سلسله خرقه ابوبکر نساج را چنین دانند:

علی ابن ابیطالب>>حسن بصری>>حبیب عجمی>>داود طائی>>معروف کرخی>>سری سقطی>>جنید>>ابوعلی رودباری>>ابوعلی کاتب>>ابوعثمان مغربی>>ابوالقاسم کرگانی>>ابوبکر نساج^[۱۴]

سلسله دراویش گنابادی ابوبکر نساج را ششمین قطب این سلسه بعد از غیبت کبرای امام دوازدهم به‌شمار می‌آورند.

• شیخ عبدالرحمن جامی، نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: دکتر محمود عابدی، چاپ چهارم، انتشارات اطّلاعات، تهران: ۱۳۸۲.

• حاج زین العابدین شیروانی ملقّب به مست علیشاه، بستان السّیاحه، چاپ دوم، نسخه سنگی، چاپ بمبئی
• دکتر نوربخش٬ جواد ۱۳۸۳ ٬ پیران طریقت٬ چاپ دوم۲ انتشارات یلداقلم٬ تهران٬ شماره ثبت کتابخانه ملی: ۸۰۹۹-۸۲م٬ شابک: ۳-۰۶-۵۷۴۵-۹۶۴
• سلطانی گنابادی، حاج محمّدباقر، رهبران طریقت و عرفان، چاپ پنجم،انتشارات حقیقت، تهران: ۱۳۸۳

• ٬کلیات اشعار شاه نعمت‌الله ولی٬ به سعی دکتر نوربخش٬ جواد٬ چاپ یازدهم٬ ۱۳۸۵ انتشارات یلداقلم٬ شماره ثبت کتابخانه ملی٬ ۲۵۶۳۸-۸۵م٬ شابک: ۷-۴۹-۵۷۴۵-۹۶۴.