Huta Józef – Wikipedia, wolna encyklopedia

Huta Józef – huta znajdująca się w Samsonowie, działająca w latach 1818–1866^[1].

W 1817 roku Stanisław Staszic wystąpił z inicjatywą wybudowania nowej huty w Samsonowie. Kamień węgielny w 1818 r. położył namiestnik Królestwa Polskiego książę gen. Józef Zajączek, toteż nazwano ją hutą „Józefa”. Budowali ją specjaliści saksońscy pod nadzorem Bogumiła Schmidta i Fryderyka Lampe na wzór huty w Pankach koło Częstochowy. Wybudowano wielki piec, odlewnię, modelarnię oraz suszarnię. Budowę ukończono w 1823 r.^[1] Zakład wytwarzał około 800 ton surówki rocznie. Przerabiały ją głównie fryszerki w położonych w okolicy Jasiowie, Janaszowie, Umrze i pobliskim Światełku nad Bobrzą. Huta była opalana węglem drzewnym. W 1829 roku zainstalowano maszynę parową, która napędzała miechy. W latach 1830–1831 zakład dostarczał broń uczestnikom powstania listopadowego^[1].

Poważniejsze pożary w zakładach samsonowskich wystąpiły w latach 1843 i 1848 r. Zakład produkował broń również dla uczestników powstania styczniowego, za co Rosjanie spalili hutę w nocy z 9 na 10 czerwca 1866 roku. Po tym pożarze zakład nie został już odbudowany. W czasie I wojny światowej Austriacy zniszczyli tzw. wieżę gichtową, w której mieściły się urządzenia wyciągowe. Do dzisiaj pozostały ruiny wielkiego pieca, wieży wyciągowej oraz hal produkcyjnych.

Ruiny huty stanowią część zespołu zakładu przemysłowego wpisanego do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.469/1-3 z 3.12.1956, z 15.02.1967, z 4.05.1987 i z 6.05.1987)^[2].

Wielki piec
Tablica pamiątkowa

Zobacz też

Dom zawiadowcy fryszerek

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Sylwester Kowalczewski: Góry Świętokrzyskie. Przewodnik turystyczny, wydanie V. poprawione i rozszerzone, wy. Sport i Turystyka, Warszawa 1967, s. 82
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 31–32 [dostęp 2015-11-16] .

Bibliografia

Jan Pańczyk, Wielki piec w Samsonowie, (w:) Spotkania z zabytkami, nr 7 z 2008 r.
Zdzisława Witecka Z kart historii Gminy Samsonów Samsonów 2009
Zdzisława Witecka Ekonomia Samsonowska w XVIII wieku Samsonów 2004
Maciej Fert, Adam Czmuchowski Spacer po danym Sasmonowie Wrocław 1998
Mieczysław Starz Zagnańsk, Samsonów, Tumlin, Ćmińsk z dziejów osad nad górną Bobrzą Kielce 1995
Stanisław Janicki Spacerkiem po gminie Zagnańsk i okolicy Zagnańsk 2003

[SK-1] Sylwester Kowalczewski: Góry Świętokrzyskie. Przewodnik turystyczny, wydanie V. poprawione i rozszerzone, wy. Sport i Turystyka, Warszawa 1967, s. 82

[2] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 31–32 [dostęp 2015-11-16] .

[1]

[2]