Lista państw Afryki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lista państw Afryki – lista państw i terytoriów zależnych Afryki.

Na terenie Afryki znajdują się 54 państwa uznawane na arenie międzynarodowej. Ponadto niewielkie fragmenty lądów zaliczane tradycyjnie do kontynentu afrykańskiego stanowią integralne części terytoriów dwóch państw europejskichHiszpanii (Ceuta, Melilla, Wyspy Kanaryjskie) i Portugalii (Azory i Madera); a także jednego azjatyckiegoJemenu (Sokotra). Dodatkowo do Afryki zalicza się cztery terytoria zależne Francji i Wielkiej Brytanii. W Afryce funkcjonują również dwa państwa nieuznawaneSahara Zachodnia i Somaliland.

Największym państwem afrykańskim jest Algieria (2 381 740 km²), a najmniejszym – Seszele (455 km²), przy czym najmniejszym państwem położonym na stałym lądzie jest Gambia (11 300 km²). Najbardziej zaludnionym państwem jest natomiast Nigeria (225 082 083 mieszkańców), a najmniej zaludnionym – również Seszele (97 017 mieszkańców), przy czym najmniej zaludnionym państwem położonym na stałym lądzie jest Dżibuti (957 723 mieszkańców).

Mapa polityczna

[edytuj | edytuj kod]

Lista państw

[edytuj | edytuj kod]
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy[2] Powierzchnia[2] Liczba ludności[2] Waluta[2] Głowa państwa
Algieria
الجزائر (arabski)
ⵍⴻⵣⴰⵢⴻⵔ (berberyjski)
Algier Algierska Republika
Ludowo-Demokratyczna
الديمقراطية الشعبية الجمهورية الجزائرية (arabski)
ⵟⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ
ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ
(berberyjski)
arabski, berberyjski 2 381 740 km² 44 178 884 dinar algierski prez. Abd al-Madżid Tabbun
Angola
Angola
Luanda Republika Angoli
República de Angola
portugalski 1 246 700 km² 34 795 287 kwanza prez. João Lourenço
Benin
Bénin
Porto-Novo[a] Republika Beninu
République du Bénin
francuski 112 622 km² 13 754 688 frank CFA prez. Patrice Talon
Botswana
Botswana (angielski)
Botswana (tswana)
Gaborone Republika Botswany
Republic of Botswana
(angielski)

Lefatshe la Botswana (tswana)
angielski, tswana 581 730 km² 2 384 246 pula prez. Mokgweetsi Masisi
Burkina Faso
Burkina Faso
Wagadugu Burkina Faso
Burkina Faso
francuski 274 200 km² 21 935 389 frank CFA p.o. prez. Ibrahim Traore
Burundi
Burundi (francuski)
Uburundi (kirundi)
Gitega[b] Republika Burundi
République du Burundi
(francuski)

Republika y’Uburundi (kirundi)
francuski, rundi 27 830 km² 12 696 478 frank burundyjski prez. Evariste Ndayishimiye
Czad
تشاد (arabski)
Tchad (francuski)
Ndżamena Republika Czadu
جمهوريّة تشاد
(arabski)

République du Tchad (francuski)
arabski, francuski 1 284 000 km² 17 963 211 frank CFA przew. Mahamat Déby Itno
Demokratyczna
Republika Konga

République démocratique du Congo
Kinszasa Demokratyczna Republika Konga
République démocratique du Congo
francuski 2 344 858 km² 108 407 721 frank kongijski prez. Félix Tshisekedi
Dżibuti
جيبوتي (arabski)
Djibouti (francuski)
Dżibuti Republika Dżibuti
جمهورية جيبوتي
(arabski)

République du Djibouti (francuski)
arabski, francuski 23 200 km² 957 723 frank dżibutyjski prez. Ismail Omar Guelleh
Egipt[c]
مصر
Kair Arabska Republika Egiptu
‏جمهوريّة مصر العربيّة
arabski 1 001 450 km² 107 770 524 funt egipski prez. Abd al-Fattah as-Sisi
Erytrea
إرتريا (arabski)
ኤርትራ (tigrinia)
Asmara Państwo Erytrea
دولة إرتريا
(arabski)

ሃግሬ ኤርትራ (tigrinia)
arabski, tigrinia 117 600 km² 6 209 262 nakfa prez. Isajas Afewerki
Eswatini
Eswatini (angielski)
eSwatini (suazi)
Mbabane[d] Królestwo Eswatini
Kingdom of Eswatini
(angielski)

Umbuso weSwatini (suazi)
angielski, suazi 17 364 km² 1 121 761 lilangeni król Mswati III
Etiopia
ኢትዮጵያ
Addis Abeba Federalna Demokratyczna
Republika Etiopii
የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ
amharski 1 104 300 km² 113 656 596 birr prez. Sahle-Work Zewde
Gabon
Gabon
Libreville Republika Gabońska
République Gabonaise
francuski 267 667 km² 2 340 613 frank CFA p.o. prez. Brice Clotaire Oligui Nguema
Gambia
Gambia
Bandżul Republika Gambii
Republic of the Gambia
angielski 11 300 km² 2 413 403 dalasi prez. Adama Barrow
Ghana
Ghana
Akra Republika Ghany
Republic of Ghana
angielski 238 533 km² 33 107 275 cedi prez. Nana Akufo-Addo
Gwinea
Guinée
Konakry Republika Gwinei
République de Guinée
francuski 245 857 km² 13 237 832 frank gwinejski p.o. prez. Mamady Doumbouya
Gwinea Bissau
Guiné-Bissau
Bissau Republika Gwinei Bissau
República da Guiné-Bissau
portugalski 36 125 km² 2 026 778 frank CFA prez. Umaro Sissoco Embaló
Gwinea Równikowa
Guinée Équatoriale (francuski)
Guinea Ecuatorial (hiszpański)
Guiné Equatorial (portugalski)
Malabo Republika Gwinei Równikowej
République de Guinée Équatoriale (francuski)
República de Guinea Ecuatorial (hiszpański)
República da Guiné Equatorial (portugalski)
francuski, hiszpański,
portugalski
28 051 km² 1 679 172 frank CFA prez. Teodoro Mbasogo
Kamerun
Cameroon (angielski)
Cameroun (francuski)
Jaunde Republika Kamerunu
Republic of Cameroon
(angielski)

République du Cameroun (francuski)
angielski, francuski 475 440 km² 29 321 637 frank CFA prez. Paul Biya
Kenia
Kenya (angielski)
Kenya (suahili)
Nairobi Republika Kenii
Republic of Kenya
(angielski)

Jamhuri ya Kenya (suahili)
angielski, suahili 580 367 km² 55 864 655 szyling kenijski prez. Uhuru Kenyatta
Komory
جزر القمر (arabski)
Comoros (francuski)
Komori (komoryjski)
Moroni Związek Komorów
الاتحاد القمري (arabski)
Union des Comores (francuski)
Udzima wa Komori (komoryjski)
arabski, francuski,
komoryjski
2235 km² 876 437 frank komoryjski prez. Azali Assoumani
Kongo
Congo
Brazzaville Republika Konga
République du Congo
francuski 342 000 km² 5 546 307 frank CFA prez. Denis Sassou-Nguesso
Lesotho
Lesotho (angielski)
Lesotho (sotho)
Maseru Królestwo Lesotho
Kingdom of Lesotho
(angielski)

Muso oa Lesotho (sotho)
angielski, sotho 30 355 km² 2 193 970 loti król Letsie III
Liberia
Liberia
Monrovia Republika Liberii
Republic of Liberia
angielski 111 369 km² 5 358 483 dolar liberyjski prez. George Weah
Libia
ليبيا
Trypolis Państwo Libia
دولة ليبيا
arabski 1 759 540 km² 7 137 931 dinar libijski przew. Muhammad al-Manfi
Madagaskar
Madagascar (francuski)
Madagasikara (malgaski)
Antananarywa Republika Madagaskaru
République de Madagascar
(francuski)

Repoblikan’I Madagasikara (malgaski)
francuski, malgaski 587 041 km² 28 172 462 ariary prez. Andry Rajoelina
Malawi
Malawi (angielski)
Malaŵi (czewa)
Lilongwe Republika Malawi
Republic of Malawi
(angielski)

Dziko la Malaŵi (czewa)
angielski, czewa 118 484 km² 20 794 353 kwacha malawijska prez. Lazarus Chakwera
Mali
Mali
Bamako Republika Mali
République du Mali
francuski 1 240 192 km² 20 741 769 frank CFA p.o. prez. Assimi Goita
Maroko
المغرب (arabski)
ⵍⵎⵖⵔⵉⴱ (berberyjski)
Rabat Królestwo Maroka
المملكة المغربية
(arabski)

ⵜⴰⴳⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⵖⵔⵉⴱ (berberyjski)
arabski, berberyjski 716 550 km² 36 738 229 dirham marokański król Muhammad VI
Mauretania
موريتانيا (arabskie)
Mauritanie (francuskie)
Nawakszut Islamska Republika Mauretanii
الجمهورية الإسلامية الموريتانية
(arabski)

République Islamique de Mauritanie (francuski)
arabski 1 030 700 km² 4 161 925 ugija prez. Muhammad al-Ghazwani
Mauritius
Mauritius (angielski)
Maurice (francuski)
Port Louis Republika Mauritiusu
Republic of Mauritius (angielski)
République de Maurice (francuski)
angielski, francuski 2040 km² 1 308 222 rupia maurytyjska prez. Prithvirajsing Roopun
Mozambik
Moçambique
Maputo Republika Mozambiku
República de Moçambique
portugalski 799 380 km² 31 693 239 metical prez. Filipe Nyusi
Namibia
Namibia
Windhuk Republika Namibii
Republic of Namibia
angielski 824 292 km² 2 727 409 dolar namibijski prez. Hage Geingob
Niger
Niger
Niamey Republika Nigru
République du Niger
francuski 1 267 000 km² 24 484 587 frank CFA prez. Mohamed Bazoum
Nigeria
Nigeria
Abudża Federalna Republika Nigerii
Federal Republic of Nigeria
angielski 923 768 km² 225 082 083 naira prez. Bola Tinubu
Południowa Afryka
South Africa (angielski)
Suid-Afrika (afrikaans)
Pretoria[e]
Kapsztad
Bloemfontein
Republika Południowej Afryki
Republic of South Africa (angielski)
Republiek van Suid-Afrika (afrikaans)
angielski i in.[f] 1 219 090 km² 57 516 665 rand prez. Cyril Ramaphosa
Republika
Środkowoafrykańska

République centrafricaine (francuski)
Ködörösêse tî Bêafrîka (sango)
Bangi Republika Środkowoafrykańska
République centrafricaine (francuski)
Ködörösêse tî Bêafrîka (sango)
francuski, sango 622 984 km² 5 454 533 frank CFA
bitcoin
prez. Faustin Touadéra
Republika
Zielonego Przylądka

Cabo Verde
Praia Republika Zielonego Przylądka
República de Cabo Verde
portugalski 4033 km² 596 707 escudo prez. José Maria Neves
Rwanda
Rwanda (angielski)
Rwanda (francuski)
Rwanda (rwanda)
Kigali Republika Rwandy
Republic of Rwanda (angielski)
République du Rwanda (francuski)
Repubulika y’u Rwanda (rwanda)
angielski, francuski,
rwanda
26 338 km² 13 173 730 frank rwandyjski prez. Paul Kagame
Senegal
Sénégal
Dakar Republika Senegalu
République du Sénégal
francuski 196 722 km² 17 923 036 frank CFA prez. Macky Sall
Seszele
Seychelles (angielski)
Seychelles (francuski)
Sesel (seszelski)
Victoria Republika Seszeli
Republic of Seychelles (angielski)
République des Seychelles (francuski)
Repiblik Sesel (seszelski)
angielski, francuski,
seszelski
455 km² 97 017 rupia seszelska prez. Wavel Ramkalawan
Sierra Leone
Sierra Leone
Freetown Republika Sierra Leone
Republic of Sierra Leone
angielski 71 740 km² 8 692 606 leone prez. Julius Maada Bio
Somalia
الصومال (arabski)
Soomaaliya (somalijski)
Mogadiszu Federalna Republika Somalii
جمهورية الصومال الفدرالية (arabski)
Jamhuuriyadda Federaalka
Soomaaliya (somalijski)
arabski, somalijski 637 657 km² 12 386 248 szyling somalijski prez. Hassan Mohamud
Sudan
Sudan (angielski)
السودان (arabski)
Chartum Republika Sudanu
Republic of the Sudan (angielski)
جمهورية السودان (arabski)
angielski, arabski 1 861 484 km² 47 958 856 funt sudański przew. Abd al-Burhan
Sudan Południowy
South Sudan
Dżuba Republika Sudanu Południowego
Republic of South Sudan
angielski 644 329 km² 11 544 905 funt południowo-
sudański
prez. Salva Kiir Mayardit
Tanzania
Tanzania (angielski)
Tanzania (suahili)
Dodoma Zjednoczona Republika Tanzanii
United Republic of Tanzania (angielski)
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania (suahili)
angielski, suahili 947 300 km² 63 852 892 szyling tanzański prez. Samia Hassan Suluhu
Togo
Togo
Lomé Republika Togijska
Republique togolaise
francuski 56 785 km² 8 492 333 frank CFA prez. Faure Gnassingbé
Tunezja
تونس (arabski)
Tunisie (arabski)
Tunis Republika Tunezyjska
الجمهورية التونسية (arabski)
République tunisienne (francuski)
arabski, francuski 163 610 km² 11 896 972 dinar tunezyjski prez. Kajs Su’ajjid
Uganda
Uganda (angielski)
Uganda (suahili)
Kampala Republika Ugandy
Republic of Uganda (angielski)
Jamhuri ya Ugandaa nne (suahili)
angielski, suahili 241 038 km² 46 205 893 szyling ugandyjski prez. Yoweri Museveni
Wybrzeże Kości Słoniowej
Côte d’Ivoire
Jamusukro Republika Wybrzeża Kości Słoniowej
République de Côte d’Ivoire
francuski 322 463 km² 28 713 423 frank CFA prez. Alassane Ouattara
Wyspy Świętego
Tomasza i Książęca

São Tomé e Príncipe
São Tomé Demokratyczna Republika Wysp
Świętego Tomasza i Książęcej
República Democrática
de São Tomé e Príncipe
portugalski 964 km² 217 164 dobra prez. Carlos Vila Nova
Zambia
Zambia
Lusaka Republika Zambii
Republic of Zambia
angielski 752 618 km² 19 642 123 kwacha zambijska prez. Hakainde Hichilema
Zimbabwe
Zimbabwe
Harare Republika Zimbabwe
Republic of Zimbabwe
angielski i in.[g] 390 757 km² 15 121 004 dolar amerykański prez. Emmerson Mnangagwa

Lista państw, których główna część położona jest poza Afryką

[edytuj | edytuj kod]
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy[2] Powierzchnia[2] Liczba ludności[2] Waluta[2] Głowa państwa
Hiszpania[h]
España
Madryt Królestwo Hiszpanii
Reino de España
hiszpański 505 370 km² 47 163 418 euro król Filip VI
Jemen[i]
‏اليمن
Sana Republika Jemeńska
‏الجمهوريّة اليمنية
arabski 527 968 km² 30 984 689 rial jemeński przew. Raszad al-Alimi
Portugalia[j]
Portugal
Lizbona Republika Portugalska
República Portuguesa
portugalski 92 090 km² 10 242 081 euro prez. Marcelo de Sousa

Lista państw o ograniczonym uznaniu międzynarodowym

[edytuj | edytuj kod]
Flaga Godło Nazwa państwa[1] Stolica[1] Pełna nazwa państwa[1] Język urzędowy Powierzchnia Liczba ludności Waluta Głowa państwa
Sahara Zachodnia[k]
الصحراء الغربية
Al-Ujun[l] Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna
الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية
arabski 266 000 km² 567 402 dirham marokański prez. Ibrahim Ghali
Somaliland[m]
Soomaaliland
Hargejsa Republika Somalilandu
Jamhuuriyadda Soomaaliland
somalijski 177 000 km² 4 171 898 szyling Somalilandu prez. Muse Bihi Abdi

Lista terytoriów zależnych

[edytuj | edytuj kod]
Flaga Godło Nazwa terytorium[1] Stolica[1] Państwo Status terytorium Język urzędowy[2] Powierzchnia[2] Liczba ludności[2] Waluta[2]
Francuskie Terytoria
Południowe i Antarktyczne
[n]
Terres australes et antarctiques françaises
 Francja terytorium zamorskie francuski 440 000 km² 0 euro
Majotta
Mayotte
Mamoudzou  Francja departament zamorski francuski 374 km² 256 518 euro
Reunion
La Réunion
Saint-Denis  Francja departament zamorski francuski 2511 km² 865 826 euro
Wyspa Świętej Heleny, Wyspa
Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha
[o]
Tristan da Cunha
Jamestown  Wielka Brytania terytorium zamorskie angielski 394 km² 5633 funt Świętej Heleny

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Stolicą Beninu jest Porto-Novo jednak siedziby władz państwowych znajdują się w Kotonu.
  2. Stolicą konstytucyjną Burundi jest Gitega jednak siedziby władz państwowych znajdują się w Bużumburze.
  3. Większość terytorium Egiptu położona jest na kontynencie afrykańskim, jednak należący do tego państwa półwysep Synaj o powierzchni ok. 61 000 km² znajduje się w Azji.
  4. Siedzibę króla i rządu stanowi Lobamba natomiast de facto stolicą państwa jest miasto Mbabane.
  5. Republika Południowej Afryki posiada trzy oficjalne stolice: Pretoriastolica egzekutywna (siedziba rządu i wszystkich ambasad); Kapsztadstolica legislacyjna (siedziba parlamentu) oraz Bloemfonteinstolica sądownicza (siedziba władzy sądowniczej).
  6. Status języka urzędowego w Południowej Afryce ma jedenaście języków: afrikaans, angielski, xhosa, ndebele, pedi, sotho, suazi, tsonga, tswana, venda, oraz zulu.
  7. Status języka urzędowego w Zimbabwe posiada szesnaście języków: czewa, sena, kalanga, tshwa, angielski, nambya, ndau, ndebele północny, tsonga, shona, sotho, tonga, tswana, venda, xhosa oraz zimbabwejski język migowy.
  8. Większość terytorium Hiszpanii znajduje się w Europie na Półwyspie Iberyjskim, jednak posiada ona również integralne części terytorium w Afryce: Wyspy Kanaryjskie, oraz tzw. hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej, czyli autonomiczne miasta: Ceuta i Melilla, a także wyspy na Morzu Śródziemnym: Isla de Alborán, Isla del Perejil, Islas Alhucemas, Islas Chafarinas i Peñón de Vélez de la Gomera.
  9. Jemen jest państwem azjatyckim położonym w większości na Półwyspie Arabskim, jednak stanowiąca integralną część terytorium tego państwa wyspa Sokotra należy do Afryki.
  10. Większość terytorium Portugalii znajduje się w Europie na Półwyspie Iberyjskim, jednak należą do niej również wyspy w Makaronezji zaliczanej tradycyjnie do Afryki stanowiące integralne części terytorium państwa – Azory, Madera oraz Wyspy Selvagens.
  11. Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna została proklamowana w 1976 przez Front Polisario i uznawana była przez 84 państwa członkowskie ONZ, z czego 43 państwa zawiesiły lub anulowały swoje uznanie dla władz SADR, więc aktualnie Sahara Zachodnia jest uznawana przez 41 państw członkowskich ONZ. Jednocześnie Maroko uznaje Saharę Zachodnią za integralną część swojego terytorium i okupuje większość państwa w tym jego stolicę Al-Ujun. Sahara Zachodnia jest zarzewiem konfliktu (wojna w Saharze Zachodniej) między Marokiem a sąsiadującą z nim i wspierającą rząd SADR Algierią.
  12. W związku z okupacją Al-Ujun przez siły marokańskie tymczasową stolicą jest miasto Tifariti, pozostające pod kontrolą SADR.
  13. Somaliland jest de facto niepodległym państwem aktualnie uznawane tylko przez jedno państwo członkowskie ONZ, będące de iure częścią Somalii. Państwo zostało proklamowane w 1991 roku, kiedy wybuchła wojna domowa w Somalii i od tamtej pory zdołano zbudować funkcjonujący organizm państwowy z demokratycznie wybieranym prezydentem i parlamentem. Jednak mimo tego Somaliland, zajmujący tereny byłego Somali Brytyjskiego nie zdobył uznania na arenie międzynarodowej. Zmieniło się to jednak od 2024 roku po porozumieniu z Etiopią
  14. Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne obejmują niezamieszkane wyspy w Antarktyce, Ziemię Adeli na Antarktydzie oraz Wyspy Rozproszone położone na Kanale Mozambickim i zaliczane tradycyjnie do Afryki. Należą do nich wyspy: Europa, Juan de Nova, Glorieuses, Bassas da India oraz Tromelin
  15. Terytorium składa się z trzech części Tristan da Cunha, Wyspy Świętej Heleny oraz Wyspy Wniebowstąpienia, oddalonych od siebie o tysiące kilometrów, przez co często opisywane są one osobno i również częściowo osobnie administrowane.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych, wyd. 6, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, ISBN 978-83-254-2587-6 (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k l Countries - The World Factbook [online], cia.gov [dostęp 2022-06-30] (ang.).