Jan Paweł Woronicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	8 maja 1816
Konsekrator	Jan Klemens Gołaszewski
Współkonsekratorzy	Franciszek Remigiusz Zambrzycki; Feliks Lewiński
Konsekrowani biskupi
Tomasz Nowiński	27 października 1816
Franciszek Zglenicki	12 grudnia 1824
Współkonsekrowani biskupi
Mikołaj Manugiewicz	18 listopada 1822

Jan Paweł Woronicz
	Prymas Królestwa Polskiego
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	28 czerwca 1757 ; Tajkury lub Brodów
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1829 ; Wiedeń
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
	Arcybiskup metropolita warszawski
Okres sprawowania	1828–1829
	Biskup diecezjalny krakowski
Okres sprawowania	1816–1829
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici
Śluby zakonne	5 września 1770
Prezbiterat	5 czerwca 1784
Sakra biskupia	8 maja 1816
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Jan Paweł Woronicz herbu Pawęża, pseud. i krypt.: I. W.; J. W.; Jeden z Synów Ojczyzny (ur. 28 czerwca 1757^[1] w Tajkurach^[2] lub Brodowie pod Ostrogiem^[1], zm. 6/7 grudnia 1829^[3] w Wiedniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, kaznodzieja, jezuita do 1772, poeta, mówca, dziekan warszawskiej kapituły katedralnej, radca stanu w Radzie Stanu Księstwa Warszawskiego w 1812^[4], opat komendatoryjny lądzki w 1812^[5], biskup diecezjalny krakowski w latach 1816–1829, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego w latach 1828–1829.

Życiorys

Urodził się na Wołyniu (w Tajkurach lub Brodowie), jako syn Piotra, dzierżawcy Brodowa i Tajkur, i Magdaleny z Jackowskich. Początkowo uczył się u jezuitów w Ostrogu na Wołyniu, gdzie ujawnił zdolności poetyckie, pisząc pierwsze sielanki. Tam też wstąpił wkrótce do zakonu jezuitów (5 września 1770), gdzie odbył 2-letni nowicjat i roczny kurs retoryki. Jednak wobec kasaty tego zakonu w roku 1773 został ostatecznie wyświęcony na księdza diecezjalnego. Wkrótce potem podjął studia w Akademii Wileńskiej, które zakończył z tytułem doktora obojga praw. W roku 1777 pracował w Ostrogu jako nauczyciel I klasy w szkole pojezuickiej. Począwszy od roku 1781 przebywał w Warszawie i w Osiecku u księdza Jędrzeja Reptowskiego (kanonik poznański i proboszcz Osiecka).

W latach 1783–1784 studiował teologię w seminarium św. Krzyża ks. ks. Misjonarzy (Warszawa). Dnia 3 marca 1784 (3 miesiące przed uzyskaniem święceń kapłańskich) został, dzięki poparciu A. Okęckiego (biskup poznański i warszawski), proboszczem w Liwie^[6] (stanowisko to objął prawdopodobnie dopiero w lipcu)^[1], uzyskując tym samym godność infułata. Wkrótce (11 listopada 1784) został także kanonikiem kijowskim. Podczas Sejmu Czteroletniego pracował w komisji do spraw religijnych. Był autorem mów sejmowych napisanych dla biskupów Kacpra Kazimierza Cieciszowskiego i Macieja Garnysza. W 1791 dzięki poparciu biskupa chełmskiego Wojciecha Skarszewskiego został audytorem kurii diecezji chełmskiej. Od 1794 był kanonikiem chełmskim. W czasie insurekcji kościuszkowskiej był komisarzem Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego. 12 marca 1795 objął kanonię warszawską. W listopadzie 1797 został kanonikiem wrocławskim. W 1800 wycofał się z życia hierarchii kościelnej i osiadł na probostwie w Kazimierzu Dolnym. Tam związał się z rodziną Czartoryskich osiadłą w niedalekich Puławach. Swój najlepszy poemat Świątynia Sybilli^[7] zadedykował wówczas księżnej Izabeli Czartoryskiej. W latach 1803–1815 był proboszczem w Powsinie. Utrzymywał jednak żywy kontakt z pobliską Warszawą, działając między innymi w Towarzystwie Przyjaciół Nauk.

Członek Izby Najwyższej Wojennej i Administracji Publicznej w 1806^[8]. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego mianowany został w 1808 członkiem Rady Stanu. W 1810 mianowany członkiem Sekcji Spraw Wewnętrznych i Obrządków Religijnych. W 1812 przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego^[9].

W 1815 cesarz Aleksander I mianował go biskupem diecezjalnym krakowskim i senatorem Królestwa Polskiego. W 1827 został arcybiskupem metropolitą warszawskim i prymasem Królestwa Polskiego. 24 maja 1829 na Zamku Królewskim w Warszawie przewodniczył uroczystościom koronacyjnym cesarza Mikołaja I, który koronował się sam, prymas Woronicz podał mu jedynie koronę.

W 1828 był członkiem Sądu Sejmowego, mającego osądzić osoby oskarżone o zdradę stanu^[10].

Zmarł w Wiedniu nocą 6/7 grudnia 1829. Pochowany został 8 stycznia 1830 w Krakowie na Wawelu. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną.

Jego najważniejsze utwory to: Zjawienie Emilki (1796/1797), Świątynia Sybilli (1801) i Hymn do Boga (15 V 1805). Zasłynął też jako homiletyk i mówca, jako retor wielokrotnie porównywany z Piotrem Skargą.

Odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy w 1815^[11]. W 1829 odznaczony Orderem Orła Białego^[12].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c 3 lipca jest datą chrztu Woronicza, a nie datą jego narodzin w Brodowie pod Ostrogiem – T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 451.
↑ F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII. Warszawa: 1880-1902, s. 145.
↑ S. Łoza podaje datę 4 grudnia 1829. S. Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława, [w:] „Miesięcznik Heraldyczny”, nr 5, R. 9, Warszawa, sierpień 1930, s. 98
↑ Kalendarzyk Polityczny Piiarski Na Rok Przestępny 1812, Warszawa 1812, s. 77.
↑ Kalendarzyk Polityczny Piiarski Na Rok Przestępny 1812, Warszawa 1812, s. 81.
↑ R. Dmowski. Jan Paweł Woronicz jako proboszcz liwski. „Rocznik Liwski”. t. IV. s. 17–31.
↑ Jan PawełJ.P. Woronicz Jan PawełJ.P., Świątynia Sybilli w Puławach [online], polona.pl [dostęp 2018-04-09] .
↑ B. Grochulska, Księstwo Warszawskie, Warszawa 1966, s. 52.
↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego, 1812, nr 2, s. 13.
↑ T. Bieczyński, Sąd sejmowy 1827–1829 na przestępców stanu. Urzędowe akta, Poznań 1873, s. IX, 50.
↑ S. Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława, [w:] „Miesięcznik Heraldyczny”, nr 5, R. 9, Warszawa, sierpień 1930, s. 98.
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 291.

Bibliografia

T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 451-462.

Linki zewnętrzne

Jan Paweł Woronicz [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-12-25] (ang.).
Publikacje Jana Pawła Woronicza w bibliotece Polona [dostęp 2020-12-24]

[Korbut-1] 3 lipca jest datą chrztu Woronicza, a nie datą jego narodzin w Brodowie pod Ostrogiem – T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 451.

[Geo-2] F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII. Warszawa: 1880-1902, s. 145.

[3] S. Łoza podaje datę 4 grudnia 1829. S. Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława, [w:] „Miesięcznik Heraldyczny”, nr 5, R. 9, Warszawa, sierpień 1930, s. 98

[4] Kalendarzyk Polityczny Piiarski Na Rok Przestępny 1812, Warszawa 1812, s. 77.

[5] Kalendarzyk Polityczny Piiarski Na Rok Przestępny 1812, Warszawa 1812, s. 81.

[6] R. Dmowski. Jan Paweł Woronicz jako proboszcz liwski. „Rocznik Liwski”. t. IV. s. 17–31.

[7] Jan PawełJ.P. Woronicz Jan PawełJ.P., Świątynia Sybilli w Puławach [online], polona.pl [dostęp 2018-04-09] .

[8] B. Grochulska, Księstwo Warszawskie, Warszawa 1966, s. 52.

[9] Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego, 1812, nr 2, s. 13.

[10] T. Bieczyński, Sąd sejmowy 1827–1829 na przestępców stanu. Urzędowe akta, Poznań 1873, s. IX, 50.

[11] S. Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława, [w:] „Miesięcznik Heraldyczny”, nr 5, R. 9, Warszawa, sierpień 1930, s. 98.

[12] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 291.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)