Jezioro Dymaczewskie – Wikipedia, wolna encyklopedia
Widok z Łodzi | |
Położenie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowości nadbrzeżne | |
Region | |
Wysokość lustra | 64,0-64,7 m n.p.m. |
Morfometria | |
Powierzchnia | 119,6-121,0 ha |
Wymiary • max długość • szerokość |
|
Głębokość • średnia • maksymalna | |
Objętość | 6221,0 tys. m³ |
Hydrologia | |
Klasa jakości wody | non[2] (w roku 2005) |
Rzeki zasilające | |
Rzeki wypływające | |
Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Stęszew ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu poznańskiego ![]() | |
![]() |
Jezioro Dymaczewskie (pol. hist. Będlewskie[3]) – jezioro w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminach Mosina i Stęszew, leżące na terenie Wysoczyzny Grodziskiej[4].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jest to jezioro rynnowe położone na Pojezierzu Poznańskim w obrębie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta. Wysokie brzegi po stronie wschodniej porastają lasy. Przy południowym krańcu znajdują się wsie Dymaczewo Stare (na południowo-wschodnim) i Dymaczewo Nowe (na południowo-zachodnim). Nad północnym brzegiem jeziora znajduje się wieś Łódź. Przez Jezioro Dymaczewskie przepływa Samica Stęszewska.
Dane morfometryczne
[edytuj | edytuj kod]Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 119,6 ha[1][5] do 121,0 ha[2]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 64,0 m n.p.m.[2] lub 64,7 m n.p.m.[1] Średnia głębokość jeziora wynosi 5,3 m[1], natomiast głębokość maksymalna 12,0 m[1]. Długość linii brzegowej to 8050 m[6].
W oparciu o badania przeprowadzone w 2005 roku wody jeziora zaliczono do wód pozaklasowych[2][5] i III kategorii podatności na degradację[5].
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Jezioro Dymaczewskie[7]. W różnych publikacjach i na mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwami Łódzko-Dymaczewskie[2][5] lub Łódzkie – w odniesieniu do północnej zatoki jeziora[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Jezioro po raz pierwszy wspomniane zostało już w XIV wieku. Należało ono do lokalnej szlachty polskiej, która wykorzystywała je do połowu ryb oraz pojenia bydła. W 1397 odnotowano je po łacinie jako „lacus”, czyli po prostu jako „jezioro”, w podziale majątku pomiędzy braćmi Wawrzyńcem z Będlewa który otrzymał jezioro Dymaczewskie, a jego bratem Janem z Łodzi. W 1401 wspomniano go ponownie kiedy prowadził spór graniczny z Adamem z Dymoczewa i uzyskał Strugę Wielką oraz jezioro, a Adam otrzymał Strugę Małą, która wypływała z jeziora. W latach 1404–1405 odnotowano go także w sporze z Adamem Dymoczewskim oraz jego bratem Janem z powodu użytkowania jeziora Dymaczewskiego do pławienia bydła przez Dymoczewskich[3].
W 1451 jezioro zostało odnotowane po łacinie jako „Badlyeviensis lacus” czyli jezioro Będlewskie. Dokument określał prawa własności wobec okolicznych terenów. Dziedzice z Łodzi mieli prawo korzystać z łąk nad jeziorem Będlewskim oraz mogli oczyścić rzekę Samicę na krańcu jeziora dla poprawy pracy młyna wodnego stojącego we wsi Łódź. W latach 1482–1486 Sędziwój Będlewski sprzedał jezioro w trzech transakcjach z zastrzeżeniem prawa odkupu: w 1482 połowę jeziora w Będlewie za 50 grzywien Andrzejowi Włochowi Łódzkiemu, a później jeszcze raz za 50 złotych węgierskich kasztelanowi santockiemu Sędziwojowi Czarnkowskiemu. W 1486 ponownie sprzedał on połowę jeziora w Będlewie za 40 złotych węgierskich Andrzejowi Włochowi Łódzkiemu[3].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Czarny_szlak_-_przysta%C5%84_Dymaczewo.jpg/350px-Czarny_szlak_-_przysta%C5%84_Dymaczewo.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Mostek_nad_Trzebawk%C4%85_na_czarnym_szlaku.jpg/350px-Mostek_nad_Trzebawk%C4%85_na_czarnym_szlaku.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Rezerwat_Czapliniec.jpg/350px-Rezerwat_Czapliniec.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Czarny_szlak_-_Dymaczewskie.jpg/350px-Czarny_szlak_-_Dymaczewskie.jpg)
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]W 1997 przeprowadzono badania, w trakcie których ustalono, że w strukturze odłowów wędkarskich w akwenie dominują płoć, okoń, sandacz i szczupak. Poza tym spotykany był karp, leszcz, wzdręga, ukleja oraz węgorz. 29% odławianych ryb stanowiły drapieżniki[9].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Wzdłuż wschodniej strony Jeziora Dymaczewskiego przebiega szlak turystyczny Trzebaw Rosnówko – Dymaczewo Stare. Przez jezioro wiedzie szlak kajakowy Samicą Stęszewską (od Grzebieniska do Rogalinka)[10].
W Łodzi mieści się schronisko koła PZW Poznań Grunwald[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d e Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c Chmielewski 1982 ↓, s. 29.
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ a b c d Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2005. s. 78,88. [dostęp 2009-05-23].
- ↑ Jerzy Siepak, Lubomira Burchardt, Mariusz Pełechaty, Artur Osowski, Badania hydrochemiczne na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego, UAM, Poznań, 1999, s.9, ISBN 83-908178-4-5
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 75, ISBN 83-239-9607-5 .
- ↑ Mapa topograficzna dostępna w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2010-01-11].
- ↑ a b Jerzy Mastyński , Wojciech Andrzejewski , Ocena presji wędkarskiej na jezioro Łódzko-Dymaczewskie w Wielkopolskim Parku Narodowym, [w:] Bogusław Zdanowski, Maciej Kamiński, Andrzej Martyniak, Funkcjonowanie i ochrona ekosystemów wodnych na obszarach chronionych, Olsztyn: Wydaw. Instytutu Rybactwa Śródlądowego, 1999, s. 485, ISBN 83-87506-71-0, OCLC 749898376 [dostęp 2022-12-18] .
- ↑ Rzeka Samica Stęszewska: szlak kajakowy : Powiat Poznański [online], powiat.poznan.pl [dostęp 2018-11-13] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Będlewskie”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 29. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Będlewskie, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .