French
DeutschKarynus (cesarz) – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Cesarz rzymski | |
| Okres | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | ok. 250 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
| Moneta | |
 Antoninian Karynusa | |
Marek Aureliusz Karynus, Marcus Aurelius Carinus (ur. ok. 250, zm. 285 nad Morawą) – cesarz rzymski od 283 do lipca 285 roku, starszy syn cesarza Karusa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W lecie 282 został wraz z młodszym bratem Numerianem mianowany przez ojca cezarem[a][1] oraz obdarzony honorowym tytułem princeps iuventutis. Wyruszając na wyprawę przeciw Persji, Karus powierzył mu rządy nad zachodnią częścią imperium (Galia, Italia, Iliria, Afryka)[2]. Wiosną, być może jeszcze przed śmiercią ojca latem 283 pod Ktezyfonem, przyjął tytuł augusta[3]; miał sobie również przyswoić ojcowski tytuł Germanicus Maximus[4].
W lipcu tego roku Karynus (najpewniej w Ticinum) poślubił Magnię Urbikę[5], z którą miał przedwcześnie zmarłego syna Nigryniana[b], ostatniego ubóstwionego po śmierci[c] członka rodziny cesarskiej[1].
Władca nie był popularny wśród poddanych z powodu skłonności do okrucieństwa i nadmiernego erotyzmu[6], otaczał się też ludźmi o miernych zdolnościach, którym powierzano odpowiedzialne stanowiska w państwie[2][7][8].
Sukcesy w ciągu swego panowania odnosił jednak na polu militarnym, m.in. w walkach z Germanami. W 285 z powodzeniem stłumił groźną rebelię uzurpatora Juliana[9][7][10]. Początkowo skutecznie też przeciwstawiał się wojskom Dioklecjana, kolejnego pretendenta do władzy cesarskiej. Ostatecznie pokonany został przez jego wojska w bitwie nad rzeką Margus – starciu o niewiadomym wyniku, przed którego rozstrzygnięciem podwładni Karynusa zdradziecko zamordowali swego cesarza[9][7][11].
W historiografii Karynusa często uważa się za ostatniego władcę Rzymu z okresu pryncypatu, przed zapoczątkowanym przez Dioklecjana i tetrarchów dominatem. Jego dokonania z czasu panowania zostały znacząco przytłumione przez silniejsze postacie następnych władców, a także wskutek szczególnie krytycznej oceny autorów późniejszych źródeł historycznych[9][12];.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Obecne chronologiczne ustalenia datują wcześniej to wydarzenie dla Karynusa na wiosnę 282 (Maurice Christol: Dieux et princes sous Carus, Carin et Numérien. „Revue Numismatique”, t. 152, (1997), s. 63).
- ↑ Według przekonującej hipotezy dzisiejszych badaczy Nigrynian zmarł jeszcze w wieku niemowlęcym w październiku/listopadzie 284 (Daniel Gricourt: Sur l’éphémère existence de Nigrinien, fils de Carin et de Magnia Urbica. „Bulletin de Societé Française de Numismatique”, nr 2 (2000), s. 34–39).
- ↑ Co poświadczają antoniniany z inskrypcją DIVO NIGRINIANO (Ralph B. Kankelfitz: Römische Münzen von Pompejus bis Romulus, Augsburg 1996, s. 408).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krawczuk 1991 ↓, s. 141.
- ↑ a b Słownik cesarzy 2001 ↓, s. 200.
- ↑ Wcześniej od Numeriana (który dopiero w lipcu-sierpniu 283), jak uważa Dietrich Kienast (Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1996, s. 261).
- ↑ Michael Peachin: Roman imperial titulature and chronology, A.D. 235–284. Amsterdam: J.C. Gieben, 1990, s. 98n.
- ↑ Daniel Gricourt: L’Adventus de Carin dans Ticinum et son mariage avec Magnia Urbica. „Revue Numismatique”, t. 150 (1995), s. 96.
- ↑ Zgodnie z przekazem Flawiusza Wopiskusa (Historia Augusta, Karus, Karynus i Numerianus 16,5).
- ↑ a b c Krawczuk 1991 ↓, s. 145.
- ↑ Zosimos ↓, Historia nowa I, LXXIII, s. 101.
- ↑ a b c Słownik cesarzy 2001 ↓, s. 201.
- ↑ Zosimos ↓, Historia nowa I, LXXIII, s. 101–102.
- ↑ Cary i Scullard 1992 ↓, s. 366.
- ↑ Por. Historia Augusta, Karus, Karynus i Numerianus 16-17.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik cesarzy rzymskich. Jan Prostko-Prostyński (red. nauk.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001. ISBN 83-7177-185-1.
- Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu: Od najdawniejszych czasów do Konstantyna. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992. ISBN 83-06-01859-1.
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Dominat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1991, s. 141–146. ISBN 83-207-1099-5.
- Brewiaria dziejów rzymskich. Przemysław Nehring (opr.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010. ISBN 978-83-235-0416-0.
- Historycy cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana. Hanna Szelest (opr. i tłum.). Warszawa: Czytelnik, 1966.
- Zosimos: Nowa historia. Helena Cichocka (tłum.). Instytut Wydawniczy Pax, 2012. ISBN 978-83-211-1923-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zbiór monet Karynusa na stronie wildwinds.com. [dostęp 2016-06-09]. (ang.).