Strażnica KOP „Czerepy” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Strażnica KOP „Czerepy” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

W 1924, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 5 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic, w tym 2 strażnica KOP „Czerepy”^[1][2]. Strażnica KOP „Czerepy” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 2 kompanii KOP „Ćwiecino”^{[3][4][5] [6][7][8][9]} batalionu KOP „Łużki”^[10]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej.

W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP^[6]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 9 km^[8].

 Osobny artykuł: strażnice Korpusu Ochrony Pogranicza.

Budynek strażnicy wybudowany został przez przedsiębiorstwo „S−ka Inżynierów Kijowskich” i przekazany w użytkowanie KOP 16 maja 1925. Strażnica posiadała fundamenty i cokoły murowane na zaprawie cementowej z kamienia polnego z ofugowaniem cokołu i ułożeniem warstwy izolacyjnej z papy smołowej. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne wykonane były z bali sosnowych i jodłowych grubości 16 cm, a ścianki działowe grubości 10 cm. Dach pokryty był blachą ocynkowaną. Wieża strażnicy przymocowana do dachu klamrami i śrubami posiadała schody wejściowe. Strażnica posiadała 6 pieców postawionych na pancerzach blaszanych. Kuchnia posiadała dwa kotły z paleniskami. W strażnicy znajdowały się dwa sedesy ze ściankami i skrzyniami^[1].

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[11]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[12].

Strażnica KOP „Czerepy” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 6 kilometrów 909 metrów od słupa granicznego nr 73 do 97^[6], a w 1938 pododcinek szerokości 9 kilometrów 57 metrów od słupa granicznego nr 73 do 100^[8].

Sąsiednie strażnice:

• strażnica KOP „Dzisna” ⇔ strażnica KOP „Kopciowo” - 1928^[3], 1929^[4], 1931^[5] , 1932^[6], 1934^[7], 1938^[8]

17 września 1939 2 kompania KOP „Ćwiecino” por. Ksawerego Wojciechowskiego toczyła ciężkie walki. Sowiecka wzmocniona 1 kompania 22 Wietrińskiej komendantury Ochrony Pogranicza NKWD kpt. Kuchariewa zaatakowała strażnicę KOP „Czerepy” i zdobyła ją po 10 minutowej walce. Poległo 4 żołnierzy KOP, 3 zostało rannych, 7 wzięto do niewoli. Zginął jeden NKWD-ista, a 3 odniosło rany^[13].

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Protokoły zdawczo – odbiorcze przyjęcia budynków i wyposażenia od Policji Państwowej dla jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.