14 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy 14 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego. Zobacz też: 14 Pułk Piechoty.

14 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Latem 1809 roku, podczas wojny polsko-austriackiej, sformowano sześć nowych pułków piechoty. By nie zadrażniać stosunków z Rosją, nadano im nazwę „galicyjsko-francuskich”. 14 pułk piechoty sformowany został kosztem departamentów łomżyńskiego i płockiego^[1]. Do 28 grudnia 1809 nosił nazwę 2 pułku piechoty galicyjsko-francuskiej. Pod koniec 1809 roku pułk liczył 2852 żołnierzy^[2]. Po wojnie polsko austriackiej stacjonował w Płocku^[3][4]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy^[4].

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 2 Dywizji^[4].

W czasie przygotowań do inwazji na Rosje 1812 roku pułk włączony został w strukturę 17 Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego^[5].

Odtworzony, po przegranej kampanii rosyjskiej, w Kaliszu wszedł w skład Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego^[6]. 14 lutego 1813 roku, pod komendą płk. Cypriana Zdzitowieckiego przekroczył granice kraju i udał się do Niemiec^[7].

Pod Lipskiem bataliony 14 pp zostały niemal doszczętnie rozbite^[8].

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Kaliszu^[9]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. W województwie kaliskim tworzony był 2 Pułk Województwa Kaliskiego przemianowany później na 14 pułk piechoty liniowej^[10].

Pułkiem dowodzili^[11]:

• płk Euzebiusz Siemianowski (25 kwietnia 1809),
• płk Cyprian Zdzitowiecki (18 stycznia 1813),
• płk Feliks Grotowski.

Pułk brał udział w walkach w okresie wojny polsko austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

W 1812 pułk walczył na trasie od Grodna aż pod Borodino^[6]. Brał także w walkach toczonych podczas odwrotu armii francuskiej ku Berezynie^[6]. Straty poniesione w czasie kampanii 1812 roku były tak duże, ze pułk musiał być praktycznie na nowo odtworzony^[6].

We wrześniu 1813 roku pułk walczył w ramach Korpusu Obserwacyjnego pod Jüterbog i Dennewitz^[8]. Pod Lipskiem bataliony 14 pp, dowodzone przez ks. Józefa Poniatowskiego, walczyły w straży tylnej armii napoleońskiej i zostały niemal doszczętnie rozbite^[8].

Bitwy i potyczki^[11]:

• Kępy: Ośnicka (1809), Tokarska i Zawadzka,
• Góra (30 i 31 maja 1809),
• Jankowice (11 czerwca 1809),
• Borysów i Usza (21 listopada 1812),
• nad Berezyną (28 listopada 1812),
• Düben (16 października 1813) i pod
• Lipsk (18 i 19 października 1813).

Przepis ubiorczy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych^[a]. W 14 pułku piechoty tamburmajor posiadał kapelusz ze złotymi galonami i trójkolorowym piórem, frak pąsowy, kołnierz granatowy; wyłogi białą obszyte złotym galonem; bandolier z taśmy złotej^[12].

• Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
• Igor Kraiński: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 14 pułk piechoty. Warszawa: Redakcja Historyczno Wojskowa „Ergos”, 1992. ISBN 83-85253-13-0.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.