Andre Agassi – Wikipedia, wolna encyklopedia
Andre Agassi na Champions Shootout w Filadelfii, 2011 | ||||||||||
Państwo | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 29 kwietnia 1970 | |||||||||
Wzrost | 180 cm | |||||||||
Gra | praworęczny, oburęczny bekhend | |||||||||
Status profesjonalny | 1986 | |||||||||
Zakończenie kariery | 3 września 2006 | |||||||||
Trener | Brad Gilbert (1994−2002) | |||||||||
Gra pojedyncza | ||||||||||
Wygrane turnieje | 60 | |||||||||
Najwyżej w rankingu | 1 (10 kwietnia 1995) | |||||||||
Australian Open | W (1995, 2000, 2001, 2003) | |||||||||
Roland Garros | W (1999) | |||||||||
Wimbledon | W (1992) | |||||||||
US Open | W (1994, 1999) | |||||||||
Gra podwójna | ||||||||||
Wygrane turnieje | 1 | |||||||||
Najwyżej w rankingu | 123 (17 sierpnia 1992) | |||||||||
Roland Garros | QF (1992) | |||||||||
US Open | 1R (1987) | |||||||||
Dorobek medalowy | ||||||||||
|
Andre Kirk Agassi (ur. 29 kwietnia 1970 w Las Vegas) – amerykański tenisista pochodzenia irańskiego, ormiańskiego i asyryjskiego, mistrz ośmiu turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej (Karierowy Wielki Szlem), triumfator Mistrzostw ATP, lider rankingu ATP w grze pojedynczej (przez 101 tygodni), mistrz olimpijski z Atlanty (1996) w grze pojedynczej, trzykrotny zdobywca Pucharu Davisa.
Uznawany za jednego z najwybitniejszych zawodników w historii tenisa. W momencie zakończenia kariery stacja BBC określiła go mianem „prawdopodobnie największej gwiazdy sportu wszech czasów”[1]. W 2011 został włączony do Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sławy[2].
Rodzina i edukacja
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 29 kwietnia 1970 w szpitalu Sunrise w Las Vegas, gdzie dorastał[3]. Jest synem Elizabeth (z d. Dudley) i Emanoula Aghasiego[4]. Jego ojciec, który urodził się w Salmas i miał pochodzenie ormiańskie i asyryjskie, był bokserem (m.in. reprezentował Iran na igrzyskach olimpijskich w 1948 i 1952)[5], a po zakończeniu kariery sportowej pracował jako kierownik sali w kasynie MGM Grand[6]. Andre ma troje starszego rodzeństwa: siostry Ritę i Tami oraz brata Philipa[7]. Jest szwagrem Pancho Gonzalesa[8]. Urodził się z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, przez co od urodzenia ma problem z prawidłowym stawianiem stóp podczas chodzenia[9].
Zmuszany przez ojca, w wieku czterech lat zaczął amatorskie treningi tenisa, mimo że nie podobał mu się ten sport[10]. Trenował m.in. w Cambridge Racquet Clubie[11], a w wieku ośmiu lat zaczął startować w lokalnych zawodach juniorskich, które w większości wygrywał[12]. Jako 10-latek zaczął grać również w krajowych turniejach[13]. Jako dziecko uczestniczył w turniejach Alan King Tennis Classic jako asystent podający piłki graczom, a dzięki wpływom ojca w przerwach między meczami rekreacyjnie grywał z uznanymi tenisistami, takimi jak Björn Borg, Jimmy Connors czy Ilie Năstase[14].
W wieku 13 lat trafił do Akademii Tenisowej Nicka Bollettieriego na Florydzie, gdzie miał zostać przez trzy miesiące, ponieważ rodziny nie stać było na opłacenie czesnego[15]. Bollettieri, będąc pod wrażeniem zdolności nastolatka, pozwolił mu jednak pozostać w akademii bez konieczności wnoszenia opłat[16]. Agassi, będący wówczas w dziewiątej klasie szkoły, zrezygnował z dalszej nauki i całkowicie poświęcił się tenisowi[17].
Kariera tenisowa
[edytuj | edytuj kod]Lata 80.
[edytuj | edytuj kod]W lutym 1986 wziął udział w turnieju w La Quinta[18], gdzie w pierwszym meczu pokonał Johna Austina 6:4, 6:1[19], po czym przegrał z trzecim zawodnikiem świata, Matsem Wilanderem 6:1, 6:1. 29 kwietnia 1986 został profesjonalnym tenisistą[20]. Po przejściu na zawodowstwo podpisał dwuletnią umowę sponsorską z Nike i został finalistą turnieju w Schenectady, w którym przegrał z Rameshem Krishnanem 6:2, 6:3[21]. Następnie dotarł do ćwierćfinału turnieju Volvo International w Stratton Mountain, gdzie pokonał go John McEnroe 6:3, 6:3[22] oraz zadebiutował w turnieju wielkoszlemowym US Open w Nowym Jorku, na którym przegrał w meczu otwarcia z Jeremym Batesem[23]. W wieku 16 lat został sklasyfikowany w czołowej setce rankingu ATP[24]. W 1987 dotarł do ćwierćfinału Japan Open, wystąpił w finale w Seulu, zadebiutował na Wimbledonie i został półfinalistą turnieju w Stratton Mountain[25], a pod koniec listopada zdobył swój pierwszy indywidualny tytuł – w finale w Itaparice pokonał Luiza Mattara[26].
W sezonie 1988 zdobył sześć kolejnych tytułów, które wywalczył na turniejach: Memphis Open, US Men’s Clay Court Championships w Charleston, WCT Tournament of Champions w Forest Hills, Stuttgarci, Volvo International w Stratton Mountain i Livingston Open[27]. Ponadto podczas French Open i US Open odnotował swoje pierwsze wielkoszlemowe półfinały[28]. Po występie we French Open awansował do szóstego miejsca rankingu ATP. Zakwalifikował się do wieńczących sezon Mistrzostw ATP, ale nie przeszedł w nich fazy grupowej. W grudniu jego zarobki na kortach sięgnęły 1 mln dol., co osiągnął po występach w zaledwie 43 turniejach w swojej karierze, co było najszybszym wyczynem w dziejach[29]. Rekord ten utrzymał się przed 17 lat, w 2005 został poprawiony przez Rafaela Nadala[30]. Również w 1988 po raz pierwszy reprezentował Stany Zjednoczone w rozgrywkach o Puchar Davisa, debiutując w półfinałowej konfrontacji z Peruwiańczykami, gdzie wygrał mecz przeciwko Jaime’emu Yzadze. Na koniec sezonu był trzecim tenisistą w zestawieniu ATP, po Matsie Wilanderze i Ivanie Lendlu. W latach 1988–1990 nie występował na Wimbledonie, gdyż nie podobały mu się panujące tam tradycje, a zwłaszcza dominujący biały kolor[31]. Przez pierwsze osiem lat kariery nie grał również w Australian Open[32].
W 1989 dotarł do finału Italian Open, w którym przegrał z Albertem Mancinim[33], oraz zwyciężył w turnieju w Orlando po finale z Bradem Gilbertem. Wciąż był nastolatkiem i otwarcie mówiono o nim, jako o przyszłym mistrzu turniejów wielkoszlemowych. W tym sezonie odpadł w trzeciej rundzie French Open[34], zagrał w półfinale US Open (po raz drugi z rzędu), zakwalifikował się do Mistrzostw ATP, ale przegrał tam wszystkie mecze grupowe. Wystąpił także w kampanii reklamowej producenta aparatów fotograficznych Canon[35] oraz rozpoczął współpracę z Gilem Reyesem, który został jego trenerem siłowym i kondycyjnym[36].
Lata 90.
[edytuj | edytuj kod]Wiosną 1990 awansował do swojego pierwszego finału Wielkiego Szlema[37]. Dokonał tego na French Open, w którego finale przegrał z Andrésem Gomezem, mimo że był faworytem meczu[38]. W sierpniu zagrał w finale US Open, w półfinale wyeliminował broniącego tytułu Borisa Beckera, a w finale uległ Pete’owi Samprasowi[39]. W listopadzie po raz pierwszy w karierze triumfował w Mistrzostwach ATP. Przegrał pierwszy mecz grupowy, ze Stefanem Edbergiem, któremu jednak zrewanżował się w finale, triumfując 5:7, 7:6, 7:5, 6:2[40]. W grudniu wraz z reprezentacją USA zwyciężył 3:2 z Australijczykami w finale o Puchar Davisa; wygrał mecz z Richardem Frombergiem i skreczował w pojedynku z Darrenem Cahillem.
W sezonie 1991 po raz drugi z rzędu wystąpił w finale French Open, w którym po pięciosetowym pojedynku przegrał z Jimem Courierem[41]. Niedługo później zwrócił na siebie uwagę prasy ogłoszeniem, że zagra w Wimbledonie[42]. Media spekulowały na temat stroju Agassiego, ostatecznie pojawił się w zupełnie białym ubraniu, a zmagania zakończył na ćwierćfinale, pokonany przez Davida Wheatona[43]. Następnie poniósł niespodziewaną porażkę na US Open, gdzie jako ubiegłoroczny wicemistrz przegrał w pierwszej rundzie w trzech setach z Aaronem Kricksteinem[43]. W półfinale Mistrzostw ATP uległ Jimowi Courierowi.
W 1992 ponownie przegrał z Courierem, tym razem w półfinale French Open[44]. W tym samym sezonie odpadł w pierwszej rundzie US Open oraz zdobył pierwsze wielkoszlemowe trofeum, zostając mistrzem Wimbledonu po pięciosetowym finale z Goranem Ivaniševiciem[45]. Po wygranej prasa i komentatorzy sportowi, którzy wcześniej nieprzychylnie nastawieni do tenisisty, zaczęli przychylnie mówić o Agassim i doceniać jego sportowe umiejętności[46]. Również w 1992 Agassi zadebiutował również w turniejach gry podwójnej. Zagrał w ćwierćfinale French Open w parze z Johnem McEnroe (przegrali z Pablem Albano i Cássiem Mottą). Wystąpił także w finałach Canadian Open (z McEnroe) i Hong Kong Open (z Davidem Wheatonem). 17 sierpnia 1992 zajmował najwyższe w karierze, 123. miejsce w deblowym rankingu ATP. W grudniu zdobył z reprezentacją USA swój drugi Puchar Davisa, a w swoim finale pokonał 3:1 Jakoba Hlaska ze Szwajcarii (drugi mecz, z Markiem Rossetem, nie odbył się z powodu wcześniejszego rozstrzygnięcia turnieju).
W 1993 zachorował na zapalenie ścięgien nadgarstka, przez co znacznie ograniczył udział w zawodach[47]. Mimo kontuzji uczestniczył w Wimbledonie, jednak nie obronił tytułu, przegrywając w ćwierćfinale z Pete’em Samprasem[48]. Niedługo później Nick Bollettieri zakończył z nim trwającą 10 lat współpracę[49]. W sierpniu w parze z Petrem Kordą zwyciężył w turnieju deblowym Thriftway ATP Championships, pokonując w finale Stefana Edberga i Henrika Holma. Pod koniec roku przeszedł operację nadgarstka[50].
W 1994 rozpoczął współpracę z Bradem Gilbertem[51][52]. Wygrywał kolejne mniejsze turnieje, m.in. pierwsze od czasu operacji zawody w Scottsdale[53], ponadto zwyciężył w Canadian Open[54] oraz dotarł do finału Miami Open, w którym przegrał z Pete’em Samprasem[55], ale także m.in. odpadł w pierwszej rundzie Monte Carlo Masters, drugiej rundzie French Open i czwartej rundzie Wimbledonu[56]. W sierpniu 1994 zdobył drugi tytuł wielkoszlemowy w karierze, US Open, w którego finale pokonał Michaela Sticha i został pierwszym nierozstawionym graczem od 1966, który sięgnął po główną premię[57].
W 1995 po raz pierwszy w karierze wystąpił w Australian Open; zwyciężył, docierając do finału bez utraty seta, a jedynego w turnieju zabrał mu Pete Sampras w meczu finałowym[58][59]. Był wówczas wiceliderem światowej klasyfikacji ATP, a dzięki regularnego osiąganiu turniejowych finałów już w kwietniu został liderem rankingu[60] i pozostał nim przez 30 tygodni, do listopada 1995. Utrzymał się na szczycie zestawienia mimo gorszych startów, m.in. odpadnięcia w ćwierćfinale French Open i półfinale Wimbledonu[61]. Podczas sezonu letniego odnotował najlepszą serię zwycięstw w swojej karierze (złożoną z 26 wygranych pojedynków)[62], którą przerwał dopiero Pete Sampras w finale US Open[62]. W 1995 wygrał łącznie 63 z 70 rozegranych meczów[63]. W 1996 zagrał m.in. w półfinałach w Melbourne i Nowym Jorku, w ćwierćfinale w Indian Wells, poza tym w Monte Carlo odpadł w trzeciej rundzie, w Paryżu – w drugiej rundzie, a w Londynie – w pierwszej rundzie z notowanym na 281. miejscu Dougiem Flachem[64]. W lipcu zdobył tytuł mistrza olimpijskiego w grze pojedynczej w Atlancie, w finałowym spotkaniu pokonując Sergiego Bruguerę[65].
W 1997 nastąpił kryzys w jego karierze. Ze względu na pogłębiające się zaburzenia depresyjne, a przy okazji przez odnowioną kontuzję nadgarstka, zrezygnował z udziału w większości turniejów[66]; zagrał tylko 24 spotkania przez cały rok, z czego kilka przegrał już w pierwszej rundzie[67] i doszedł zaledwie do jedynego półfinału w sezonie – na Pacific Coast Championships w San Jose, w którym przegrał z Gregiem Rusedskim. Kilka tygodni po turnieju w Stuttgarcie kontrola antydopingowa wykazała w jego organizmie niedozwoloną metamfetaminę, za co groziło mu zawieszenie w karierze turniejowej[68]. W liście do organizacji ATP wyjaśnił, że substancję przyjął nieświadomie, pijąc napój swojego asystenta[69], dlatego organizacja zamknęła sprawę[70]. W swojej późniejszej autobiografii wyznał, że okłamał organizatorów, a w tamtym czasie faktycznie przyjmował narkotyki[71]. Zapewnił jednak, że wkrótce po tym zdarzeniu zaprzestał stosowania substancji[72], a także rozpoczął intensywne treningi, by powrócić do formy[73]. W listopadzie spadł na 141. miejsce w światowym rankingu ATP[74].
Po zażegnaniu kryzysu poprawił swoje miejsce w rankingu, biorąc udział w challengerach, najmniej prestiżowych turniejach w zawodowym tenisie, za co był wyśmiewany w prasie[75]. Powrócił do zawodów w styczniu 1998, odpadając w czwartej rundzie Australian Open[76]. W lutym pokonał Pete’a Samprasa w finale Sybase Open, w marcu pokonał Jasona Stoltenberga w finale Franklin Templeton Tennis Classic, uległ Marcelowi Ríosowi w finale Miami Open i odpadł w ćwierćfinale turnieju w Indian Wells[77]. Mimo gorszych występów – m.in. odpadł w pierwszej rundzie Monte Carlo Open po meczu z Samprasem, w pierwszej rundzie French Open po pięciosetowej grze z Maratem Safinem, w drugiej rundzie Wimbledonu po meczu z Tommym Haasem i czwartej rundzie US Open po pięciosetowym meczu z Karolem Kučerą[78] – w sezonie letnim zwyciężył 15 meczów z rzędu (m.in. w finale Legg Mason i Mercedes Benz Cup)[79], dzięki czemu rok zakończył na czwartym miejscu w światowym rankingu ATP.
Wiosną 1999 po raz pierwszy w karierze triumfował w wielkoszlemowym French Open, pokonując w finale Andrija Medwediewa[80], zawodnika zajmującego 100. miejsce w rankingu ATP. Tym samym został piątym mężczyzną w dziejach tenisa, którzy wygrali wszystkie turnieje wielkoszlemowe w swojej karierze[a]. Został też pierwszym mężczyzną w dziejach, który w swojej karierze zdobył tzw. Złoty Szlem, czyli wszystkie cztery tytuły wielkoszlemowe i mistrzostwo olimpijskie[81]. W sezonie 1999 zwyciężył także w finale Legg Mason Tennis Classic (pokonując Kafielnikowa) i US Open (wygrywając z Toddem Martinem), a także doszedł do ćwierćfinału Australian Open, półfinału du Maurier Open (przegrał z Jewgenijem Kafielnikowem) i finału Wimbledonu (uległ Samprasowi)[82]. Rok zakończył na pierwszym miejscu światowego rankingu ATP, przerywając sześcioletnią dominację Pete’a Samprasa[83]. Zwycięża również w finale Paris Open, zostając pierwszym w historii zawodnikiem, który w jednym roku wygrał w obu turniejach we Francji[83]. W ATP Finals ustępuje Pete’owi Samprasowi[83].
Lata 2000.
[edytuj | edytuj kod]Rok 2000 rozpoczął wygraną z Jewgienijem Kafielnikowem w finale Australian Open[84]. Dzięki awansowi do finału turnieju został pierwszym mężczyzną, który od osiągnięcia Roda Lavera w 1969 zagrał we wszystkich czterech finałach wielkoszlemowych z rzędu[85]. W tym samym sezonie nie odbronił tytułu na French Open, przegrywając w drugiej rundzie z Karolem Kučerą, dotarł do półfinału Wimbledonu[86] i odpadł w drugiej rundzie US Open[87], a wraz z Sarkisem Sarksjanem zagrał w finale deblowym Washington Open, w którym przegrali z Alexem O’Brienem i Jaredem Palmerem. W półfinale Mistrzostw ATP pokonał Marata Safina, a w finale uległ Gustavo Kuertenowi, przez co spadł na drugie miejsce światowego rankingu ATP.
W styczniu 2001 ponownie został mistrzem Australian Open po finale z Arnaudem Clémentem[88]. Został tym samym drugim (po Matsie Wilanderze) trzykrotnym zwycięzcą tego turnieju[88]. Następnie wygrał z Pete’em Samprasem w finale Indian Wells Masters[88], a w ćwierćfinale US Open przegrał z nim trwający 3 godziny i 33 minuty mecz, w którym podczas 48 rozegranych gemów nie doszło do ani jednego przełamania serwisu[89][90]. Przegrał także z Sébastienem Grosjeanem w ćwierćfinale French Open i z Patrickiem Rafterem w półfinale Wimbledonu[91]. Sezon zakończył na trzecim miejscu listy ATP, co uczyniło go jedynym mężczyzną, który kończył lata rozgrywkowe w czołowej trójce w trzech różnych dekadach.
Na początku 2002 zakończył ośmioletnią współpracę z Bradem Gilbertem, a jego nowym trenerem został Darren Cahill[92]. W tym sezonie wygrał z Rogerem Federerem w finale Miami Open i z Tommy’m Haasem w finale Italian Open, po czym dotarł do ćwierćfinału French Open (przegrał z Juanem Carlosem Ferrerą), odpadł w drugiej rundzie Wimbledonu (po meczu z Paradornem Srichaphanem, 77. tenisistą w rankingu ATP), wygrał Mercedes-Benz Cup oraz awansował do finału US Open, w którym przegrał czterosetowy mecz z Pete’em Samprasem[93][94]. Na koniec roku, w wieku 32 lat i 8 miesięcy, został najstarszym w dziejach wiceliderem rankingu ATP[29].
W 2003 wygrał swój ósmy i zaraz ostatni turniej wielkoszlemowy w ramach Australian Open, pokonując w finale Rainera Schüttlera[95]. Po raz szósty wygrał także w finale Miami Open, pokonując Carlosa Moyę[96]. 28 kwietnia 2003, po dotarciu do finału US Men’s Clay Court Championships, odzyskał pozycję lidera rankingu ATP[96], zostając w wieku 33 lat i 13 dni najstarszym liderem tej klasyfikacji w historii[29]. Pozycję utrzymał przez dwa tygodnie, gdy po przegranej w ćwierćfinale French Open z Guillermem Corią spadł na drugie miejsce[97]. 10 czerwca podczas Stella Artois Championships zagrał swój 1000. mecz w karierze, pokonał w nim Petera Luczaka[97]. Sześć dni później odzyskał prowadzenie w klasyfikacji ATP i zajmował pierwsze miejsce w rankingu do 7 września (w całej karierze 101 tygodni). Odpadł w czwartej rundzie Wimbledonu po pięciosetowym meczu z Markiem Philippoussim oraz dotarł do półfinału US Open, w którym uległ Juanowi Carlosowi Ferrerze[98]. W styczniu 2004 przegrał półfinał w Melbourne z Maratem Safinem[99], przerywając rekordową serię 26 zwycięstw w tym turnieju. Odpadł w pierwszej rundzie French Open po przegranej z Jérôme Haehnelem, 271. tenisistą w rankingu ATP[99] i dotarł do ćwierćfinału US Open, w którym przegrał z Rogerem Federerem[100]. Wygrał turniej w Cincinnati[101] jako drugi najstarszy mistrz w historii tej imprezy[b]. Po wygranym meczu pierwszej rundy w Los Angeles z Alexem Bogomolovem Jr. został szóstym graczem w erze open, który zwyciężył 800 profesjonalnych spotkań[29].
W 2005 przegrał w ćwierćfinale Australian Open z Rogerem Federerem[102]. Następnie dotarł do półfinału Italian Open, w którym przegrał z Guillermo Corią[102]. Swoim udziałem we French Open ustanowił rekord 58 występów w turniejach wielkoszlemowych; odpadł z turnieju w pierwszej rundzie po pięciosetowym meczu z Jarkko Nieminenem[103]. Następnie zwyciężył w finale Mercedes-Benz Cup i dotarł do finału Canadian Open, w którym uległ Rafaelowi Nadalowi[104]. Zagrał w finale US Open, ale przegrał z Rogerem Federerem[105]. Tuż przed Mistrzostwami ATP skręcił nogę w kostce i choć wystąpił w turnieju, ostatecznie się wycofał[106].
W 2006 zrezygnował z większości turniejów na kortach ziemnych, by zachować siły na Wimbledonu; dotarł do trzeciej rundy turnieju, w której przegrał z Rafaelem Nadalem[107]. Jeszcze przed rozpoczęciem turnieju ogłosił prasie plany zakończenia kariery zawodowej[108]. Jego ostatnim turniejem był US Open, na którym zmagał się z bólem pleców[109][110]. W drugiej rundzie zaliczył swój ostatni wygrany mecz, pokonując Markosa Pagdatisa 6:4, 6:4, 3:6, 5:7, 7:5[111], po czym w trzeciej rundzie – rozgrywanej 3 września 2006 – uległ Benjaminowi Beckerowi[112]. Publiczność zgromadzona na korcie Arthura Ashe’a nagrodziła go ośmiominutowymi oklaskami.
Działalność po zakończeniu kariery sportowej
[edytuj | edytuj kod]Jeszcze w trakcie trwania kariery tenisowej rozpoczął działalność charytatywną. W 1994 założył Fundację im. Andre Agassiego dla Edukacji (ang. Andre Agassi Foundation for Education), której celem jest zwiększenie nakładów finansowych na edukację młodzieży oraz zwiększenie odpowiedzialności szkół publicznych. W ramach działania fundacji otworzył kilkadziesiąt szkół społecznych i obiektów sportowych dla uzdolnionych dzieci[113]. W latach 1995 i 2001 otrzymał nagrodę ATP im. Arthura Ashe’a za działalność humanitarną[114]. Do 2012 ufundował 175 mln dol. na rzecz działań swoich szkół[115]. W 2007 został jednym z założycieli Fundacji Athletes for Hope, która pozwala profesjonalnym sportowcom zaangażować się w działalność charytatywną.
5 września 2007 komentował mecz Andy’ego Roddicka i Rogera Federera podczas US Open.
Występuje w licznych turniejach pokazowych, m.in. w 2009 z okazji oddania do użytku dachu nad centralnym kortem Wimbledonu[116] i w 2010 na rzecz poszkodowanych w trzęsieniu ziemi i tsunami na Haiti[117].
W listopadzie 2009 wydał autobiografię pt. „Open. An Autobiography”, która dotarła do pierwszego miejsca listy bestsellerów amerykańskiej gazety „The New York Times”. Książka wywołała wiele kontrowersji[118], głównie dlatego, że Agassi przyznał się w niej do oszustwa podczas afery dopingowej w 1997 i zażywania narkotyków[119].
Przeznaczył ponad 100 tys. dol. na kandydatów partii demokratycznej w wyborach w Stanach Zjednoczonych, ale podczas wystąpienia w telewizji 1 września 2010 zadeklarował, że ma niezależne poglądy.
Pod koniec 2018 dołączył do sztabu trenerskiego Grigora Dimitrowa[120].
Wyniki
[edytuj | edytuj kod]Finały w turniejach ATP World Tour
[edytuj | edytuj kod]Legenda |
---|
Wielki Szlem |
Igrzyska olimpijskie |
Tennis Masters Cup / ATP Finals |
ATP Masters Series / ATP Tour Masters 1000 |
ATP International Series Gold / ATP Tour 500 |
ATP International Series / ATP Tour 250 |
Gra pojedyncza (60–30)
[edytuj | edytuj kod]Końcowy wynik | Nr | Data | Turniej | Nawierzchnia | Przeciwnik | Wynik finału |
---|---|---|---|---|---|---|
Finalista | 1. | 26 kwietnia 1987 | Seul | Twarda | Jim Grabb | 6:1, 4:6, 2:6 |
Zwycięzca | 1. | 29 listopada 1987 | Itaparica | Twarda | Luiz Mattar | 7:6, 6:2 |
Zwycięzca | 2. | 21 lutego 1988 | Memphis | Twarda (hala) | Mikael Pernfors | 6:4, 6:4, 7:5 |
Zwycięzca | 3. | 1 maja 1988 | Charleston | Ceglana | Jimmy Arias | 6:2, 6:2 |
Zwycięzca | 4. | 8 maja 1988 | Forest Hills | Ceglana | Slobodan Živojinović | 7:5, 7:6, 7:5 |
Zwycięzca | 5. | 17 lipca 1988 | Stuttgart | Ceglana | Andrés Gómez | 6:4, 6:2 |
Zwycięzca | 6. | 31 lipca 1988 | Stratton Mountain | Twarda | Paul Annacone | 6:2, 6:4 |
Zwycięzca | 7. | 21 sierpnia 1988 | Livingston | Twarda | Jeff Tarango | 6:2, 6:4 |
Finalista | 2. | 25 września 1988 | Los Angeles | Twarda | Mikael Pernfors | 2:6, 5:7 |
Finalista | 3. | 21 maja 1989 | Rzym | Ceglana | Alberto Mancini | 3:6, 6:4, 6:2, 6:7, 1:6 |
Zwycięzca | 8. | 8 października 1989 | Orlando | Twarda | Brad Gilbert | 6:2, 6:1 |
Zwycięzca | 9. | 11 lutego 1990 | San Francisco | Dywanowa (hala) | Todd Witsken | 6:1, 6:3 |
Finalista | 4. | 11 marca 1990 | Indian Wells | Twarda | Stefan Edberg | 4:6, 7:5, 6:7, 6:7 |
Zwycięzca | 10. | 25 marca 1990 | Miami | Twarda | Stefan Edberg | 6:1, 6:4, 0:6, 6:2 |
Finalista | 5. | 10 czerwca 1990 | Paryż | Ceglana | Andrés Gómez | 3:6, 6:2, 4:6, 4:6 |
Zwycięzca | 11. | 22 lipca 1990 | Waszyngton | Twarda | Jim Grabb | 6:1, 6:4 |
Finalista | 6. | 9 września 1990 | Nowy Jork | Twarda | Pete Sampras | 4:6, 3:6, 2:6 |
Zwycięzca | 12. | 18 listopada 1990 | Frankfurt | Dywanowa (hala) | Stefan Edberg | 5:7, 7:6, 7:5, 6:2 |
Zwycięzca | 13. | 7 kwietnia 1991 | Orlando | Twarda | Derrick Rostagno | 6:2, 1:6, 6:3 |
Finalista | 7. | 9 czerwca 1991 | Paryż | Ceglana | Jim Courier | 6:3, 4:6, 6:2, 1:6, 4:6 |
Zwycięzca | 14. | 21 lipca 1991 | Waszyngton | Twarda | Petr Korda | 6:3, 6:4 |
Zwycięzca | 15. | 3 maja 1992 | Atlanta | Ceglana | Pete Sampras | 7:5, 6:4 |
Zwycięzca | 16. | 5 lipca 1992 | Londyn | Trawiasta | Goran Ivanišević | 6:7(8), 6:4, 6:4, 1:6, 6:4 |
Zwycięzca | 17. | 26 lipca 1992 | Toronto | Twarda | Ivan Lendl | 3:6, 6:2, 6:0 |
Zwycięzca | 18. | 7 lutego 1993 | San Francisco | Twarda (hala) | Brad Gilbert | 6:2, 6:7(4), 6:2 |
Zwycięzca | 19. | 28 lutego 1993 | Scottsdale | Twarda | Marcos Ondruska | 6:2, 3:6, 6:3 |
Zwycięzca | 20. | 27 lutego 1994 | Scottsdale | Twarda | Luiz Mattar | 6:4, 6:3 |
Finalista | 8. | 20 marca 1994 | Miami | Twarda | Pete Sampras | 7:5, 3:6, 3:6 |
Zwycięzca | 21. | 31 lipca 1994 | Toronto | Twarda | Jason Stoltenberg | 6:4, 6:4 |
Zwycięzca | 22. | 11 września 1994 | Nowy Jork | Twarda | Michael Stich | 6:1, 7:6(5), 7:5 |
Zwycięzca | 23. | 23 października 1994 | Wiedeń | Dywanowa (hala) | Michael Stich | 7:6(4), 4:6, 6:2, 6:3 |
Zwycięzca | 24. | 6 listopada 1994 | Paryż | Twarda (hala) | Marc Rosset | 6:3, 6:3, 4:6, 7:5 |
Zwycięzca | 25. | 29 stycznia 1995 | Melbourne | Twarda | Pete Sampras | 4:6, 6:1, 7:6(6), 6:4 |
Zwycięzca | 26. | 12 lutego 1995 | San Jose | Twarda (hala) | Michael Chang | 6:1, 1:6, 6:3 |
Finalista | 9. | 12 marca 1995 | Indian Wells | Twarda | Pete Sampras | 5:7, 3:6, 5:7 |
Zwycięzca | 27. | 26 marca 1995 | Miami | Twarda | Pete Sampras | 3:6, 6:2, 7:6(3) |
Finalista | 10. | 16 kwietnia 1995 | Tokio | Twarda | Jim Courier | 4:6, 3:6 |
Finalista | 11. | 7 maja 1995 | Atlanta | Ceglana | Michael Chang | 2:6, 7:6(6), 4:6 |
Zwycięzca | 28. | 23 lipca 1995 | Waszyngton | Twarda | Stefan Edberg | 6:4, 2:6, 7:5 |
Zwycięzca | 29. | 30 lipca 1995 | Montreal | Twarda | Pete Sampras | 3:6, 6:2, 6:3 |
Zwycięzca | 30. | 13 sierpnia 1995 | Cincinnati | Twarda | Michael Chang | 7:5, 6:2 |
Zwycięzca | 31. | 20 sierpnia 1995 | New Haven | Twarda | Richard Krajicek | 3:6, 7:6(2), 6:3 |
Finalista | 12. | 10 września 1995 | Nowy Jork | Twarda | Pete Sampras | 4:6, 3:6, 6:4, 5:7 |
Finalista | 13. | 18 lutego 1996 | Sam Jose | Twarda (hala) | Pete Sampras | 2:6, 3:6 |
Zwycięzca | 32. | 31 marca 1996 | Miami | Twarda | Goran Ivanišević | 3:0 krecz |
Zwycięzca | 33. | 28 lipca 1996 | Atlanta | Twarda | Sergi Bruguera | 6:2, 6:3, 6:1 |
Zwycięzca | 34. | 11 sierpnia 1996 | Cincinnati | Twarda | Michael Chang | 7:6(4), 6:4 |
Zwycięzca | 35. | 15 lutego 1998 | San Jose | Twarda (hala) | Pete Sampras | 6:2, 6:4 |
Zwycięzca | 36. | 8 marca 1998 | Scottsdale | Twarda | Jason Stoltenberg | 6:4, 7:6(3) |
Finalista | 14. | 29 marca 1998 | Miami | Twarda | Marcelo Ríos | 5:7, 3:6, 4:6 |
Finalista | 15. | 3 maja 1998 | Monachium | Ceglana | Thomas Enqvist | 7:6(4), 6:7(6), 3:6 |
Zwycięzca | 37. | 26 lipca 1998 | Waszyngton | Twarda | Scott Draper | 6:2, 6:0 |
Zwycięzca | 38. | 2 sierpnia 1998 | Los Angeles | Twarda | Tim Henman | 6:4, 6:4 |
Finalista | 16. | 23 sierpnia 1998 | Indianapolis | Twarda | Àlex Corretja | 6:2, 2:6, 3:6 |
Finalista | 17. | 4 października 1998 | Monachium | Twarda (hala) | Marcelo Ríos | 4:6, 6:2, 6:7, 7:5, 3:6 |
Finalista | 18. | 11 października 1998 | Bazylea | Twarda (hala) | Tim Henman | 4:6, 3:6, 6:3, 4:6 |
Zwycięzca | 39. | 25 października 1998 | Ostrawa | Dywanowa (hala) | Ján Krošlák | 6:2, 3:6, 6:3 |
Zwycięzca | 40. | 11 kwietnia 1999 | Hongkong | Twarda | Boris Becker | 6:7(4), 6:4, 6:4 |
Zwycięzca | 41. | 6 czerwca 1999 | Paryż | Ceglana | Andrij Medwediew | 1:6, 2:6, 6:4, 6:3, 6:4 |
Finalista | 19. | 4 lipca 1999 | Londyn | Trawiasta | Pete Sampras | 3:6, 4:6, 5:7 |
Finalista | 20. | 1 sierpnia 1999 | Los Angeles | Twarda | Pete Sampras | 6:7(3), 6:7(1) |
Zwycięzca | 42. | 22 sierpnia 1999 | Waszyngton | Twarda | Jewgienij Kafielnikow | 7:6(3), 6:1 |
Zwycięzca | 43. | 12 września 1999 | Nowy Jork | Twarda | Todd Martin | 6:4, 6:7(5), 6:7(2), 6:3, 6:2 |
Zwycięzca | 44. | 7 listopada 1999 | Paryż | Twarda (hala) | Marat Safin | 7:6(1), 6:2, 4:6, 6:4 |
Finalista | 21. | 28 listopada 1999 | Hanover | Twarda (hala) | Pete Sampras | 1:6, 5:7, 4:6 |
Zwycięzca | 45. | 30 stycznia 2000 | Melbourne | Twarda | Jewgienij Kafielnikow | 3:6, 6:3, 6:2, 6:4 |
Finalista | 22. | 20 sierpnia 2000 | Waszyngton | Twarda | Àlex Corretja | 2:6, 3:6 |
Finalista | 23. | 3 grudnia 2000 | Lizbona | Twarda (hala) | Gustavo Kuerten | 4:6, 4:6, 4:6 |
Zwycięzca | 46. | 28 stycznia 2001 | Melbourne | Twarda | Arnaud Clément | 6:4, 6:2, 6:2 |
Finalista | 24. | 4 marca 2001 | San Jose | Twarda (hala) | Greg Rusedski | 3:6, 4:6 |
Zwycięzca | 47. | 18 marca 2001 | Indian Wells | Twarda | Pete Sampras | 7:6(5), 7:5, 6:1 |
Zwycięzca | 48. | 1 kwietnia 2001 | Miami | Twarda | Jan-Michael Gambill | 7:6(4), 6:0, 6:1 |
Zwycięzca | 49. | 29 lipca 2001 | Los Angeles | Twarda | Pete Sampras | 6:4, 6:2 |
Finalista | 25. | 3 marca 2002 | San Jose | Twarda (hala) | Lleyton Hewitt | 6:4, 6:7(6), 6:7(4) |
Zwycięzca | 50. | 10 marca 2002 | Scottsdale | Twarda | Juan Balcells | 6:2, 7:6(2) |
Zwycięzca | 51. | 31 marca 2002 | Miami | Twarda | Roger Federer | 6:3, 6:3, 3:6, 6:4 |
Zwycięzca | 52. | 12 maja 2002 | Rzym | Ceglana | Tommy Haas | 6:3, 6:3, 6:0 |
Zwycięzca | 53. | 28 lipca 2002 | Los Angeles | Twarda | Jan-Michael Gambill | 6:2, 6:4 |
Finalista | 26. | 8 września 2002 | Nowy Jork | Twarda | Pete Sampras | 3:6, 4:6, 7:5, 4:6 |
Zwycięzca | 54. | 20 października 2002 | Madryt | Twarda (hala) | Jiří Novák | walkower |
Zwycięzca | 55. | 26 stycznia 2003 | Melbourne | Twarda | Rainer Schüttler | 6:2, 6:2, 6:1 |
Zwycięzca | 56. | 16 lutego 2003 | San Jose | Twarda (hala) | Davide Sanguinetti | 6:3, 6:1 |
Zwycięzca | 57. | 30 marca 2003 | Miami | Twarda | Carlos Moyá | 6:3, 6:3 |
Zwycięzca | 58. | 27 kwietnia 2003 | Houston | Ceglana | Andy Roddick | 3:6, 6:3, 6:4 |
Finalista | 27. | 16 listopada 2003 | Houston | Twarda | Roger Federer | 3:6, 0:6, 4:6 |
Zwycięzca | 59. | 8 sierpnia 2004 | Cincinnati | Twarda | Lleyton Hewitt | 6:3, 3:6, 6:2 |
Finalista | 28. | 31 października 2004 | Sztokholm | Twarda (hala) | Thomas Johansson | 6:3, 3:6, 6:7(4) |
Zwycięzca | 60. | 31 lipca 2005 | Los Angeles | Twarda | Gilles Müller | 6:4, 7:5 |
Finalista | 29. | 14 sierpnia 2005 | Montreal | Twarda | Rafael Nadal | 3:6, 6:4, 2:6 |
Finalista | 30. | 11 września 2005 | Nowy Jork | Twarda | Roger Federer | 3:6, 6:2, 6:7(1), 1:6 |
Gra podwójna (1–3)
[edytuj | edytuj kod]Końcowy wynik | Nr | Data | Turniej | Nawierzchnia | Partner | Przeciwnicy | Wynik finału |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Finalista | 1. | 26 lipca 1992 | Toronto | Twarda | John McEnroe | Patrick Galbraith Danie Visser | 4:6, 4:6 |
Zwycięzca | 1. | 15 sierpnia 1993 | Cincinnati | Twarda | Petr Korda | Stefan Edberg Henrik Holm | 7:6, 6:4 |
Finalista | 2. | 11 kwietnia 1999 | Hongkong | Twarda | David Wheaton | James Greenhalgh Grant Silcock | walkower |
Finalista | 3. | 20 sierpnia 2000 | Waszyngton | Twarda | Sarkis Sarksjan | Alex O’Brien Jared Palmer | 5:7, 1:6 |
Turnieje Wielkiego Szlema i ATP World Tour Masters 1000 (gra pojedyncza)
[edytuj | edytuj kod]Turniej | 1986 | 1987 | 1988 | 1989 | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | Wygrane turnieje | Bilans w turnieju |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wielki Szlem | |||||||||||||||||||||||
Australian Open | – | – | – | – | – | – | – | – | – | W | SF | – | 4R | 4R | W | W | – | W | SF | QF | – | 4 / 9 | 48–5 |
French Open | – | 2R | SF | 3R | F | F | SF | – | 2R | QF | 2R | – | 1R | W | 2R | QF | QF | QF | 1R | 1R | – | 1 / 17 | 51–16 |
Wimbledon | – | 1R | – | – | – | QF | W | QF | 4R | SF | 1R | – | 2R | F | SF | SF | 2R | 4R | – | – | 3R | 1 / 14 | 46–13 |
US Open | 1R | 1R | SF | SF | F | 1R | QF | 1R | W | F | SF | 4R | 4R | W | 2R | QF | F | SF | QF | F | 3R | 2 / 21 | 79–19 |
Wygrane turnieje | 0 / 1 | 0 / 3 | 0 / 2 | 0 / 2 | 0 / 2 | 0 / 3 | 1 / 3 | 0 / 2 | 1 / 3 | 1 / 4 | 0 / 4 | 0 / 1 | 0 / 4 | 2 / 4 | 1 / 4 | 1 / 4 | 0 / 3 | 1 / 4 | 0 / 3 | 0 / 3 | 0 / 2 | 8 / 61 | N/A |
Bilans spotkań | 0–1 | 1–3 | 10–2 | 7–2 | 12–2 | 10–3 | 16–2 | 4–2 | 11–2 | 22–3 | 11–4 | 3–1 | 7–4 | 23–2 | 14–3 | 20–3 | 11–3 | 19–3 | 9–3 | 10–3 | 4–2 | N/A | 224–53 |
ATP World Tour Finals | |||||||||||||||||||||||
ATP World Tour Finals | – | – | RR | RR | W | SF | – | – | SF | – | RR | – | RR | F | F | RR | RR | F | – | RR | – | 1 / 13 | 22–20 |
ATP World Tour Masters 1000 | |||||||||||||||||||||||
Indian Wells | – | – | SF | QF | F | 3R | 3R | 2R | 2R | F | QF | 1R | QF | – | 1R | W | 1R | – | SF | QF | 3R | 1 / 17 | 37–16 |
Miami | – | 1R | 3R | 1R | W | 4R | 2R | 4R | F | W | W | 2R | F | 2R | SF | W | W | W | 4R | SF | – | 6 / 19 | 61–13 |
Monte Carlo | – | – | – | – | – | 2R | – | – | 1R | – | 3R | – | 2R | – | – | – | – | – | – | – | – | 0 / 4 | 2–4 |
Rzym | – | 2R | QF | F | – | 1R | – | – | 2R | – | – | – | – | 3R | 3R | 1R | W | 1R | – | SF | – | 1 / 11 | 24–10 |
Hamburg | – | – | – | – | 3R | – | 2R | – | – | QF | – | – | – | – | – | 2R | – | – | – | 1R | – | 0 / 5 | 5–5 |
Montreal/Toronto | – | – | – | SF | QF | 2R | W | QF | W | W | – | – | SF | SF | 1R | 1R | – | QF | 2R | F | – | 3 / 14 | 38–11 |
Cincinnati | – | – | – | – | 3R | 3R | 3R | SF | – | W | W | 1R | 2R | SF | 2R | 1R | QF | – | W | – | – | 3 / 13 | 31–10 |
Madryt | – | – | – | QF | 2R | – | – | – | QF | 3R | QF | 1R | 3R | SF | 3R | 2R | W | – | SF | – | – | 1 / 11 | 21–10 |
Paryż | – | – | – | – | – | – | 2R | – | W | – | 2R | – | QF | W | – | – | QF | – | – | – | – | 2 / 6 | 14–4 |
Ranking na koniec sezonu | |||||||||||||||||||||||
91 | 25 | 3 | 7 | 4 | 10 | 9 | 24 | 2 | 2 | 8 | 110 | 6 | 1 | 6 | 3 | 2 | 4 | 8 | 7 | 150 | N/A |
Legenda
W, wygrał turniej
F, przegrał w finale
SF, przegrał w półfinale
QF, przegrał w ćwierćfinale
4R, 3R, 2R, 1R przegrał w IV, III, II, I rundzie
RR, odpadł w fazie grupowej
–, nie startował w turnieju głównym
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W latach 1991–1993 pozostawał w otwartym związku z Wendi Stewart[121]. 19 kwietnia 1997 w Monterey poślubił aktorkę Brooke Shields[122], jednak już 26 kwietnia 1999 poinformowali prasę o swoim rozstaniu[123]. 22 października 2001 w Las Vegas poślubił niemiecką tenisistkę Steffi Graf[124][125], którą poznał w lipcu 1992 po finale Wimbledonu[126]. Mają syna Jadena Gila (ur. 2001) i córkę Jaz Elle (ur. 2003)[127][128]. Mieszkają w Las Vegas[129], mają też kilka wakacyjnych posiadłości.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wcześniej dokonali tego: Rod Laver, Fred Perry, Roy Emerson i Don Budge
- ↑ Od 1899 starszy był tylko Ken Rosewall, zwycięzca edycji z 1970.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stars pay tribute to Agassi. bbc.co.uk, 4 września 2006. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Andre Agassi [online], International Tennis Hall of Fame [dostęp 2018-03-24] .
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 38, 57.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 56–57.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 52.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 41, 57.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 44, 70.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 85, 117.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 8.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 35–37.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 44.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 47–49.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 66–67.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 59.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 85.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 92–93.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 113–114.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 114.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 116.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 120.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 121–122.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 122.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 123–124.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 126.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 127–129, 132.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 134.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 137, 140, 143.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 141, 144–145.
- ↑ a b c d Andre Agassi – Biography. imdb.com. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Teen Nadal gives Spain reign over French Open. usatoday.com, 6 maja 2005. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Mark Hodgkinson: Quiet rebellion against Wimbledon’s clothing restrictions. espn.com, 1 lipca 2015. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 191.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 153–154.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 155.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 155–156.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 160–169.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 179.
- ↑ Robin Finn: Gomez Wins French Open In Four Sets. nytimes.com, 11 czerwca 1990. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 183–184.
- ↑ Nick Stout: Agassi Wins Title By Beating Edberg. nytimes.com, 19 listopada 1990. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 187–189.
- ↑ Agassi Will Return To Wimbledon. chicagotribune.com, 3 stycznia 1991. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 190.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 192.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 193–195.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 199.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 203, 205.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 209–210.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 210.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 211.
- ↑ Andre Agassi – New Coach, New Triumphs. sports.jrank.org. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 220–224.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 218.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 230.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 225–226.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 227–229.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 233–234.
- ↑ Robin Finn: Agassi Finds Treasure In Australian Debut. nytimes.com, 30 stycznia 1995. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 235–236.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 242–243.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 248–250.
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 260.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 254.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 271–274, 282, 287–288.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 285–286.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 296–297, 316.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 299, 302.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 305.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 307.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 322–323.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 297, 307, 309.
- ↑ Agassi says he used crystal meth in '97. espn.com, 28 października 2009. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 308–309.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 310.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 309–311.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 319.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 320.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 322–323, 327–328.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 326–327.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 363.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 365.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 331, 380, 382.
- ↑ a b c Agassi 2011 ↓, s. 384.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 385.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 384–385.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 389–390.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 392.
- ↑ a b c Agassi 2011 ↓, s. 394.
- ↑ Sampras beats Agassi in epic. bbc.co.uk, 6 września 2001. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 400.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 397–399.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 403, 406.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 405–411.
- ↑ Sampras savours ‘awesome’ win. bbc.co.uk, 9 września 2002. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 414.
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 415.
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 416.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 417–419.
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 420.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 423.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 422.
- ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 425.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 426.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 427.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 434–436.
- ↑ Agassi, Nadal withdraw from Masters Cup with injuries. usatoday.com, 14 listopada 2005. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 437–439.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 437.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 440.
- ↑ Liz Clarke: Agassi Gets a Shot to Deal With Back Pain. washingtonpost.com, 31 sierpnia 2006. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 27–32, 440.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 442.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 312–314, 321.
- ↑ Charity goals keep Agassi on his toes. lasvegassun.com, 6 grudnia 2004. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Andre Agassi hojnym filantropem, wydał już 175 mln dolarów - Przegląd Sportowy [online], onet.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
- ↑ Tennis stars play under new Wimbledon roof CCTV-International [online], cctv.com [dostęp 2024-04-22] .
- ↑ Richard Pagliaro: Roger Federer, Andy Roddick Weigh In On Agassi-Sampras Clash. tennisnow.com, 14 marca 2010. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Janet Maslin: Agassi Basks in His Own Spotlight. nytimes.com, 29 sierpnia 2011. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 297, 307.
- ↑ https://przegladsportowy.onet.pl/tenis/andre-agassi-w-sztabie-grigora-dimitrowa-or-tenis/1qjgnqt.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 186, 197, 204.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 294.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 347.
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 401.
- ↑ Oliver Poole: We are so blessed, say Graf and Agassi after secret wedding. telegraph.co.uk, 21 października 2001. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 197–198.
- ↑ Jaden Agassi. University of Southern California Athletics. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
- ↑ Jaden Gil Agassi: Legends son on a path to become a legend. TFIGlobal, 2022-01-15. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
- ↑ Agassi 2011 ↓, s. 7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Profil na stronie ATP [online], Association of Tennis Professionals [dostęp 2017-05-18] (ang.).
- Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2017-05-18] (ang.).
- Profil na stronie Pucharu Davisa [online], Davis Cup [dostęp 2017-05-18] (ang.).
- Andre Agassi , Open. Autobiografia tenisisty, Jarosław Rybski (tłum.), Wydawnictwo Bukowy Las, 2011, ISBN 978-83-62478-41-5 .
- ISNI: 0000000106543880
- VIAF: 54953668
- LCCN: n92119422
- GND: 119241579
- NDL: 001110516
- BnF: 14869481f
- SUDOC: 139529691
- SBN: CAGV667742
- NKC: xx0129110
- BNE: XX5455458
- NTA: 108521699
- Open Library: OL6697108A
- PLWABN: 9810614274505606
- NUKAT: n2011169450
- J9U: 987007369989305171
- LNB: 000279804
- CONOR: 175098211
- KRNLK: KAC201500874