Zamek w Żmigrodzie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zamek w Żmigrodzie
(niem.) Schloss Trachenberg
	nr rej. A/3637/414 z 26.01.1957 (baszta); A/3636/317 z 18.07.1956 (pałac)
	; Baszta zamkowa
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Żmigród
Zniszczono	1945
	Położenie na mapie Polski Zamek w Żmigrodzie
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Żmigrodzie
	Położenie na mapie powiatu trzebnickiego Zamek w Żmigrodzie
	Położenie na mapie gminy Żmigród Zamek w Żmigrodzie
	51°28′56,0″N 16°54′59,2″E/51,482222 16,916444
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Żmigrodzie – ruiny barokowego pałacu oraz dobrze zachowanej gotyckiej wieży mieszkalnej, znajdujące się w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w mieście Żmigród nad rzeką Barycz. Położony w parku^[2], w którym znajduje się pomnik przyrody - dąb szypułkowy o obwodzie pnia 631 cm (w 2010).

Historia

Zamek w Żmigrodzie wspominano po raz pierwszy w 1296^[2]. Przypuszcza się, że była to jeszcze budowla drewniana^[2]. Następna informacja o castrum należącym do książąt oleśnickich pochodzi z 1375 r. Była to budowla na planie nieregularnym^[3] ze stojącą od północy wieżą i bramą wjazdową od południa, stojąca wśród rozlewisk rzeki Baryczy i otoczona fosą^[2]. Wśród właścicieli byli biskupi wrocławscy, książęta oleśniccy oraz rycerze^[2].

Wraz ze śmiercią ostatniego Piasta oleśnickiego, Konrada Białego, w 1492 roku miasto wraz z zamkiem przeszło na własność króla czeskiego Władysława Jagiellończyka, który to przekazał miejscowe ziemie polskiemu feudałowi z Wielkopolski, Zygmuntowi Korcbokowi (Kurzbachowi) z Witkowa (Witkowskiemu). Wilhelm Kurzbach był w 1560 roku budowniczym drugiej, zachowanej wieży^[2]. Jest to budowla czworoboczna, czterokondygnacyjna o charakterze mieszkalno-obronnym^[3].

Rodzina Kurzbachów władała zamkiem do 1592 r., kiedy to został sprzedany Adamowi Schaffgotschowi. Na przełomie XVI i XVII w. zamek był dwukrotnie niszczony przez pożary^[3]. Odbudowany i silnie umocniony zamek przez dwa lata skutecznie odpierał ataki wojsk szwedzkich^[3]. Zdobyty został w 1642 r. i odtąd służył przez 8 lat jako szwedzka baza wypadowa na Śląsk^[3].

Od połowy XVII w. aż do końca II wojny światowej właścicielami była rodzina von Hatzfeld^[2].

Pałac

W drugiej połowie XVII w. lub na początku XVIII w. Melchior von Hatzfeldt, feldmarszałek austriacki, dokonał przebudowy zamku na okazały barokowy pałac w Żmigrodzie^[2]^[3]. Średniowieczne budynki z wyjątkiem wieży zostały zburzone. Pałac zmodernizowano w XVIII w.^[3]. Architektem nowego, klasycystycznego skrzydła, był Carl Gotthard Langhans^[2].

W dniu 9 lipca 1813 roku pałac był miejscem spotkania cara Rosji Aleksandra I oraz króla pruski Fryderyka Wilhelm III, którzy wraz z posłami brytyjskim i austriackim opracowywali plan ostatecznego pokonania Napoleona^[3]. Ustalenia przeszły do historii jako tzw. protokół trachenberski lub protokół żmigrodzki^[2]. W XIX w. zdjęto z wieży czterospadowy dach i dobudowano górne partie ozdabiając je neogotyckim krenelażem.

Pałac został zniszczony w 1945 i nie został później odbudowany^[3]^[2]. Ocalała jedynie wieża, która została odrestaurowana na zewnątrz^[3]^[2]. Nad wejściem herby von Kurzbach i von Maltzahn oraz data 1560^[4]W latach 70. XX wieku dokonano wyburzenia ogromnej części ruin pałacu. Gruz wywieziono, a pozostała część zachowanych ruin stanowi ułamek oryginalnej wielkości pałacu. W 2007 rozpoczęto odrestaurowywanie tejże zachowanej części ruin oraz wnętrza wieży, z wykorzystaniem środków unijnych. Od 2008 pozostałości zamku są zagospodarowane turystycznie^[2].

Galeria

Herby na baszcie
Herb von Kurzbach
Herb von Maltzahn
Pałac w połowie XIX w.
Ruiny pałacu (2006)

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 181 [dostęp 2014-02-01] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Paweł Becela, Andrzej Krzywda: Zabytki. UMiG Żmigród. [dostęp 2014-02-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Izabela Kaczyńska, Tomasz Kaczyński: Polska. Najciekawsze zamki. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 59. ISBN 83-7200-871-X.
↑ Tablica nad wejściem do wieży.. [dostęp 2023-08-29]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 181 [dostęp 2014-02-01] .

[Żmigródzabytki-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Paweł Becela, Andrzej Krzywda: Zabytki. UMiG Żmigród. [dostęp 2014-02-01].

[Kaczyńscy2001s59-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Izabela Kaczyńska, Tomasz Kaczyński: Polska. Najciekawsze zamki. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 59. ISBN 83-7200-871-X.

[4] Tablica nad wejściem do wieży.. [dostęp 2023-08-29]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]